Sanat

Dali sergisindeki kulenin bir anlamı var

Tarih: 22 Eylül 2008 Kaynak: Milliyet Yazan: Serfiraz Ergun
Sabancı Müzesi’nde açılan “İstanbul’da Bir Sürrealist: Salvador Dali” adlı sergi, sanatçıya ait 33 resim, 113 çizim, 11 gravür ve 12 litografiyle birlikte 385 parçayı izleyiciye sunmakla kalmıyor, Dali’ye özgü bazı temaları da İstanbul’a taşıyor. Bunlardan biri de Dali’nin Figueres Tiyatro-Müzesi’nin kulesi...

20. yüzyılın gerçeküstü sanatçısı Salvador Dali İstanbul’da... Sabancı Müzesi’nin bahçesine kiremit renginde kocaman bir kule kuruldu. Bu kule Torre Galatea, Dali’nin bizzat başında durarak, bir bölümünde yaşayarak 10 yıl boyunca onarıp açtığı Figueres Tiyatro-Müzesi’nin kulesinin aynı.

İspanya’nın kuzeyinde Fransız sınırına 15-20 kilometre uzaklıktaki Figueres, Dali’nin büyüdüğü kasaba. Dali, ömrünün son 10 yılında bir müze kurma fikri aklına düştüğünde, müzesinin de kendi yaşamı gibi teatral olması gerektiğini düşünmüş ve Figueres Belediyesi’nden kasabanın bu eski tiyatrosunu talep etmiş. Tiyatro-müze sonunda 1974 Eylül’ünde açılmış.

‘Çılgınlık üçgeni’
Dali sergisinin sponsoru Akbank ve Sabancı Müzesi, bir grup gazeteciyi temmuz ayında Dali’nin doğup büyüdüğü kentlere, Katalonya’nın Costa Brava sahiline davet etmişti. Çok da iyi ettiler, çünkü adamın ne akıl almaz boyutlarda bir çılgın olduğunu onun ayak izlerinden gitmesek anlayamayacaktık. Dali’yi anlamak için Emporda (Katalonya’nın tarihi bölgesi) üçgeninin içinde bir tur atmak gerekiyor.

Üçgenin ilk durağı Portlligat. Burası, bir noterin oğlu olan Salvador Dali’nin doğduğu Cadaques’in limanı. Öncelikle Dali’nin sevgilisi, ilham perisi, Gala ile yaşadıkları evde tur attık. Ressam, onu gerçeküstücü Fransız şair Paul Eluard’dan ‘çalıp’ ancak eski kocanın ölümünden sonra evlenebilmişti. Bu evde Dali-Gala birlikteliği, yatak, oturma, yemek odaları, terasları, bahçeleri var. Bayağı özelleri işte...

Üçgenin 2. köşesi Şato Pubol. Dali’nin 74 yaşındaki Gala’ya hediye etmek istediği ama Gala’nın bu hediyeyi kabul edebilmek için önkoşul koyduğu şato-malikâne.

Önkoşul şu: “Gala’nın özgürlüğüne ihtiyacı var. Dali, Gala’yı ziyaret edebilmek için telefonla randevu almalı ve eğer Gala müsaitse gelmeli”.

Dali bu oyuna bayılıyor. Ve bu oyun, Gala-genç sevgilileri-Dali arasında Gala’nın 1982’deki vefatına kadar sürüyor.
Emporda üçgeninin diğer köşesi ise bugün Dali’nin gömülü olduğu Figueres Tiyatro-Müzesi. Müze duvarları kiremit rengi... Üzerinde sarı sarı yuvarlaklar var. Onlar ekmek somunları. Çünkü Dali’nin dışı sert, içi yumuşak maddelere karşı takıntısı var. Onların üretkenlik ve verimlilik çağrıştırdığını düşünüyor. Aynı, kulenin tepesine yerleştirdiği dev yumurtalar gibi.

Gala - Salvador Dali Vakfı'nın Ağır Topları İstanbul'daydı
‘Piyasada 100 bini aşkın sahte Dali dolaşıyor’

“İstanbul’da Bir Sürrealist: Salvador Dali” sergisinin açılışı için Gala-Salvador Dali Vakfı’nın ağır topları; Vakıf Yönetim Kurulu Başkanı Ramon Boixados Male ile eşi, Vakıf Müdürü Joan Manuel Sevillano Campalans ve serginin küratörü Montse Aguer Teixidor İstanbul’daydı.

Perşembe sabahı Sevillano ve Teixidor’la kahvaltı ettim.

Ne zamandır, aklıma takılan “Sahte Dali”leri sormak istiyordum. Çünkü yapıtlarının en çok sahtesi üretilen sanatçı Salvador Dali. Piyasada 100 binin üzerinde sahte Dali dolaştığı söyleniyor. En az 100 milyon euro’luk sahte bir pazar. Sahte Dali satmakla kötü şöhret kazanmış birçok galeri var. Hele bir Mara ve Beppe Albaretto çifti var ki bunlar Salvador Dali’nin en yakın çevresindeki kişiler.

‘Mücadelesi zor’
İşte Sevillano’nun bu konuda bana anlattıkları: “Miro ve Picasso gibi sanatçıların ne kadar sahtesi varsa Dali’nin yağlıboya, suluboya, heykel gibi orijinal yapıtlarının da o kadar sahtesi var. Bunlarla savaş göreceli olarak daha kolay ve kontrol altında tutulabiliyor. Ama bir de baskılar var ki onlarla mücadele gerçekten çok zor. Salvador Dali sağlığında çok az da olsa bazı yapıtlarını satarken telif haklarını da alıcıya vermiş. Onların hakları Dali yapıtını elinde tutana ait.

Gala-Dali Vakfı’nın sahip olduğu binlerce yapıt için ise, Dali yine sağlığında bazı yayınevleri ile sözleşmeler imzalamış. Örneğin bir tablosunun tıpkıbasımı için 1000 kopyaya izin vermiş. Bunlarda bir sorun yok. Her şey sözleşmeye uygun. Ama bazı yayıncılar var ki Dali ile sözleşmeyi imzalayan dede ölmüş, yayınevi çocuklara, torunlara miras kalmış veya satılmış, el değiştirmiş.

Eğer Dali’nin kendi eliyle hazırladığı metal kalıp imha edilmemişse eski yayıncıların yeni vârisleri sahtekârlık edip o kalıpları yeniden yeniden basmışlar, imzayı da taklit edip piyasaya sürmüşler. Eee bir mal marka olunca, para getirince sahtesi de hemen üretiliyor. Almanya’nın Freiburger Kornhaus Galerisi’nin 2000’de açtığı Dali sergisindeki baskıların çoğu sahteydi, vakıfla mahkemelikler.”

‘Kalbi gelenekçiydi’
Sevillano’ya bir de hep ortalıkta dolaşan bir şehir efsanesini sordum: Dali yapıtlarının sahteleri Dali’nin bilgisi dahilinde mi piyasada dolaşıyordu? Sevillano; “Neden öyle bir şey yapsın ki? Bu sahtekârlıktan kaybedecek çok şeyi olur ama kazanacak hiçbir şeyi olmazdı” dedi. Dali’yi de yine en iyi Joan Manuel Sevillano Campalans tanımladı: Salvador Dali’nin davranışları çılgın ama kalbi gelenekçiydi.

Figueres Tiyatro-Müzesi’nin kulesi Dali’nin Sabancı Müzesi’nde de görülebilecek bir tablosu. Dikkat, ismi biraz uzun: “6 gerçek ayna aracılığıyla geçici olarak yansıtılmış 6 sanal kornea ile sonsuzlaşan Gala’yı arkasından resmeden Dali’nin arkadan görünüşü...”
Sanat
Takvim
<<Haziran 2019>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
Sanat Haberleri Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.