Bir ülke düşünün ki yıllarca savaşla yaşamış; savaşlar arasındaysa ‘barışa geçiş süreçleri'yle. Lübnan, 1975'te başlayan iç savaş öncesinde ‘Doğu'nun İsviçre'si', 90'ların başına kadar yaklaşık 150 bin insanını, refahını ve neşesini yitirdi. 2000'lerde özellikle başkent Beyrut'ta gözle görülür bir kentsel ve ruhsal onarımın ardından, 2006'da yine savaşla sarsıldı. Şimdi bir süredir yine barışta, ya da onarımda...
Yoksa yine geçişte mi? Aklıma Lübnanlı sanatçı Marwan Rechmaoui'nin Beyrut'u koca bir şantiye gibi gösteren fotoğraflarının altına yazdıkları geliyor: "Soru öylece duruyor... Lübnan'da savaş bir yeniden yapılanmaya mı yol açtı, yoksa yeniden yapılanma mıydı savaşın esas nedeni?" Rechmaoui, 2000 yılında Borusan Sanat Galerisi'nde izlediğimiz ‘Lübnan'da Çağdaş Sanat' sergisinin sanatçıları arasındaydı; sergideki diğer Lübnanlı sanatçılar gibi onun da konusu önceden belliydi. Her Lübnanlı sanatçı gibi... Şu sıralar Kasa Galeri'de yapıtları sergilenen Ayman Baalbaki'nin sözleri yeterince açıklayıcı: "Ben 20 yılı aşkın süredir savaşla yaşamış ve savaş dışında söz edecek bir şeyi olmayan bir sanatçı ve yazar kuşağının parçasıyım"...
Lübnan'dan üç sanatçının yapıtlarını bir araya getiren ‘Boş Laf' sergisi, Kasa Galeri'nin bir savaş sığınağını andıran mekânında iyice etkili bir deneyim yaşatıyor izleyiciye; konu evet, elbette yine savaş. Ya da savaşın yansımaları: Acı, boşluk, umutsuzluk ve ironi. Sergide sırasıyla Omar Fakhoury'nin videoları, Ayman Baalbaki'nin enstalasyonu ve Tagreed Darghouth'un resimleri yer alıyor. Önce ironi: 1979 doğumlu Omar Fakhoury'nin ‘Masumiyet' videosu, sıradan hayatları içinde kendilerine yöneltilen kameraya "Ben Omar Fakhoury, Lübnan'da 1979'dan beri olanlarla hiçbir ilgim olmadığını ilan ederim" cümlesini tekrar eden genç insanları bir araya getiriyor, izleyiciyi dramatik bir duygusallıktan ziyade kara bir mizah duygusuyla yakalıyor. Diğer videosu ‘Lira-Dolar'da Fakhoury, 1979'dan 2000'lere değin yine kendi varlığının tümüyle dışında gelişen bir sürecin, Lübnan lirasının dolar karşısındaki düşüşlerinin/yükselişlerinin kaydını tutuyor. Sonra boşluk ve umutsuzluk: Ayman Baalbaki'nin ‘Boş Laf' başlıklı enstelasyonu, içi boş bir beyaz küpün üzerine yazılmış Arapça yazılardan ve gölgelerinden oluşuyor. Bu gölgeler arasında dolaşırken herhangi bir ‘anlam' bulmak zor, zaten Baalbaki de inandırıcılığı kalmamış günlük politikanın boş cümlelerini alıntılıyor. Ve sonra acı: Serginin son odası çocuk mezarı gibi; Tagreed Darghouth'un dokulu oyuncak bebek resimleri, unutmak isteyeceğimiz kanlı savaş sahnelerini hatırlatıyor, odadan bir an önce çıkmak isteği uyandırıyor.
‘Boş Laf"taki her iş ayrı ayrı etkileyici; ama sergi esas gücünü işlerin birbiriyle konuşabilmesinden, bütüncül etkisinden alıyor, Fakhoury'nin sesli sözlü videolarından Baalbaki'nin boşluğuna ve sessizliğine, ardından Darghouth'un resimlerinden yansıyan derin acıya uzanmak bu kendi halindeki küçük sergiye unutulmaz bir boyut katıyor.
Lübnan'ı, onun düşüşüne doğan kuşağın gözünden okumak ve anlamak istiyorsanız ‘Boş Laf' sergisini kesinlikle kaçırmayın. ‘Haberler'de izlediğimizde aklımıza geldiği gibi çıkan sorular, olayları sanatçıların perspektifinden izleyince insanın beynine çakılıveriyor: Lübnan'da olanlar neden oldu ki, bütün bunlar sıradan insanların yaşamını nasıl etkiledi; böyle bir ülkede ‘sıradan bir gün' ne anlama gelir, ölüm ne anlama gelir, doğum ne anlama gelir?..
‘Boş Laf' sergisi 10 Ocak 2009 tarihine kadar Sabancı Müzesi Kasa Galeri'de. Tel: 0212-2924939