Sanat

Kim inandırıcı, yöneticiler mi sanatçılar mı?

Tarih: 15 Aralık 2008 Kaynak: Radikal Yazan: Beral Madra

Kültür nedir, kültürlerarası diyalog nedir gibi sorulara konferanslarda yanıtlar aranırken, günümüz sergileri bu soruları uygulama alanına taşıma işlevini görüyor.

Kasım ortasında, 1990'lı yılların başından bu yana Avrupa Birliği'nin (AB) genel kültür politikalarının biçimlendirilmesinde etkin bir araç olarak kullanılan kültür kongrelerinin sonuncusuna konuşmacısı olarak katıldım. İstanbul'da ‘Avrupa Kültürü nedir?' sempozyumu yapılırken Paris'te, Fransa Kültür Bakanlığı'nın düzenlediği geniş katılımlı kongrede ‘Kültürlerarası Diyalog' başlığı altında 2008 Kültürlerarası Diyalog Yılı'nın bilançosu masaya yatırılıyordu. AB ülkelerinin eğitim, sanat ve kültür kurumlarının ve STK'larının temsilcileri yanında AB dışındakilerden serpiştirme konuşmacılar davet edilmişti. 

AB ülkelerinde çeşitli azınlıkların artık azınlık olarak adlandırılmalarının zorlaştığı çok açık; onları görmezlikten gelmek, hor görmek, yadsımak olanaksız. Azınlıklar hem ekonomik düzenin alt sınıflarını oluşturuyor, hem de bütün engellere karşın toplumun üst kesimlerine doğru tırmanmayı sürdürüyor. Yükselebildikleri yerlerde kimlikleri değişiyor mu? Kuşkusuz sanat alanında kimliklerini daha rahat koruyabiliyor, iş dünyasında ise kimlik yitirebiliyorlar.

Kültürle uysallaştırmak
AB'nin vize zorluklarına karşın göçmen patlaması yaşadığı varsayılırsa, bu yeni halklarla baş etmenin yollarının aranmasına şaşmamalı. Bu kitlelerin eğitim ve kültür aşılama yoluyla uysallaştırılması ya da kültür projeleriyle işbirliğine gidilmesi öne çıkıyor. Avrupalı, bu açıdan sabırlı ve nedense zamanla homojenleşme olacağına inanıyor; göçmen kültürlerinin ana kültüre katılabilmesi için bazı kapıları açarak ve o tartışmalı hoşgörünün dozunu ayarlayarak bunu yapacaklarına inanıyorlar.

Bir yandan kültür nedir, ya da kültürlerarası diyalog nedir gibi sorulara konferanslarda uzun süredir yanıtlar aranırken, günümüz sergileri bu soruları uygulama alanına taşıma işlevini görüyor. Bu türden dört etkinlikten söz etmek istiyorum.

Etkinliğin ilki Kırım'da Bahçesaray'daydı (27 Eylül-28 Ekim). Rusya, Türkiye, Yunanistan ve Ukrayna'dan 16 sanatçının katıldığı sergi Bahçesaray'da Topkapı Sarayı'nın küçük bir kopyası olan Hansaray'ın boş binalarında ve avlularında gerçekleştirildi. Güneyden kuzeye uzanan derin bir kanyon vadisi üstünde kurulmuş Tatar hanlarının başkentindeki bu küçük sarayı yılda 500 bin kişinin gezdiği söyleniyor. Sarayın birkaç kilometre kuzeyindeki kanyonda kaya kiliseleri ve manastırlarıyla birlikte kültürel mirası koruma kapsamına alınmış olan bölgenin müdürlüğünü Evgeny Petrov yapıyor. Bu 16 sanatçıyı ve dört küratörü Bahçesaray'a davet eden Petrov, bir motosiklet kazası geçirip Balaklava'da hastanede yattığı için sergiyi göremedi. Onun yokluğunda Hansaray'da sergi açmak da kolay olmadı; yerine bıraktığı biri Ukraynalı ötekisi Tatar iki müdür bizim oradaki varlığımız konusunda çok olumlu yaklaşım içinde değildi.

Tuhaf bir biçimde Rus, Ukrayna ve Tatar kimliği çekişmesi içine düştük. Sarayın kapısından içeri ilk kez çağdaş sanat giriyordu ve bu sanat yapıtları onların korudukları sanat yapıtlarından farklıydı, çünkü düzeni yüceltmiyor, düzendeki düzensizliklere gönderme yapıyordu. Her şeye karşın sergi gerçekleşti ve bu Kırım'daki Tatar kimliğinin simgesi olan saray bir biçimde 21. yy sanat haritasına işlendi. Sergiye Türkiye'den Sıtkı Kösemen, Melih Görgün, Murat Morova, Nazlı Eda Noyan gibi sanatçılar katıldı.

İkinci etkinlik Saraybosna'da gerçekleştirildi. 2007 Nisan'ında Feshane'de sunduğumuz ‘Komşularla Konuşmalar' sergisinin yapıtları İstanbul Belediyesi tarafından Saraybosna Ars Aevi müzesine armağan edilmişti. Sergi İstanbul'un armağanı olan bu yapıtları ilk kez Saraybosna halkına sundu. Açılışta Güney Kafkasya, Ortadoğu ve Türkiye'den gelen sanatçıların Viyana'nın doğusundaki bu en önemli çağdaş sanat koleksiyonuna başka bir anlam kattığı dile getirildi.

Turistik bakışı kırmak için
Üçüncü etkinlik ise İstanbul Belediyesi'nin Brüksel'de kurduğu merkezde 2 Aralık'ta açıldı. Bu serginin amacı Brüksel'deki AB'li ve uluslararası topluma İstanbul konusundaki düşüncelerini yeniden gözden geçirme ve turistik, stereotip bakış açısından kurtulma olanağı sunmak. Sanatçılar Ahmet Elhan, Neriman Polat, Gül Ilgaz, Maurizio Pellegrin, Nataliya Lyakh, Başir Barlakov, Şakir Gökçebağ, Sencer Vardarman, Sıtkı Kösemen, Xurban-collective, Ali Taptık ve Ergin Çavuşoğlu'nun ürettiği imgelere, yine sanatçıların seçtiği metinler eşlik ediyor. Dinsel resmin bildik biçimlerinden diptik, çağdaş sanat üretiminin barındırdığı ikilemli anlatımlar için biçim olarak kullanıldı.

Dördüncü etkinlik İspanya'nın Pamplona kentinin bir ilçesi olan Huarte'de 2008'de açılan çağdaş sanat merkezindeydi. Navarra bölgesinde Pamplona'ya 5 km. uzaklıktaki Huarte'de yer alan 6 bin 500 m2'lik bu çağdaş sanat merkezi uluslararası sanat ortamındaki yeni gelişmelere odaklanıyor. Başka kültürü tanımak sürdürülmek istenen bir program ve Türkiye ilk konuk oldu. Etkinliğe Ferhat Satıcı ‘Videoist' programıyla, sanatçılar Vahit Tuna, Sıtkı Kösemen, Erdem Akan ve Gül Ilgaz kendi işlerini tanıtan sunumlarla, Erdem Çöloğlu, Zeynep Gedizoğlu, Başak Dilara Özdemir çağdaş müzik sunumlarıyla, Nermin Saybaşılı, Necmiye Alpay, Perihan Mağden, Meltem Ahıska özel konferanslarla katıldılar. Etkinliğin gösteri bölümüne Nezaket Ekici yer alıyordu.

Yöneticilerle sanatçılar
Konferans salonlarında kültür uzmanlarının ve yöneticilerinin konuştukları ile sanatçıların çeşitli kentlerin sergi salonlarında gösterdikleri birbirini tutuyor mu? Yoksa tam da burada dünyayı yeniden biçimlendirmek konusunda önemli bir söylem ayrımı ve çatışkı mı söz konusu? Gerçek kültürlerarası ilişki ve diyalog resmi ve kurumsal programlarla mı yürütülüyor, yoksa sanatçıların üretimlerinin kendine özgü dolaşımıyla mı gerçekleşiyor? Kitleler son kertede kime inanıyor? Kültür yöneticilerine mi, sanatçılara mı?

Sanat
Takvim
<<Ağustos 2019>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
      1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31  
Sanat Haberleri Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.