Köşe Yazısı

Oradan veya Buradan

Yazan: Orhan Ayyüce Tarih: 26 Kasım 2007

Bu benim Arkitera’da ikinci köÅŸe yazım. Genelde Ä°ngilizce yazıp sürdüyorum bu faaliyeti. Mimari ve kentler hakkında yazmak için orada veya burada olmanız gerekmiyor. Bazı zamanlar bu tip yerleÅŸilmemiÅŸlik etrafınıza daha objektif bakmanıza bile yardımcı olabiliyor. Tipik bir Dünya vatandaşı olabiliyorsunuz yani. Tavsiye edebileceÄŸim bir durum. Uzun zamandır Los Angeles’ta yaÅŸamaktayım ve örneÄŸin buradan Ä°zmir hakkında yazabiliyorum. Hakkında yazmak istediÄŸim baÅŸka ÅŸehirler ve yerler de var. Hiç görmeden yazmak istediÄŸim ÅŸehirlerde yok deÄŸil.

Ä°zmir hikayesinden neredeyse bir yıl sonra bu kez Los Angeles üzerine bir yazım oldu. Üslup olarak pek bir fark yok yaptığım eleÅŸtirilerde. Farklı taraf, yazar olarak siz deÄŸilsiniz. Esas olarak kentler de birbirlerine çok benzemeye baÅŸladı.

Geçenlerde Wolfgang Prix talebeleri Ä°stanbul’a gelmiÅŸler. Hocaları onları yoÄŸun ÅŸehir yaÅŸamına bakıp “mixed-use” Ä°stanbul’da nasıl iÅŸlenir araÅŸtırsınlar diye Viyana’dan oraya getirmiÅŸ. Herhalde ÅŸu anda Ä°stanbul’da Kanyon ebadlarında bir projesi ya da Ä°stanbul pazarına açılmak için yaptığı bir çalışmalar var, hareketlilikler oluyor. Neyse ne... Ä°ÅŸin ilginç yanı, günlüÄŸünü okuduÄŸum öÄŸrencinin çalışmaları genelde oradaki alışveriÅŸ merkezi tipolojisini araÅŸtırmakla geçmiÅŸ olması. Yani o öÄŸrenci Topkapı Sarayı’ndaki BaÄŸdat KöÅŸkü’ne “ÅŸöyle” (belki) bir bakıp ÅŸu alışveriÅŸ merkezi senin, bu alışveriÅŸ merkezi benim diye geçirmiÅŸ bir-iki haftasını. Durum böyle olunca, ben de diyorum ki, buradan oraya bir alışveriÅŸ merkezi yazısı yollamak artık mümkün olabilir.

Bütçeler biraz deÄŸiÅŸik ve politik ortamlarda biraz bürokratik ayrılıklar var. Fakat model olarak önümüzde Kapitalist Kentler ve tüketici toplumlar yer almakta. Bu iÅŸler böyle dönüyor.
Orada “mix use mall”lar yapan Jon Jerde burada da alışveriÅŸ merkezleri yaptı. Mimarlarımız da ortak olmaya baÅŸladı. Bundan böyle “hello” deniyor. Türk tüketiciler indirimli satışları Salı Pazarı’ndan alışveriÅŸ merkezilerine taşıdılar. Markalar konuÅŸuyor. Ä°stediÄŸiniz kadar topa tutun “hepimiz aynı kültürdeniz.” Hepimiz kapitalist ÅŸehirlerdeniz, hemÅŸeriyiz. Global sahalar ve oraları buraları derken markalanıyoruz.

ÖrneÄŸin, geçen aksam Suha Özkan buradaki SCI Arc okulunda “Kentsel DönüÅŸümde Ä°stanbul’ adlı bir konusma yaptı. Küçükcekmece ve Kartal için tasarlanmış projelerden ve yarışmalardan bahsetti. Kartal’daki yarışmayı kazanan Zaha Hadid'in projesini anlattı. Bence de Hadid en iyisini tasarlamış. DiÄŸer mimarlara da parseller verilmiÅŸ projesinde. Sayın Özkan’a baÅŸarılar dilerim. Ä°stanbul “yapılan ÅŸehirden” ziyade “yapabilen ÅŸehir” enerjisine sahip olabilmeli. Yer kıymetli.

Ä°stanbul ve Belediyelerinin web sitelerine bakıyorum. Web sitelerine baktığım bir çok belediye var. Ana sayfalarında ortak bir protokol var. Bakın isterseniz, demokratik bir durum.

Kentler global ekonominin kendine has donüÅŸümü içindeler. Kent ekonomileri büyüdükçe “buraya parası olmayan gelmesin” diyenler var. Aslında ben bunu topluma söylenmiÅŸ bir laf olarak görmüyorum. Zaten kimse dinlemez. “Dikkat dikkat, Ä°stanbul’a gelmeyin,” hiç gerçekci deÄŸil.

Böyle bir mesaj daha çok yatırımcılar için verilmiÅŸ olmalı. Ä°stanbul’a ıvır zıvır projelerle gelmeyin denilmiÅŸ olarak bakmak istiyorum buradan, daha yapıcı. “Kusura bakmayın Ä°stanbul sizin projeniz için uygun deÄŸil” denilmeli. “Size göre deÄŸil o arsa efendim, çok deÄŸerli bir yer, isteyeni çok” da denilebilir.

“Orası için zaten güzel bir tasarım var. Ayrıca sizin projenizdeki kamu alanlarının da az olması düÅŸündürüyor, “azizim”, üstelik pek fazla gökdelen de uymuyor tepelerimize silüet elden gitmesin... Biz sivil bir kentiz, mal hepimizin, projeniz zaten kurallara aykırı, kırmızıyı çekmek durumundayız. TeÅŸekkürler,” diyebilen bir merci olmalı her belediye. Bir kentin böyle bir bilinci, birikimi ve sesi olmalı, gerektiÄŸinde.

Ä°ÅŸte Ä°stanbul’u da Los Angeles’tan ayıran durum da bu. Demokratik olabilme ÅŸansı var. AB’nin de yatırım-ladığı ultra-dinamik aksiyon paketlerinin devreye geçmesi söz konusu.

2010’da Ä°stanbul Avrupa’nın Kültür BaÅŸkenti olacak. Bu durumdan Ä°stanbul’un sadece Avrupa’nın deÄŸil Batı Asya’nın da gayri resmi rock starı olarak tescillenmesini bekleyebiliriz. Son beÅŸ veya on senedir ibreler zaten onu gösteriyor. Ä°ki kıta bir metropol.

Los Angeles ise her ne kadar güneÅŸli görünse de boyle bir enerjiye sahip deÄŸil. ÇocukluÄŸunu hızlı geçirip uzun yıllardır metropol olmuÅŸ bir yer. Arabalarıyla yaratıp sürdürdüÄŸü medeniyetin benzini bitmek üzere. Biraz yorgun, yapacağını yapmış, yeni projeleri var ama hep spekülasyon ve para donüyor. “Yeni Ä°stanbul” tamamen öyle olmasın. Ä°stanbul ÅŸu anda dinamik bir aÅŸamada.

Baksanıza, öÄŸrenci Viyana’dan gelip bir sürü turistik noktayı es geciyor. Onu ilgilendiren gürültü, patırtı ve kaosun içindeki düzen, toplumun süratli hareketleri.

Bu dönüÅŸümlerde her daldaki mimarlara büyük görevler düÅŸüyor diyebiliriz. Onlar bu dönüÅŸüm günlerinde alışveriÅŸ merkezleri kolaçan etmek incelemek, benimsemek, geliÅŸtirmek zorundalar. Yarattıkları kentlerde, parsellerde sosyal adeletlerle ilgili konuları göz onüne almak zorundalar. Tasarladıkları planlarda, “kim gidiyor - kim geliyor”, “nereden gelir - nereye gider” sorularının cevaplarının olması gerekiyor. Gün büyüyerek bugünlere gelen sorunlara müdahele günü. Yalnız orada da bitmiyor, birçok konuda daha önce olmayan geliÅŸmeler var. Ä°letiÅŸim ağı sınır tanımadığı için mimarlar da artık her yerde olabiliyorlar. Canlı yayın. Metropolde herÅŸey daha süratli olmak zorunda.

Yazara Görüşlerinizi Bildirmek İçin
Buraya yazacağınız görüşleriniz, Arkitera Forum bölümüne yansımayacak, sadece yazara ulaşacaktır. * İşaretli alanlar mutlaka doldurmanız gereken alanları belirtmektedir.
Sizin:
Adınız, Soyadınız *
E-Posta Adresiniz *
MesleÄŸiniz *
Telefon Numaranız Adres seçimi:
Adresiniz
Mesajınız:

ÝPUCU: büyük harf "V", sayý beþ, büyük harf "D", sayý altý, büyük harf "K", küçük harf "r"

Lütfen sol imajdaki resimde görülen dizgiyi yandaki kutucuğa giriniz.
Köşe Yazısı Arşivi
Dönem içindeki köşe yazarlarının listesi aşağıdadır. Yazısını okumak istediğiniz yazarı listeden seçiniz. Bütün yazarların listesini görmek için buraya tıklayınız