Köşe Yazısı

Ulus'u Koruma X Ulus'u DeÄŸiÅŸtirme

Yazan: Ömer H. Kıral Tarih: 28 Şubat 2005

Ulus'ta plansızlaştırma normalleşecek mi?
Ankara BüyükÅŸehir Belediyesi Meclisi 14 Ocak 2005 gün ve 210 sayılı kararı ile Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Islah Ä°mar Planı'nı iptal etmiÅŸtir. Söz konusu Ulus Planı Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 10 Kasım 1989 gün ve 954 sayılı, Ankara BÅžB Meclisi'nin 15 Ocak 1990 gün ve 33 sayılı kararlarıyla onaylanmıştır. Ulus Planı'nın 14 Ocak 2005 tarihinde ortadan kaldırılmasıyla, ÅŸehircilik tarihine anti-planlama anlayışına örnek olarak geçecek büyük bir kriz yaratılmıştır. Bu sıralarda bir yandan hızla geçiÅŸ dönemi yapılaÅŸma kararlarının üretildiÄŸi diÄŸer yandan Ankara KTVKK üyelerine sunuÅŸlar yapılarak ikna edilmeye çalışıldıkları ve yeni kurul üyelerinin atanmakta olduÄŸu yönünde söylentiler mesleki camiada dolaÅŸmaktadır. Alınan iptal kararının normalleÅŸtirilmesi süreci iÅŸletilmektedir. Ankara KTVKK bugüne kadar bir iÅŸlem yapmamıştır. Koruma planı iptal edilen Ulus tarihi kent merkezi artık plansızdır, korumasızdır. Ancak sahipsiz deÄŸildir. Åžehir Plancıları Odası, Mimarlar Odası, Ulus GiriÅŸimi, Arkitera ve Plan Müellifleri ilk tepkilerini vermeye baÅŸlamışlardır.

Belediye, arkeolojik ve kentsel sit alanlarının bulunduÄŸu tarihi kent merkezinde "köklü deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸüm" saÄŸlanamadığı gerekçesiyle moda deyimiyle kentsel dönüÅŸüm ve geliÅŸim projesi gerçekleÅŸtirmek istemektedir. Ulus tarihi kent merkezinde "köklü deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸüm" saÄŸlamayı amaçladığı anlaşılan söz konusu projeyi hazırlatabilmek amacıyla BÅžB'nin ODTÜ MFD ile görüÅŸmeler yaptığı mesleki çevrelerce izlenmektedir.

Plansızlıktan koruma amaçlı planlama sürecine geçiÅŸ: Ulus Planı
BilindiÄŸi gibi 1986'da Ankara BüyükÅŸehir Belediyesi, Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Planı'nı elde etmek amacıyla bir proje yarışması düzenlemiÅŸtir. Yarışma Raci Bademli baÅŸkanlığında bir ekiple kazanılmıştır. Yarışma sonrasında müellifler koruma planı ve planla ilgili araÅŸtırma ve çalışmaların ODTÜ bünyesinde yapılmasına karar vermiÅŸler ve planlama çalışmaları Raci Bademli'nin proje yöneticiliÄŸinde çeÅŸitli uzmanlık alanlarına sahip bir ekiple yürütülerek hazırlanmıştır. Ulus Planı Kasım 1989'da Ankara KTVKK tarafından, Ocak 1990'da ise Ankara BÅžB Meclisince onaylanarak uygulanmaya baÅŸlanmıştır.

Sevgili Raci Bademli, Ocak 2002'de kaleme aldığı "Hacıbayram Camisi Çevresi Kamu Proje Alanı (KPA-2) Kentsel Tasarım Planı Çalışması ve Açıklama Raporu'nda Ulus Planı'nın temel özelliklerini ÅŸöyle yazmıştı:

"Bu planın temel özelliÄŸi koruma amaçlı kentsel tasarım ve planlamaya '"süreç yönetimi" vurgusu ile yaklaÅŸmasıdır. Plan notları, Ulus Planlama Alanı'nda yapılacak uygulamaların kesin sonuçları deÄŸil; 1/1000 ölçekli "YapılaÅŸma Düzeni", "Kentsel Tasarım" ve "Altyapı ve Proje Paketleri" planlarından oluÅŸan Koruma Islah Ä°mar Planı ile belirlenen sonuç durum esaslarının hangi süreç içinde, nasıl hayata geçirileceÄŸini ve bu sürecin ana ilkelerini ortaya koymaktadır."

"BilindiÄŸi gibi, Ulus Planı koruma amaçlı tasarım ve planlama literatürüne yeni kavramlar kazandırmıştır. Ä°lkin, "Ara Plan" kavramı ve "Plan Alanı"ile "Program Alanı" ayırımları ülkemizde eylemli planlama'nın (proaktif planlama, pro-active planning) öncü örnek uygulamalarına zemin saÄŸlamıştır. Sonra, planlama alanı içinde mülkiyeti (dolayısıyla, sahiplik ve sorumluluÄŸu) esas alarak tanımlanan "Ä°ÅŸler" ya da "Projeler, Proje Paketleri" de eylemli planlama uygulaması için bir baÅŸka yeni açılımdır. Bu arada "Ä°ÅŸler" ya da "Projeler, Proje Paketleri" temelinde, 1/1000 ölçekli mülkiyet, kullanım, yapı, ulaşım/dolaşım, altyapı ve kentsel peyzaj kararlarının, 1/500 ve 1/200 ölçekli çalışmalarla ayrıntılandırılması esası ve böylelikle proje sahibi, Ankara BÅžB, Ä°lçe Belediyesi, plan müellifi ve Ankara KTVKK arasında müzakere edilebilmesini saÄŸlayan bir katılım mekanizması geliÅŸtirilmiÅŸtir. Bu mekanizma, Ulus Planı uygulamalarını ülkemiz planlama deneyiminde özgün bir konuma yerleÅŸtirmektedir. Son olarak parselasyon planlarının 1/500 ve/veya 1/200 ölçekte hazırlanması ve parselasyon planında mülkiyet düzenleme yanısıra yapılaÅŸma, kullanım, peyzaj, altyapı, ulaşım/dolaşım vb. hususların da gösterilerek, tapunun ÅŸerhler hanesine iÅŸlenmesiyle, yasal geçerliliÄŸi olan yepyeni bir "kentsel tasarım belgesi"nin yaratılmış olması dikkate deÄŸer bir özelliktir. Ä°ÅŸte Ulus Planı'nın onaylandığı tarihten (1990) bu yana, yani 12 yıldır tüm bu özellikleriyle ve baÅŸarıyla uygulanıyor olması, öngörülen yenilikçi planlama anlayış, yaklaşım, kavram ve mekanizmalarıyla elde edilen sonuçların ayrıca ele alınarak deÄŸerlendirilmesini gerekli kılmaktadır.”


Ulus Planı ve uygulama süreci öneylemli bir planlama türü olarak mesleki alanımıza bir çok yeni kavram ve uygulama yöntemleri kazandırmıştır. Bu yeniliklerin bazıları 2003 temmuz ayında yürürlüÄŸe giren ve koruma yasasında deÄŸiÅŸiklikler yapan 5226 sayılı yasayla mevzuatımıza girmiÅŸ, bazıları ise henüz hazırlık aÅŸamasında bulunan imar yasası tasarısında yeralmıştır.

Zor sınav: Doğru sorulara doğru yanıtlar vermek
Ulus Planı'nı iptal eden Ankara BŞB Meclisi'nin vermiş olduğu karar aynı zamanda Ankara KTVKK kararlarını da resmen iptal etmiştir.

Mesleki ve hukuki tartışma ortamı yaratılmış ve sorular sorulmaya başlanmıştır.

Acaba Meclis kendisini mahkeme yerine mi koymaktadır?
Acaba BÅžB Koruma Bölge Kurulu'nun almış olduÄŸu kararlara uymak zorunda deÄŸilmidir?
Acaba Meclis kendisini Koruma Yüksek Kurulu'nun yerine mi koymaktadır?
VermiÅŸ oldukları kararların Meclis tarafından iptal edilmesi karşısınıda KTVKK üyeleri neler hissetmektedirler?

Soruların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Zaman doÄŸru soruları sorma ve bu sorulara doÄŸru yanıtlar verme zamanıdır.

Meslek alanımızın örgütleri, meslektaÅŸlarımız, yayın organları, Ulus'ta iÅŸ yapanlar, çalışanlar, akademisyenler belgelere ulaÅŸtıkça tutumlarını netleÅŸtirmektedirler.

Ä°çinde bulunduÄŸumuz bu günlerde Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun üyelerini ve ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dekanı'nı zor bir sınav beklemektedir.

Mesleki camia önünde cereyan edecek bu sınavda ümit ederim kentsel sit alanlarında köklü deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸümün dayanılmaz cazibesi hakim olmaz. Kültürel mirasımız birlikte sahipleniriz.

YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!
Yazara Görüşlerinizi Bildirmek İçin
Buraya yazacağınız görüşleriniz, Arkitera Forum bölümüne yansımayacak, sadece yazara ulaşacaktır. * İşaretli alanlar mutlaka doldurmanız gereken alanları belirtmektedir.
Sizin:
Adınız, Soyadınız *
E-Posta Adresiniz *
MesleÄŸiniz *
Telefon Numaranız Adres seçimi:
Adresiniz
Mesajınız:

ÝPUCU: büyük harf "A", büyük harf "F", büyük harf "X", küçük harf "m", küçük harf "d", büyük harf "K"

Lütfen sol imajdaki resimde görülen dizgiyi yandaki kutucuğa giriniz.
Köşe Yazısı Arşivi
Dönem içindeki köşe yazarlarının listesi aşağıdadır. Yazısını okumak istediğiniz yazarı listeden seçiniz. Bütün yazarların listesini görmek için buraya tıklayınız