“Doğunun kapısı”, “sıfır noktası” veya “Anadolu’dan göçün denize kavuştuğu yer”, “modernizimle yüzleşilen yer” gibi sembolik adlandırmalarla ikonlaşan, sinema, fotoğraf, resim ve edebiyat içindeki yeri, popüler dünyamızın nostaljik nesnesi olmanın çok ötesinde bir anlama sahip olan Haydarpaşa ile ilgili gelişmeleri sorgulamayı amaçlayan, “Zaman ve Uzam İçinde Haydarpaşa Garı”; fotoğraf ve sözlü tanıklık sergisi yanında, resimde ve sinemada da Haydarpaşa’ya tanıklık edeceksiniz. Peki Haydarpaşa’yı kısaca anlatalım mı? Ve anlatırken de serginin neden yapıldığını özetleyelim isterseniz.
Anadolu Demiryollarının Sıfır Noktası
Biraz hafızalarımızı zorlayalım, aslında zorlamaya da gerek yok, Haydarpaşa Garı’na uzaktan bile baktığımızda, İstanbul’un farklı bir simgesi olduğunu, uzakları yakınlaştırdığını biliriz. Türkiye'nin Batısına ulaşma noktası bir başka yanıyla da Türkiye'nin Anadolu topraklarındaki başkenti ile Doğu kentlerine gidiş noktası… Halit Refiğ'in Gurbet Kuşları kitabını (1965) bilir misiniz? İstanbul’a göç etme deneyimi anlatılırken hep Haydarpaşa Garı’na varılır. Peki ya filmler; saymakla bitiremeyeceğimiz yazılı yada görsel metinlerde göçmenler önce Haydarpaşa Garına varırlar ve İstanbul'u kuşatan gündelik yaşamın koşuşturmasını ilk burada görürler. Farklı insanlar, beton yığınları ve gar binasının üç bir yanını çevreleyen deniz ile karşılaşırlar. Haydarpaşa Garı, İstanbul'un Anadolu yakasından başlayan ve Anadolu'da farklı noktalara dağılan demiryolu ağının merkez noktasıdır. Aslında Haydarpaşa Garı, Anadolu demiryollarının sıfır noktasıdır.
Elde İkinci Bir Haydarpaşa Yok
Peki son yıllarda neler mi oluyor Haydarpaşa Garı’na? Aslında çokta geriye gitmeye gerek yok 17 Eylül 2004 ve 21 Nisan 2005 tarihleri parlemontoda kabul edilen “iki torba yasa’ ile başlıyor her şey ama o yıllarda kimse bu yasanın neleri kapsadığını bilemiyor. Çok sonra ABD tarafından, yıllar önce hazırlanmış bir proje olduğpu anlaşılıyor… Bu proje Haydarpaşa çevresindeki 1 milyon metrekarelik alana 7 gökdeleni içeren bir ticaret merkezi yapılmasını içeriyor. Böylece kamuoyu, kapalı kapılar arkasında hazırlanmış son derece karmaşık, izlenmesi güç ve elden geldiğince güçleştirilmiş bir oldu bitti ile karşı karşıya kaldığını anlıyor.
Şimdi ne olacak? Belki yeni bir torba kanun içine eklenen bir fıkrayla bu engeli aşmanın tescili geçersiz saymanın bir yolu bulunacak, belki kamuoyu tepkisi dikkate alınarak gökdelenlerin yüksekliği düşürülecek… Belki belki… Süreç tam olarak nasıl işlenir bilinmez ama projenin bundan sonraki serüveni büyük ölçüde kamuoyunun göstereceği tepkiye bağlı olacak. Diğer bir deyişle katılım boyutu çok önemli. Önemli çünkü projenin bir geri dönüşü olmadığı gibi elde ikinci bir Haydarpaşa yok. Haydarpaşa Garı ve liman alanının "işlevsizleştirilmesi" nin simgesel olarak iki anlamından söz ediyor Mutlu Binark: neo-liberal politikalardan beslenen bireyci etik anlayışının meşrulaştırımı ve toplumun kolektif belleğinin değersizleştirimi…
Görsel-Sözlü Tanıklık Sergisi
Türkiye demiryolu taşımacılığının önemli simgesel noktalarından biri olan Haydarpaşa Garı, 2007 yılından itibaren kullanıma kapatılacak. Bu gibi simgesel alanların değersizleştirimine karşı bir görsel - sözlü tanıklık sergisi… Çünkü Haydarpaşa’yı İstanbul’a geri kazandırabilecek fırsat penceresi sonsuza kadar açık kalmayacak.
Artık aklın yoluna ve başa dönülmeli, konu uzman kuruluşlara, sivil toplum kuruluşlarına ve kamu oyuna açılmalı ve serbestçe tartışılmalı. İşte “0 noktası” etkinliği bu amaca hizmet ediyor. 18 Ağustos cuma günü saat 18:00 da Karşı Sanat Çalışmaları’nda "sıfır noktasi" etkinliği "zaman ve uzam içinde Haydarpaşa Garı" adlı Görsel ve Sözlü tanıklık sergisi ile anlatılacak. Ayrıca Haydarpaşa Garı’nın 24 saatini sözlü tanıklıklarla anlatan dia gösterisi yapılacak. Sergi ve diğer etkinlikler 3 Eylül tarihine dek Karşı Sanat'ta gezilebilir/izlenebilir ve okunabilir. Tarihe Tanıklık etmek isteyenler için…
Anadolu Demiryolunun Sıfır Noktası:
"zaman ve uzam içinde Haydarpaşa Garı Görsel ve Sözlü Tanıklık" sergisi
Açılış: 18 Ağustos saat: 18:00
Yer: Karşı Sanat Çalışmaları
Elhamra Pasajı no: 258 kat:2 istiklal cad. Beyoğlu
Tel: 0212-245 1508
[email protected]
Takip