Haberler

Gayrimenkul gelirlerinin vergilendirilmesi sorunu

Tarih: 25 Ağustos 2006 Kaynak: Dünya Yazan: Veysi Seviğ
Gelir Vergisi Yasası'nın 70'nci maddesinde yazılı mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirler vergi uygulamaları açısından gayrimenkul sermaye iradı olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda söz konusu mal ve hakları kiraya veren; sahibi, mutasarrıfı, zilliyedi, irtifak ve intifa sahipleri ile kiralamış olduğu varlıkları kiraya verenler gayrimenkul sermaye iradı elde etmeleri nedeniyle "mükellef" olarak tanımlanmaktadır.

Ülkemizde konut amaçlı olarak yapılan kiralamalardan dolayı elde edilen gelirlerin tam ve doğru olarak beyan edilmediği bilinen bir gerçek olmasına karşılık bu konuda var olan kayıp ve kaçakların azaltılmasına yönelik önlemler her nedense alınamamaktadır.

Her şeyden önce gerek yerel yönetimler (belediyeler) ve gerekse mali idare (vergi idaresi) teknik olarak gayrimenkullerin kullanım şeklini izliyebilme olanağına sahip değildirler. Ayrıca ülkemizde gayrimenkuller üzerinde olan ve tapuya tescili zorunlu bulunan cins tashihleri zamanında yapılmadığından resmi kayıtlar üzerinden hareket etmek suretiyle gayrimenkullerin kullanım şeklini sorgulayabilme olanağını da yoktur.

Zaman zaman vergi denetim elemanlarının konuya ilişkin olarak yapmış bulundukları çalışmalarda beyan dışı bırakılmış bulunan gayrimenkul sermaye iratlarının bir bölümü tespit edilebilmektedir. Ancak bu denetimlerin başarılı olmasına karşılık etkileyici olmadığı da bilinen bir gerçektir.

Büyük kent merkezlerinde boş arazilerin ve arsaların değişik amaçlarla kiraya verilmesi sonucunda elde edilen gelirlerin de beyan dışı bırakıldığı konusu ise üzerinde durulması gereken ayrı bir vergisel olaydır.

Gayrimenkul sermaye iradlarının tam ve doğru olarak kavranabilmesi için öncelikle belediye hudutları dahilindeki gayrimenkullerin kullanım biçimlerini de belirleyici nitelikte envanterinin yapılması ve bunun sonucunda öncelikle "emlak vergisi" uygulaması açısından konunun öncelikle değerlendirilmesi gerekmektedir.

Hukuki açıdan "gayrimenkul şeklindeki maddi kıymetler ile gayrimaddi kıymetler (haklar) üzerinde mülkiyet hakkına sahip olanlar "malik" olarak sahibi bulundukları bu değerleri ya kendileri bizzat kullanacaklar veya kullanım dışı tutacaklardır. Bu iki hal dışında söz konusu varlıkların kullanımı ancak üçüncü şahıslara belli bir bedel karşılığında kullanım hakkının devri suretiyle olmaktadır ki bu takdirde sağlanan gelir gayrimenkul sermaye iradı olarak beyana tabi olacaktır.

Her ne kadar Gelir Vergisi Yasası'nın 73'üncü maddesinde istisnai nitelikte; konutlarla ilişkili olarak kullanım hakkının usul, türü veya kardeşlerin bedelsiz olarak devredilebileceğine yönelik düzenleme yer almakta ise de bu durum son derece sınırlı bir kesimi kapsamaktadır.

Günümüzde belediyelerin kendi sınırları içersinde bulunan gayrimenkul niteliğindeki arazi, arsa ve binalara ait emlak vergisini de tam olarak tahsil edebildiklerini söyleyebilme olanağı yoktur. Kanımızca eğer belediyeler kendi sınırları içersindeki gayrimenkulleri emlak vergisi açısından izleyebilir ve tahakkuk eden emlak vergisini tahsil edebilir hale gelebilirse, emlak vergisi konusu olan gayrimenkullerin kullanım biçimini de sorgulamak ve bu bağlamda gelir yaratıcı bir biçimde kullanılıp kullanılmadığını izlemek daha kolay olacaktır.

Fiilen ülkemizde irad getirici nitelikte olan ve sahiplerince de bu amaçla edinilmiş olup, kullanılan gayrimenkullerden sağlanan iradların beyanlara tam olarak yasıtılmaması nedeniyle ortaya çıkan vergi kayıplarının boyutu her geçen gün artmakta olduğuna göre bu alanda yapılması gereken çalışmalara önem ve öncelik verilmesi gerekmektedir.

Gayrimenkul sermaye iratlarının beyan dışı bırakılmasından dolayı ortaya çıkan kaybın tam olarak belirlenmesinde esas alınması gereken, kanımızca bu konuda var olan vergi istatistikleridir. Bu alandaki mükellef sayısının azlığı, kanımızca konuya dikkat çekici hale getirebilecek nitelikte düşüktür.
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.