Yanlış kentsel dönüşüm projeleri sonucu yıkılma tehlikesiyle karşılaşan gecekondu mahallelerinde, barınma ve yaşama haklarına yönelik alternatif çözümlerin üretileceği yeni bir çalışma Maltepe'ye bağlı Gülsuyu-Gülensu mahallelerinde başladı.
Kentsel dönüşüm projelerinin uygulanmaya çalışıldığı Maltepe'ye bağlı iki mahallede, üç yıldır yapılan çalışmaların ışığında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İBB Şehir Planlama Müdürlüğü, Şehir Plancıları Odası, Mimarlar Odası, Eğitim Sen, Fotoğraf Vakfı, Kentli Çalışma Grubu, Mimdap tarafından yürütülen ve konut hakkı ile kentte yaşama hakkını dert edinmiş yaklaşık 200 kişilik akademisyen, uzman, sanatçı, öğrenci grubun oluşturduğu "Gülsuyu-Gülensu Dayanışmacı Planlama Atölyesi" çalışması bir hafta sürecek.
Anket ve mülakat çalışmaları, bina, sokak analizleri ile giderek somutlaşacak atölye, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Oditoryum'unda yöntem ve çalışma gruplarını belirlenmesi ile başladı. Gülsuyu-Gülensu mahallelerinde gerçekleştirilen gezi ve alan çalışması ile birlikte Çorumlular Derneği'nde bir araya gelerek izlenimlerin de değerlendirildiği atölye çalışmasında, proje yetkilileri mahalle halkının kentsel dönüşüm projesine bakışı konusunda öğrencilere ve katılımcılara bilgiler verildi.
'Mahalleliyle İç İçe Olduk'
Gülsuyu-Gülensu Güzelleştirme Derneği ve mahalle muhtarlıklarınında desteklediği projenin atölye çalışma grubu adına konuştuğumuz Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretmenlerinden Dr. Murat Cemal Yalçıntan, iki mahallenin yaşayanları ile birlikte düşünmeye, yaşamaya, hissetmeye çalışacaklarını, bu duyguları ifade etmelerine yardımcı olacaklarını söyledi.
'İnsan Üstü Gayret'
Sponsorlarının olmadığını ve olmayacağını ifade eden Yalçıntan, "Gülsuyu ve Gülensu Mahallelerini gözledik, dinledik, anlamaya çalıştık, bilgimiz ve aklımız erdiğince destekledik. Mahalleden çıkan 7000 plan itiraz dilekçesine, belki de Türkiye'de şimdiye kadar en çok imzaya sahip plan iptaline yönelik dava sürecine, onlarca toplantı sonrasında mahallelerin birlikte kurduğu plan komisyonuna, demokratik bir temsil arayışıyla yüze yakın toplantı sonucu seçilen sokak temsilcilerine, derneğin ve muhtarların insanların yaşama alanlarını korumaya yönelik insan üstü gayretlerine, mahallelinin çok kısa sürede bizler kadar teknik bilgi sahibi olmasına, plandan sorumlu belediye ile yapılan görüşmelere, belediyenin içi boş vaadlerine ve TOKİ ile yaptığı kamuoyundan gizli görüşmelere şahit olduk. Ayşe Teyzenin, İlhami Amcanın, Ali Rıza'nın, Sabri Abinin, Erdoğan'ın, Yusuf Abinin, Ali Abinin, Kadife Abla'nın ve daha nicelerinin kente geliş süreçlerini ve yaşam mücadelelerini anlatan hikayelerini dinledik. 1996'da mahalledeki boş ve iyi manzaralı bir araziyi kapatmaya gelen arazi mafyasının mahallede yokuş aşağı nasıl kovalandığını kahkahalarla gülerek defalarca anlattırdık. Anketler, mülakatlar ve bina tespit çalışmaları yaptık. Gecekondulunun sıkça dile getirildiği ya da kaleme alındığı gibi tüccar, işgalci, rantçı, popülist bir söyleme ve davranışa meyletmediğine, meyleden azınlıkla ilişkisinin de bu kenti yönetenlerden az olduğuna kani olduk" dedi.
'Şaşkına Çevireceğiz'
Gecekonduların bir zamanlar İstanbul'un bir sanayi kenti haline gelmesine hizmet ettiğini belirten Yalçıntan, gecekonduların İstanbul'un dışlananları, yakıştırılamayanları, beğenilmeyenleri olmalarına ve yaşayanlarının kapı dışarı edilmelerine göz yumamayacaklarını ifade etti.
19-25 Şubat tarihleri arasında Gülsuyu-Gülensu halkı ve 200 gönüllü ile birlikte, mahallede kimsenin mağdur edilmediği, isteği dışında uzaklara gönderilmediği, hakkının yenmediği, yalnızca fiziki değil, iktisadi ve sosyal boyutları da olan; mahallede yıllar boyunca oluşmuş sosyal ilişkilerin ve yaşama biçiminin bozulmadığı, işsizlik, suç, kadınların kamusal alanda görülmemesi, çocukların 'çocuk olamaması' gibi sorun alanlarına da çözümler geliştiren, bir dönüşüm sürecinin mümkün olduğunu göstereceklerini söyledi.
Fotoğraf, sinema, edebiyat, çocuk, kadın, resim gibi etkinliklerin de gerçekleştirileceğini dile getiren Yalçıntan, "İstanbul'u İstanbullu ile birlikte planlamanın olanaksızlığına inananları şaşkına çevireceğiz! Üniversite ile toplumun bir aradalığına doğru önemli olduğunu düşündüğümüz bir adım atacağız" diye konuştu. Projenin sonuçları 25 Şubat Darphane'de açıklanacak.
Gülsuyu-Gülensu Güzelleştirme Derneği Temsilcisi Erdoğan Yıldız
Kentsel dönüşümde bir taraftan bizim adımıza plan yapanlar, bir taraftan da planın karşı tarafı var. En azından ezen ve ezilen çelişkisini burada azaltabiliriz. Belki mahalleyi örgütleyebilirsek, kendi içinde bir birliktelik oluşturursak, bu hayatın her alanında yaşanan çelişkileri kırmayı başarırız. İstiyorum ki nasıl öğretmen öğrenci ilişkisi kendi içinde birbirini besleyen hem öğrenen hem öğreten tarafsa, kentsel dönüşümde de bizim mahallelerde mağdur olan özneleriyle, plan yapanlar arasındaki bu çelişkiyi kırıp gerçekten mahallelinin söz ve taraf sahibi olabildiği kendi isteğini söyleyebildiği bir mahalle formunu planlamayı hayata geçirebiliriz.
Gülsuyu Mahalle Muhtarı Ali Rıza Koca
Kentsel dönüşüm projesi geldiğinde halkımızla paylaştık bu durumu ve halk çok tepki gösterdi. Bize rağmen hazırlanan planların bir muhtar olarak altına imza atmam. İnsanlarımız mağdur edildiği andan itibaren ve mağduriyetler giderilmediği müddetçe kesinlikle bu planı kabul etmiyoruz ve bu plan buradan geçemez. Proje ile birlikte gerçekleştirilecek planın burada yaşayan insanlar için olmasını istiyoruz. Bize plan proje versinler biz uygulayalım.
Gülensu Mahalle Muhtarı Sargı Sakar
Mahallenin yararına olacağına inandığım bir proje. Mahallemizdeki binaların bazılarında katmülkiyeti yok, biz bunu yetkililerden istiyoruz. Bizimle birlikte olacak bir plana varız. Bizim dışımızda bizden bağımsız yapılan bir planı istemiyoruz. Çünkü biz senelerden beri burada yaşıyoruz, buralara çok emek harcadık.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü 4.sınıf öğrencisi Gizem Aksümer (22)
Kentsel dönüşüm projesi ile zaten ilgileniyorduk. 2004 yılında mahalleye gelerek çeşitli çalışmalar yapmıştık zaten. Mahallenin bir örgütlülüğü vardı zaten ve bizde onlara dahil olarak birşeyler yapmaya başladık. Projeden beklentimiz, bu mahallelinin ilerde kendi istekleri doğrultusunda, kendi sorunları söyleyerek yönettikleri bir planın oluşması.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü 4. sınıf öğrencisi Özgür Temiz (32)
Mahallelinin projeye dahil olarak 3 yıldır sözünü söylediği bir çalışma. Onlara bir kolaylık sağlarsa iyi bir netice olacak. Üniversitelerin toplum yararına işler yaparak kaybettiği ruhularını yakalayacağına inanıyorum.