Arkitera Mimarlık Merkezi’nin 16 Nisan 2007 Pazartesi günü Bahçeşehir Üniversitesi’nde düzenlediği, mimarlardan, sanatçılardan ve sivil toplum örgütlerinden 250’nin üzerinde katılımcı ile gerçekleşen İstanbul Forumu Toplantıları “AKM ve Kongre Vadisi” panelinde uzmanlar ortak olarak; Atatürk Kültür Merkezi’nin yıkılması ve Harbiye’nin örtülerek Kongre Vadisi’ne dönüştürülmesi yerine, bu bölgelerin halkın kullanımına açılması gerektiğini belirttiler.

Moderatörlüğünü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programı Direktörü Prof.Dr. İhsan Bilgin’in üstendiği panelde, Emre Arolat Mimarlık’ın kurucusu Emre Arolat, İstanbul Metropolitan Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi Koordinatörü Prof. Hüseyin Kaptan, Tabanlıoğlu Mimarlık’tan mimar Melkan Tabanlıoğlu, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Uğur Tanyeli, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi ve 2 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Başkanı Prof.Dr. Mete Tapan ile İstanbul Serbest Mimarlar Derneği Başkanı ve Tekeli & Sisa Mimarlık’ın kurucu ortağı Doğan Tekeli davetli konuşmacı olarak yer aldı.

Prof.Dr. İhsan Bilgin, Taksim Bölgesi’nin İstanbul’da son 50 yılın en iyi tasarlanmış bölgelerinden biri olduğunu ve bu bölge ile sürekli uğraşıldığını belirterek panelin açılışını yaptı. Özellikle Taksim Meydanı’ndaki metro çalışmaları gibi, bütünlük içinde ele alınmayan işler nedeniyle, döneminin ilginç özelliklerini yansıtan bölgelerin, küçük planlarla ve hamlelerle değiştirildiğini söyledi.

Prof.Dr. Mete Tapan başkanı olduğu 2 No’lu Koruma Kurulu’ndan bağımsız kendi fikirlerine yer vereceğini belirterek sözlerine başladı ve AKM tartışmasının giderek politik bir boyut almaya başladığını belirtti. Beyoğlu’nun büyük bir kısmının kentsel sit alanı olduğunu ancak henüz koruma amaçlı bir imar planı yapılmadığını ve acilen yapılması gereken koruma amaçlı imar planı sayesinde bazı çözümlere gidilebileceğini ifade etti. Tapan, 2763 sayılı kanuna göre kamu yapılarında öncelikle depreme karşı dayanıklılık raporu istendiğini, çeşitli üniversitelerden de AKM için bu raporu talep ettiklerini ve neticesini beklediklerini belirtti.



AKM’nin mimarı Hayati Tabanlıoğlu’nun kurduğu Tabanlıoğlu Mimarlık’tan Melkan Tabanlıoğlu ise şehrin kültürel hafızasında yer etmiş Atatürk Kültür Merkezi’nin tarihinden bahsederek, bugünkü bakımsız durumuna, yapılan işletme hatalarıyla ulaşıldığını söyledi. Tabanlıoğlu olarak AKM için hazırladıkları bakım-onarım ve yenilenme projelerini anlatan Melkan Tabanlıoğlu, Ayazağa Kültür ve Kongre Merkezi’nin 12, Sütlüce Kültür Merkezi’nin 9 senedir tamamlanamadığını, bu gibi örneklerle karşılaştırıldığında AKM’nin eksikliklerini gidermenin, yeniden bir AKM yapmaktan daha doğru olduğunu belirtti. Kongre Vadisi’nin de kapasitesini bu şehrin kaldırıp kaldırmayacağının sorulması gerektiğini, Taksim ve Harbiye Bölgesi’nde yeşilin tahrip edilmesinin ve Açık Hava Tiyatrosu’nun üstünün örtülmesine ne tür verilere bakılarak karar verildiğinin açıklanmasını istedi.

Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü öğretim görevlisi Prof.Dr. Uğur Tanyeli ise tartışılması gereken konunun “koruma - korumama” değil, “koruma - yıkmama” olduğunu ve koruma kararı alınmayan her yapının yıkılmasının söz konusu olmadığını belirtti. Tanyeli yıkılan bir yapının niteliklerini taşıyan yeni bir yapının aynı fiyata yapılamayacağını söyledi ve “eğer yapılabilseydi, dünyadaki mevcut yapıların yerine sürekli yenileri yapılırdı” dedi.

Bir yapının yapıldıktan sonra kendi haline terk edilmemesi gerektiğini, oysa Türkiye’de yapıların kaderine terk edildikten sonra “eskidi” denilerek yıkılmak istendiğini ifade eden Tanyeli; 40 yılda inşa edilmiş bir yapının yıkılarak bir yılda yenisinin yapılmasının mümkün olmadığını dile getirdi.

Çağdaş dünyanın kamusal alana olabildiğince çok aktörü dahil etmek için çalıştığını, Kongre Vadisi gibi bir yapının ise kentin merkezindeki önemli bir noktayı, insanların erişimine kapatacağını bildirdi. Bir alanı bazı insanlara kapatmanın, o yerin temellerini kaydıracağını da sözlerine ekledi.

İstanbul Serbest Mimarlar Derneği Başkanı Doğan Tekeli konuşmasında, bir yapının ancak dayanıksızsa, işlevini sürdüremiyorsa veya çok çirkinse yıkılabileceğini, AKM için ise bu gerekçelerden hiçbirinin geçerli olmadığını belitti. 30 sene boyunca kullanılan ancak bu süre içerisinde bakımı yapılmayan AKM’nin, “çürük” olarak değerlendirilerek yıkılmak istenmesini eleştiren Tekeli, bürokratik engeller veya diğer sorunlar olmasa bile AKM’nin yerine yeni bir bina yapmanın en az 5 yıl alacağını, dolayısıyla yeni yapının hedeflendiği gibi 1 yılda bitmesinin imkansız olduğunu vurguladı.

Emre Arolat Mimarlık’tan Emre Arolat ise teknik verilerin dışında, bir de AKM yapısının sevilip sevilmediğin sorulması gerektiğini ve AKM’nin “yıkım” kelimesiyle birlikte telaffuz edilmemesi gereken bir yapı olduğunu belirtti.



İstanbul Metropolitan Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi (İMP) Proje Yürütücüsü  Prof. Hüseyin Kaptan, Atatürk Kültür Merkezi’nin yıkımına gelene kadar İstanbul için yapılması gereken çok farklı işler olduğunu belirtti, bununla beraber bu söylediğinin kurumun değil, kendi görüşü olduğunu da sözlerine ekledi. İstanbul’un tek merkezi konumundaki Taksim Bölgesi’nin birçok yükü tek başına taşıdığını ve kent merkezindeki bu yükün dağıtılması için İstanbul’da yeni merkezler oluşturulması gerektiğini söyledi. Kaptan, Beyoğlu Bölgesi’nin en büyük sorunun denize açılamaması olduğunu belirterek, Kongre Vadisi olarak adlandırdıkları bölge sayesinde bu açılımın sağlanacağını belirtti. Vedat Dalokay’ın Taksim Meydanı Yarışması için hazırladığı planlarda bile Atatürk Kültür Merkezi’ne dokunulmadığını hatırlatan Hüseyin Kaptan, AKM gibi bir yapının yıkılmasının, İstanbul için yapılan en sert planlarda bile söz konusu olmadığını sözlerine ekledi.

Soru cevaplarla devam eden, toplantıda “Karanlığa Karşı Sanat” etkinliğinin düzenleyicilerinden, Tiyatro Oyuncuları Meslek Birliği (TOMEB) İstanbul Temsilcisi Orhan Kurtuldu söz alarak, AKM’nin yıkılması kararıyla Cumhuriyet’in temel değerlerinin hedef alındığını ifade etti ve gösteri yapılması için gerekli şartları barındıran bir yapının yıkılması için bir neden olmadığını belirtti.

Mimar Sinan Omacan ise Sydney Opera Evi’yle neredeyse aynı sürelerde inşa edilen AKM’nin programatik ritim açısından stadyum gibi bir yapı olduğunu ve Taksim’in, bu yoğunluğu yüksek kısa süreli kullanım ritmine uygun olup olmadığının tartışılması gerektiğini söyledi.

Ses ve sahne sanatçılarının yoğun ilgisiyle gerçekleştirilen panelde İhsan Bİlgin, opera, bale, tiyatro gibi elit kesime hitap eden etkiliklerin, kozmopolit yaşama nasıl adapte edileceğinin sorulması gerektiğini belirtti. Toplantı sonunda değerlendirmelerini aktaran İhsan Bilgin’e göre;

- Taksim ve çevresine yüklenmek yerine yeni alt merkezlerin yaratılmalı,
- Proust Vadisi’nin; Taksim, Maçka, Dolmabahçe üçgeni arasında kalan bölgenin, tek işlevli hale getirilmesi telaffuz bile edilmemeli,
- AKM, modern, kültürel bir değer olarak görülerek muhafaza edilmeli,
- Sürdürülebilirlik açısından faydalı olması için AKM sadece kültürel değil aynı zamanda ekonomik bir değer olarak görülmeli,
- AKM, bakım, işletme ve kapasite kullanımı açısından inter disiplinel bir projenin konusu olmalı.

İstanbul Forumu Toplantıları “AKM ve Kongre Vadisi” paneline katılan uzmanlar, mimarlar ve sanatçılar sayesinde Atatürk Kültür Merkezi’nin bugünkü durumu ve eksikleri gözler önüne serilerek, yıkılmaması, İstanbul’un Kültür Başkenti olarak seçildiği 2010 yılına onarılarak hazırlanması gerektiği bir kez daha tekrar edildi. Ayrıca Kongre Vadisi olarak dönüştürülmesi düşünülen bölgenin sadece belli bir kesimin kullanımına sunulması yerine, bu tür bölgelerin kamusal alan olarak değerlendirilerek halkın kullanımına açılması gerektiği açıklandı.