Farklı üniversitelerde eğitim görmüş, üç Arkitera editörü tarafından hazırlanan diploma projeleri konulu haberlerin sonuncu durağını, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Diploma Jürileri oluşturuyor. Bu geziler sayesinde İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi’nde düzenli olarak gerçekleştirilen diploma jürilerini, projeleri ve bunlara bağlı olarak bu okullarda verilen mimarlık eğitimini incelemeyi ve karşılaştırmayı amaçladık.

Yıldız Teknik Üniversitesi’nde 2007 Bahar Yarıyılı’nda Bomonti, Cibali ve Bozcaada bölgelerinin ele alındığı üç diploma jürisi oluşturulmuştu. Farklı sayıda üyelerden oluşan jüri gruplarının dönem içerisindeki çalışma düzenleri ve değerlendirme sistemleri de birbirinden farklıydı. Diploma projesini almaya hak kazanan öğrenciler dönem başında üç konudan birini tercih ediyor ve projenin gelişim sürecinde seçilen bölgede bir arsayı belirleyerek bu arsa için konu önerileri getiriyorlar. Konunun da belirlenmesinin ardından tasarım aşamasına geçen öğrenciler, iki tane ara jüriye ve son olarak diploma jürisine katılarak projelerini değerlendirmeye sunuyorlar.

İTÜ’deki ve MSGSÜ’deki işleyişten farklı olarak, öğrenciler seçtiği jürinin programına göre, dönem boyunca haftada bir gün proje atölyesine katılarak projelerini geliştirebiliyorlar. Bu uygulamanın belki de en büyük faydası, jüri üyelerinin öğrencilerin çalışmalarını yakından, adım adım takip edebilmeleri. Böylece sıra diploma jürisine geldiğinde jüri üyelerinin projeler hakkında doğru bir karar almaları kolaylaşıyor.



Öğrencilerin Yorumları
Jüriye çıkmak için sırasını bekleyen öğrencilerden bazılarıyla yaptığımız sohbetlerde, genelde aldıkları eğitimden ve jüri değerlendirmelerinden memnun olduklarını belirttiler. Teslim şartlarının çok katı olmadığını söyleyen öğrenciler, projelerini AutoCAD çizimi halinde teslim ettiklerini, modelleme programı olarak 3DMax kullandıklarını ve son zamanlarda Sketch Up kullanımının da arttığını anlattılar. Bu programların eğitiminin okulda verilmesinin de kendileri için önemli bir fırsat olduğunu vurguladılar. Ayrıca jüri üyelerinin, öğrencilere eşit zaman aralıklarında yaptıkları yorumları ve değerlendirmeleri, kayıt altında tutmalarının önemine değindiler.



Cibali Bölgesi Diploma Projesi Jürisi
Diploma projesi gruplarından Cibali Bölgesi’nde Kentsel Yenileme konulu Diploma Projesi Jürisi’nde, çekirdek jüri olarak Prof.Dr. Füsun Alioğlu, Doç.Dr. Berrin Alper, Yrd.Doç.Dr. Yasemen Say Özer, Yrd.Doç.Dr. Zafer Akdemir, Öğr.Gör. Ayhan Böyür, Arş.Gör.Dr. Uzay Yergün, Arş.Gör. Aslı Pınar Biket; danışman jüri olarak da Doç.Dr. Kaya Dinçer, Mimar Mehmet Alper, Mimar Gökhan Avcıoğlu, Yrd.Doç.Dr. F. Gülşen Gülmez, Yrd.Doç.Dr. Nilgün Çolpan Erkan ve Mimar Hakan Demirel yer alıyordu.

Diğer diploma jürilerinden farklı olarak, öğrencilere kapalı bir sunum ortamında değerlendirme yapmayı tercih eden jürinin sayı olarak kalabalık olması dikkat çekiciydi. Jüri Başkanı Prof.Dr. Füsun Alioğlu, Diploma Projesi’nin çalışma süreci ve değerlendirme safhası hakkında şunları söylüyor:



Zeynep Güney: Grubunuzun diploma projesi sürecini anlatır mısınız?

Füsun Alioğlu: Ben, ilk defa bir diploma grubu jürisi oluşturdum. Genelde diploma grubu oluşturmaya tasarım kürsüleri sahip çıkarlar. Bina ve yapı anabilim dalları üstlenirler bu işi. Ama biz bir değişiklik yaptık. Ben Restorasyon Anabilim Dalı öğretim üyesi olmama karşın, Mimarlık Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Berrin Alper’le bir diploma grubu açmaya karar verdik. Tasarım deneyimimizin sınırlı oluşu nedeniyle bu konuda yetkin arkadaşlarımızla, Yasamen Say Özer, Zafer Akdemir, Ayhan Böyür ile birlikte birlikte çalışmayı arzuladık. Sonuçta farklı bilim dallarının birlikte olması ve kaynaşması öğrenci için de çok iyi oldu. Çünkü mimarlık bir bütün.

Elimizde dokümanları olan bir konu olarak Cibali’yi seçtik. Pınar Biket ve Uzay Yergün alana ilişkin bilgi ve belgeleri sistemli hale getirdiler ve öğrenciye sundular. Bir Yahoo mail grubu oluşturuldu. Çok faydalı olduğunu düşündüğüm seminerler düzenledik. Altı tane seminer yapmayı hedeflemiştik ama dördünü gerçekleştirebildik. Bunlar; Murat Güvenç'in "İstanbul'un Demografik Özellikleri" konulu semineri, Uğur Tanyeli'den "Tarihi Çevrede Yeni Yapı", İhsan Bilgin'in "İstanbul ve Cibali Üzerine" başlıklı konuşması ve Cengiz Işık'ın "Kaunos Kazıları" hakkında verdiği seminerdi. 

35 öğrencimiz vardı, yani sayı çok fazlaydı. Önümüzdeki dönemlerde jüri gruplarını artırarak, öğrenci sayısının azaltılması gerektiğine inanıyoruz. 20 – 25 kişilik öğrenci gruplarının olması daha iyi olur diye düşünüyoruz.

Bir sömestre boyunca, her Perşembe saat dokuzda başlayıp, akşam altıya yediye kadar süren atölye çalışmalarımız oldu. Öğrenciler bu atölye çalışmalarına disiplinli bir şekilde devam ettiler. Mimarlık eğitimi görmüş herkes bilir ki tasarım sancılı bir süreçtir. Biz, ekip olarak bu süreci kolaylaştırmak için çalıştık.

ZG: Öğrencilerden tasarım süreci boyunca ve diploma jürisinde ne bekliyorsunuz?

FA: Öğrencilere tarihsel çevrede zor bir alan verdik. Öncelikle burayı tanımaları; gözlemler ve analizler yapıp, analitik olarak o bölgeyi incelemeleri; kendi tasarımlarına girdi sağlayacak verileri bularak bunları doğru bir sekilde arka arkaya sıralamaları gerekiyor.

Bunun için öğrenciler önce, Cibali’yi incelediler, kendi alanlarını seçtiler, bu alanların ve hangi konuyu yapacaklarının gerekçesini bize sundular ve onu temellendirmeye başladılar. Bu aşama tasarıma geçmeden önceki çok ciddi bir yapılanma noktası. Bizim öğrencilerimiz hemen hemen bir birbuçuk ayın sonunda bu kararları verme noktasına geldiler.

Öğrencilerin kurmaya yönelecekleri tasarım sadece konseptte kalmamalı idi. Her zaman sonuç aynı olmasa da biz öğrencilerimizden memnunuz. Belirlenen bölgede her biri hemen hemen farklı birer alan seçtiler ve bunlar riskli alanlardı. Konseptlerine temel olacak analiz ve sentezlerini yaptılar. Bunlar önemliydi ama uygulamaya kadar gidebilen, ayakları yere basan projeler hazırlamakta ve tasarımlarını sunmakta yetersiz kalan öğrencilerimiz de oldu.



ZG: Neden kapalı jüri yapmayı tercih ettiniz?

FA: Final jürileri ve ara jüriler zaman zaman öğrencilere açık yapılır. Biz de ara jürilerimizi açık yaptık ve çok da keyifli oldu. Bazen öğrencilerin yaptığı eleştiriler çok daha yönlendirici ve uyarıcı olabiliyor. Biz bu fikir paylaşımına çok önem veriyoruz. Final jürisini de açık yapmak istedik fakat mekan ve zaman açısından sıkıntılarımız vardı.

ZG: Projeler için misafir jüri üyeleri daha aktif bir şekilde yorum yapıyorlar.

FA: Bizim sessiz olduğumuza bakmayın, biz bir noktadan sonra yönlendirici olmak istemiyoruz. Genellikle misafir jüri üyelerimizin fikirlerini daha çok önemsiyoruz. Çünkü onlar projelere dışarıdan bakıyorlar. Biz üç aylık çalışmanın sonunda öğrencilerle yakınlaşıp, hassasiyetler kazanabiliyoruz. Bu jürideki herkes çok duyarlı ve biz misafir jüri üyelerimizin daha çok konuşmasını istiyoruz.

Öğrenci için de heyecanlı bir durum, üstelik biz kalabalık bir jüriyiz ve bunun çok faydası olduğuna inanıyoruz. Bu kadar kalabalık bir jüriyi karşılarında görünce heyecanlanıyorlar ama alıştılar. Kalabalık olmamızın yarattığı ortamın yapıcı olduğunu düşünüyoruz.

Geçen seneki mezunlarımızdan Hakan Demirel’in de öğrencilerle aramızda bir köprü kurması amacıyla, danışma jürisinde yer almasını istedik. Böyle bir uygulamanın başka jürilerde daha önce yapıldığını sanmıyorum. Bizim açımızdan çok faydalı oldu. Duyarlılığı, yaklaşım biçimi... O bizden biz de ondan etkilendik jüriler sırasında.

Burada bir eğitim stüdyosu oluşturmaya çalıştık. Diploma projesinin asıl hedefi öğrenciyi etkilemeden, onun tek başına tasarım yapmasını, tasarımını olgunlaştırmasını, kararlarını kendisinin vermesini sağlamaktır. Biz de ara değerlendirmelerle onları dinleyerek, konularını sahiplenmelerine, argümanlarını oluşturmalarına yardımcı olmaya çaılştık. Seçtikleri arsayı ve konuyu, bu anlamda kararlılıklarını sağlamak üzerine eleştirdik ama kesinlikle önerilerde bulunmadık. Diploma jürileri de bu amaçla yapılır ve biz de bunu gerçekleştirdik diye düşünüyorum.



Yaşayan Bir Atölye Ortamı
Jüri sırasında konuştuğumuz diğer jüri üyeleri; Berrin Alper, Zafer Akdemir, Yasemen Say Özer, Ayhan Böyür ve Hakan Demirel ise, kalabalık olmanın bu proje grubuna avantaj sağladığı, farklı görüşlerin öğrenciler için çok daha faydalı olduğu konusunda hemfikirler. Mimarlıkta tek bir görüş olamayacağını, dolayısıyla ortaya çıkan zıt görüşlerin zenginlik yarattığını belirten jüri üyeleri, diploma projesi süreci içerisinde, kendilerinin de bilgi alışverişinde bulunduklarını ifade ettiler.

Atölye çalışmaları sırasında öğrencilerin konularıyla ilgili sorularına cevap verdiklerini söyleyen jüri üyeleri, yapısal müdahalede bulunmadıklarını, öğrencilerin verdikleri kararları sorgulamaya çalıştıklarını vurguladılar. Düzenlenen seminerlerle öğrencilerin motivasyonunu artırmayı hedeflediklerini, bu sayede aktif bir atölye ortamı sağlandığını anlattılar.

Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nde öğretim görevlileri, öğrencilerle aralarındaki iletişime önem veriyorlar ve diploma projesi sürecini; öğrenciyi yalnız bırakılmadığı, karşılıklı bilgi alışverişinin sürdüğü, tartışma ortamlarının oluşturulduğu, bir eğitim ve atölye çalışmasına dönüştürüyorlar. Bu sayede de öğrencilerin kendilerine güvenmeleri ve projelerine inanarak sahiplenmeleri destekleniyor.