İzmir'de gerçekleştirilmesi planlanan EXPO 2015 için çalışmalar ivme kazandı. Üstelik İzmir, yetkililer tarafından rakibi Milano'dan daha şanslı görülüyor. Peki heyecanla beklenen organizasyon, neden bu kadar önemli?..

Dünyanın en büyük ve en prestijli organizasyonlardan biri olan EXPO, son günlerde İzmir'de en çok çok konuşulan konular arasında. Çünkü İzmir, EXPO 2015'in iki resmi adayından biri. Ve adaylık doğrultusunda bu hafta başlayan sempozyumlarda oldukça olumlu bir hava esti. EXPO'yu düzenleyen Uluslararası Sergiler Bürosu Genel Sekreteri Vicene Gonzalez Loscertales "Dünyanın önemli bir kesimi istikrarın korunması için Türkiye'ye umut bağlamış durumda," diyerek İzmir'e yeşil ışık yaktı. Sonuç, 2008'in mart ayında açıklanacak. Peki bu kadar heyecanla beklenen EXPO nedir? Aslında EXPO, Latince kökenli 'exposition' kelimesinin kısaltması. Türkçede 'uluslararası sergi' olarak kullanılıyor. Katılan ülkeler, ticari beklentileri olmadan kültürel, sanatsal, doğal veya bilimsel ortak bir tema başlığı altında buluşuyor. Örneğin 2015 için İzmir'nin teması, 'Daha sağlıklı bir dünya için yeni yollar ve herkes için sağlık' olarak belirlendi. Diğer resmi aday olan Milano'nun teması ise 'Gezegenimizde beslenme, yaşam için enerji'. İzmir'e sağlıkla ilgili bir tema seçilmesinin en önemli sebebi, antik dönemden beri en önemli sağlık merkezlerinden biri olması. Örneğin hekimliğin babası sayılan Hipokrat Ege'de ve eczacılığın babası sayılan Galen Begama'da çalışmış. Ayrıca 2000'li yıllarda keşfedilen Bergama Allianoi Antik Şifa Merkezi, tarihte jeotermal tedavi yöntemlerinin uygulandığı ilk merkezlerden biri.

Sekiz EXPO'ya Katıldık
İki farklı EXPO var. Biri beş yılda bir düzenlenen Büyük EXPO, diğeri ise üç yılda bir düzenlenen küçük EXPO. İzmir 2015 ise Büyük EXPO. Altı ay sürecek. Küçük EXPO'lar, iki büyük EXPO arasında yapılıyor. Büyük EXPO'ya, küçüğüne oranla az sayıda ülke katılıyor. Küçük EXPO 25 hektarı geçemezken, büyük EXPO'da alan sınırlaması bulunmuyor. EXPO'ları Uluslararası Sergiler Bürosu (BIE) düzenliyor. 101 ülkenin üye olduğu bu kurum, Paris'te 1928 yılında imzalanan uluslararası bir diplomatik anlaşmayla kuruldu. Türkiye şimdiye kadar sekiz EXPO'ya katıldı. Ama ilk kez düzenlemek için talip oluyor. EXPO'yu Türkiye'nin düzenlemesinin de pek çok önemi var. Örneğin ilk kez nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan bir ülke EXPO'ya talip oldu. Türkiye, büyüyen bir ekonomiye sahip. Ayrıca İzmir, şimdiye kadar düzenlenen Akdeniz Oyunları ve Universiad gibi uluslararası organizasyonları başarıyla gerçekleştirdi. Bu yıl 76. düzenlenen İzmir Enternasyonal Fuarı da önemli bir referans. En önemlisi de İzmir bu etkinlik için oldukça istekli! Bu artıların yanı sıra fiziki altyapının yetersizliği ve sosyoekonomik sorunlar gibi dezavantajları da var. Her ne olursa olsun Türkiye'nin bu işten büyük kazancı olacak. Öncelikle İzmir'in adı Brüksel, Paris, Londra, Sevilla gibi prestijli dünya kentleri arasına yazılacak. Bunun yanı sıra AB'ye giriş sürecinde bir tanıtım fırsatı olacak. İzmir ve civarı, sağlık konusunda dünya çapında bir marka haline gelecek.



Hep 'ilk'lerin mekânı oldu
1851-2005 yılları arasında toplam 19 ülkede EXPO yapıldı. EXPO'ların en önemli amaçlarından biri farklı bakış açılarının sergilenmesi. Böylece farklı uluslar arasında iletişim ve uyum sağlanmaya çalışılıyor. Bu organizasyonda geleceğin şekillendirilmesi de en büyük hedeflerden biri. Zaten pek çok buluş, ilk kez EXPO'larda tanıtılmış. Bunlardan bazıları:

* 1855'te dikiş makinesi,
* 1862'de hesap makinesi,
* 1867'de hidrolik asansör ve telgraf,
* 1876'da telefon ve daktilo,
* 1889'da benzinli araba ve bisiklet,
* 1900'de hareketli film, 1904'te telsiz, planör, elektrikli film,
* 1939'da televizyon, renkli ve üç boyutlu film, floresan, neon tüpleri, fiberglas, naylon,
* 1958'de atomik enerji,
* 1970'de ay taşları, uzay kapsülleri, lazer ve X ışınları hareketli yaya kaldırımları ve telsiz telefon.

Eyfel Kulesi'nin yapılma sebebi
EXPO, 1889 yılında Paris'e Eyfel Kulesi'ni kazandırdı. İzmir'e de aynı şekilde simgesel bir yapı inşa edilecek. Bugüne kadar yapılan EXPO'lar, yapıldıkları şehre pek çok yenilik kazandırdı. Bunlardan bazıları:

1851- Dünyanın bu ilk EXPO'su için Londra'da Kristal Sarayı yapıldı. Tema: 'Bütün ulusların sanayileri'. 25 ülke katıldı ve 6 milyon kişi gezdi.

1889- Paris'de Eyfel Kulesi yapıldı. Tema: 'Fransız Devrimi'nin 100. yıldönümü'. 35 ülke katıldı ve 32 milyon ziyaretçisi oldu.

1958- Brüksel'e Atomium yapıldı. Tema: 'Daha yaşanılabilir bir dünya için dünyanın değerlendirilmesi'. 42 ülke katıldı ve ziyaretçi sayısı 41 milyondu.

1992- Sevilla'daki EXPO'nun teması 'Keşif çağı' idi. Şehre büyük bir küre yerleştirildi. 112 ülkeden 41 milyon ziyaretçisi oldu.

2005- Japonya'nın Aichi şehrinde yapılan bu son EXPO'nun teması 'Doğanın bilgeliği' idi. 155 ülke katıldı. Aichi'de EXPO gerçekleştirilmeden önce havaalanı yokmuş. 5.5 milyar dolara, EXPO sayesinde yapılmış. Şimdi dünyanın dört bir yanından Aichi'ye seferler var. EXPO boyunca günde ortalama 119 bin 187 ziyaretçi gelmiş. 48 devlet başkanı, 195 bakan ziyaret etmiş. Bunun yanı sıra Aichi'de hedeflenen ziyaretçi sayısı 15 milyondu ama bu sayının çok üzerine çıkıldı; 22 milyon ziyaretçisi oldu. İzmir için ise 40 milyon ziyaretçi bekleniyor. Bu ziyaretçiler Türkiye'de en az üç-dört gün kalması, İzmir'e gelmişken Türkiye'nin başka yerlerine gitmesi de çok muhtemel. Yani bu EXPO'nin Türkiye için hem maddi hem de ülkenin tanımı açısından oldukça faydalı olacağı kesin...

İzmir'de neler yapılacak?
İnciraltı'nda yapılanması planlanan EXPO 2015, İzmir'e birçok yenilik getirecek. Organizasyon bittiğinde İnciraltı'ndaki bu alan, suni göl ve suni tepe gibi doğal park alanlarıyla Londra'daki Hyde Park, New York'taki Central Park gibi dev bir park haline dönüşecek. Diğer planlananlar ise şunlar:

* EXPO, 168 hektarı sergi, 119 hektarı park ve otopark olmak üzere toplam 370 hektar üzerine kurulacak.
* Kucak açan bir insan görünümünde tasarlanan beş kapıdan, saatte 176 turnikeden 65 bin kişi geçecek.
* 94 pavyondan 76'sı uluslararası olacak.
* 10 bin kişilik amfi-tiyatro yapılacak.
* Alanda 103 tane restoran yer alacak.
* Altı ay boyunca 75 bin kişinin katılacağı 53 bine yakın kültür ve sanat etkinliği düzenlenecek.
* Kurulacak teleferik hattı, bölgeyi yukarıdan izleme imkanı verecek ve ulaşım kolaylığı sağlayacak.
* Ziyaretçiler için 27 bin otomobil, 1750 otobüs otoparkı yapılacak.