GYODER Başkanı Cumurcu, konut projelerinden belli oranda evin düşük ücretle dar gelirlilere kiralanmasını önererek, "Sosyal konut diye proje yapıp binlerce fakiri bir arada yaşamaya zorlarsanız gettolar oluşur" dedi.

Türkiye'nin 2015'e kadar 8 milyon konuta ihtiyacı olduğunu saptayan Gayrimenkul Yatım Ortaklığı Derneği'nin (GYODER) Başkanı Bekir Cumurcu, dar gelirlinin barınma ihtiyacı için 'kiralama' modelini öneriyor. "Tüm dar gelirlileri konut sahibi yapmak hayal" diyen Cumurcu, orta ve üst gelir grubuna hitap eden yeni konutların bir kısmının, geliri konut sahibi olmaya yetmeyecek vatandaşlara düşük fiyatla kiralanmasının çözüm olabileceğini aktarıyor. Aralıkta 9 ili kapsayan 4'üncü raporunu açıklamaya hazırlanan GYODER'in Başkanı Cumurcu, gayrimenkul fiyatları için 'şişti' yorumu yapanlara da sesleniyor: Balon diyorlar, balona yakın bile değil. Kentsel dönüşüm tamamlanınca metrekare fiyatı 20 bin doları da bulur.

* GYODER'in konut ihtiyacının karşılanmasına yönelik bir araştırması var mı?
ABD'li bir araştırma grubu bize böyle bir araştırma yapacak. 1 yıl içinde sonuçları bekliyoruz.

* Bu konuda görüşleriniz neler?
Konut sorununu çözmek illa konut sahibi yapmak demek değil. En zengin ülkelerde bile konut sorunu denince mülke sahip olmak anlaşılmaz. Önemli olan ihtiyaca çözüm bulmak. Bu, kiralık konut üretimi ile de mümkün. Öyle bir kesim var ki toplumda zaten dar gelirli olduğu için tasarruf edemiyor. Sıfır faizli kredi de versen pazarın dışında kalıyor gelir olarak. Bunların konut sahibi olması için sosyal politikalar gerekli. Arsa üretiminden vergi teşviklerine kadar kamu ve özel sektör işbirliği lazım. Hepsini ev sahibi yapacağız derseniz hayal görmüş olursunuz. Makul kiralarla kiralanabilir konut sayısını artırarak barınma problemini çözmemiz gerekiyor. Mülkiyet değil burada olması gereken. Öyle bir kesim ki bu kesim, tüm araç ve teşvikleri kullanmanız lazım.

* Kiralama yönteminin işleyişi nasıl olmalı?
Özel sektör kamu işbirliği ile yapılan normal projelerden belli oranda konut dar gelirli kriterlerini karşılayan kesime kiraya verilmek üzere sübvanse edilebilir. Normalde piyasada bin 500 YTL'ye kiralanacak konutu 500 YTL'ye kiralamak üzere tahsis edersiniz. Aradaki farklı bir şekilde kapatırsınız. Gidip sosyal konut diye proje yapıp binlerce fakiri bir arada yaşamaya zorlarsanız gettolar, varoşlar oluşur. Varoşlar yaratırsanız oraların kalkınmasına da imkan vermezsiniz. Farklı kesimleri daha ekonomik olarak sürdürülebilir ortamda yaşatmaktır önemli olan.

'GYO kurmayıp kayıtdışı kalıyorlar'
* Türkiye'de gayrimenkul yatırım ortaklıklarının (GYO) piyasa değeri nasıl yükselecek?
Şu anda 15 GYO var. Toplam piyasa değeri işlem görmeyen Emlak GYO hariç 3 milyar YTL. Bu rakam oldukça küçük. Neden 20 milyar YTL'den söz edemiyoruz? Çünkü, 10 bin konut üretmeye kalkan bir şirket bunu GYO olarak yapmıyor. Oysa birçok avantajı var: Halka açıksın, kolay finansman sağlarsın, kurumsalsın, şeffafsın, ortaklıkları daha çabuk kurarsın. En önemlisi yüzde 20 kurumlar vergisinden muafsın. Başka bir şey düşünmemeleri gerekiyor değil mi? Oysa çok iştahlı değiller. Temel neden kayıtdışılık. GYO modelinin sağladığı avantajları siz zaten kayıtdışı kalarak sağlıyorsanız gidip kendinizi kayda aldırmak istemeyebilirsiniz. SPK denetimi altındasınız, raporlama mecburiyeti var. Bunlar zahmetli şeyler. O zaman bu kararı vermeyebiliyorlar. Önemli olan yatırımların getirisi. Başka şekilde de sağlıyorsa... Sektör buna müsait maalesef. Bizim işimizi yapanlar da bizim kategorimize girince toplam piyasa değeri otomatikman artacak.

'Kentsel dönüşüm fiyatları da artıracak'
* Fiyatların şiştiği söyleniyor. Sizce artış devam edecek mi?
Fiyat hareketleri segmentler ve konumla ilgili. Gayrimenkul fiyatları kriz dönemleri gibi topyekün artıp düşmüyor. İstanbul'da metrekaresi 8 bin dolara daire satılıyor diye balon fiyat diyorlar. Hayır efendim. Asla. Balona yakın bile değil. İstanbul'u uzun vadede Avrupa'daki büyük metropollerle karşılaştırıyorum. Londra'da metrekaresi 30 bin pound'a daire varsa İstanbul'da da olur. Bu rakam 20 bin de olur. Şaşmayın. İstanbul kentsel dönüşüm geçiriyor. Yüzde 50'si kaçak bir şehirde fiyatlar buysa yeni yapılar gelince fiyatlar ciddi şekilde artacak. Ama bunlar uzun soluklu şeyler. Yatırımcı için geçerli. Oturacağı evi satın alacak için sihirli cümle, finanse edebileceğin konutu ihtiyacın olduğunda al. Beklemenin anlamı yok.

'Konut stoku % 50 artacak şehirler var'
* Aralıkta açıklanacak raporda 9 ili kapsama aldınız. Gözleminiz nedir?
Konut sektöründe 2006'daki mevcut durumla 2007-2015 arasındaki gelişime baktığımızda bu 9 ilin (Antalya, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin ve Samsun) hiçbirinde yüzde 20'nin altında bir büyüme yok. Hatta, bunlardan bazıları yüzde 50'nin üzerinde konut ekleyecek mevcut stokuna. Bu son derece önemli bir büyüme. Perakende pazarında bu büyüme daha gözle görülür. Çünkü önemli sayıda ilde alışveriş merkezi kavramı yok gibi. Büyüklüklerin belli orana çıkması belli markaların olması gerekiyor. Alışveriş merkezi ihtiyacını hesaplamak için bin kişi başına düşen metrekare miktarına baklılıyor. 200 metrekare düşüyorsa gelişmiş ülkeler standardı yakalanıyor. Ama bu yanlış. Norveç'te bin kişiye 250 metrekare düşüyor diye biz de o kadar olmalıyız demek olmaz. Bira üreticileri de bu konuda yanlışlık yapılmıştır. Almanlar senede kaç bin litre içiyor ama biz o kadar bira içmiyoruz mesela. Yani perakendedeki ihtiyacı zaman gösterir.