Türk şirketleri 34 ülkede 354 projeyle bu yıl 20 milyar dolara koşuyor. Türkiye Müteahhitleri Birliği Başkanı Eren, 'İş alıyoruz ama para kazanamıyoruz. 2006'daki 12.9 milyar dolarlık işten 1 milyar dolar döviz girdisi sağladık' dedi
Türk inşaat firmalarının, 1970'li yıllarda Libya başta olmak üzere birkaç Ortadoğu ülkesiyle başlayan yurtdışı müteahhitlik hizmetleri, bu yıl 34 ülkede üstlenilen 354 projeyle 20 milyar dolara ulaştı. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, Türk müteahhitlerinin riskli ülkelerde iş yapması, birbirleriyle agresif rekabete girişmesi, Türk işçilerinin pahalı işçi haline gelmesi gibi nedenlerle kâr marjlarının azaldığını belirterek, "İş alıyoruz ama para kazanamıyoruz" dedi.
Türk müteahhitleri günümüzde İrlanda'dan Pasifik Okyanusu'ndaki Sahalin adalarına, Gana, Mali, Sierra Leone, Kamerun gibi Kara Afrikası ülkelerinden Hindistan'a kadar onlarca ülkede dev projelere imza atıyor. Erdal Eren, 1999-2003 yılları arasında Türkiye'de inşaat sektörünün daralması nedeniyle makine parkı ve iş deneyimi olan firmaların yurtdışına yönelmesi üzerine, Türk firmalarının yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde 2003'ten beri bir çıkış trendi yaşandığını vurguladı.
2003'ten sonra ivmelendi
2003 yılında 1.8 milyar dolar olan yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin toplam tutarının 2006 yılında 12.9 milyar dolara ulaştığını kaydeden Eren, "Bu yıl başlangıçta hedefimiz 15 milyar dolardı. Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen bu rakamı 17 milyar dolara çıkardı, bu rakamı da kasım ayında aştık. Yıl sonu itibarıyla 20 milyar dolar rakamını yakalayacağız" dedi.
Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde yaşanan artışta petrol fiyatlarındaki artışın da etkili olduğunu vurgulayan Erdal Eren, petrolden para kazanmaya başlayan ülkelerin Türkiye'nin çevresinde yer alması ve tarihten gelen yakın ilişkiler bulunması nedeniyle Türk firmalarıyla çalışmayı tercih ettiklerini söyledi. Türk müteahhitleri için bundan sonraki hedefin bir defaya mahsus 20 milyar dolara ulaşmak değil, yıllık ortalama 20 milyar dolarlık iş hacmini sürekli hale getirmek olduğunu kaydeden Eren, "Uluslararası rekabeti öğrenmiş, dünyada kendini kabul ettirmiş hale gelen meslektaşlarımıza bir miktar siyasi destek sağlansa, ayakbağı olan birtakım engeller de ortadan kaldırılsa, yıllık ortalama 20 milyar doları yakalarız" dedi.
'Teminat sorunu çözülmeli'
Türk müteahhitlerinin genellikle riskli ülkelerde iş yaptığına dikkat çeken Erdal Eren, özellikle yönetim değişikliklerinde bir önceki iktidardan iş alan müteahhitlerin zor durumda kaldığını, bu tür durumlarda müteahhitlere siyasi destek vermek gerektiğini dile getirdi. Türk bankalarının teminat mektuplarının halen yurtdışında sorunlarla karşılaştığını da vurgulayan Eren, Türk bankalarının yurtdışında tanınmalarını sağlamak üzere ikili anlaşmalara maddeler konulabileceğini, Türkiye'de bir uluslararası bankacılık teminat mektubu fonu kurulabileceğini ve Türkiye'nin en büyük sermayeli bankası durumundaki Ziraat Bankası'nın teminat mektubu vermeye başlayabileceğini söyledi. Başbakan Erdoğan'ın, TMB'nin son ödül töreninde bu konuda söz verdiğini anımsatan Eren, söz konusu törenden sonra birtakım çalışmalar başlatıldığını bildirdi.
'Türk işçisi oranı yüzde 30'
Türk müteahhitlerinin ulaştıkları 20 milyar dolarlık seviyeye rağmen dünya müteahhitlik pastasından aldıkları payın yüzde 1 seviyelerinde olduğunu vurgulayan Erdal Eren, Türk müteahhitlerin pazar payının artmasının, firmaların büyümesiyle daha kolay hale geleceğini dile getirdi. Türk müteahhitlerin yurtdışındaki iş hacmi artarken, kazancın aynı oranda artmadığına dikkat çeken Eren, "Yurtdışında birbirimizle rekabet sorunu yaşıyoruz, furya halinde gidiyoruz, fiyatları kırıyoruz. Bu nedenle iş alıyoruz ama para kazanamıyoruz" dedi. Türk müteahhitlerinin geçmiş yıllarda daha karlı iş yaptıklarını belirten Eren, 2.7 milyar dolarlık iş yapılan yıllarda 700 milyon dolarlık döviz girdisi sağlanabilirken, geçen yıl 12.9 milyar dolarlık iş hacmine rağmen döviz girdisinin 1 milyar doların altında kaldığını anlattı.
Geçmişte Türk müteahhitlerin çalıştırdıkları işçilerin yüzde 80'ini Türk işçileri oluştururken, şimdilerde bu oranın yüzde 30'lara düştüğünü ve 2007 itibarıyla toplam sayının 150 bin dolayında olduğunu kaydeden Eren şöyle konuştu:
"Yurtdışında istihdam edilen Türk işçisi, başka ülkelerin bütçesiyle istihdam yaratmak demektir. Ama hem Türkiye'de hem de gidilen ülkede sosyal güvenlik primi yatırmak zorunda kalınması gibi nedenlerle Türk işçisi pahalı işçi haline geldi. Bu nedenle Çinli, Hindistanlı, Bangladeşli ya da yerel işçi çalıştırmak zorunda kalınıyor. 150 bin Türk işçisi çok yetersiz bir sayı. Alınacak küçük birtakım önlemlerle yıllık 20 milyar dolarlık işten Türkiye'ye 2-3 milyar dolar döviz girdisi sağlayabiliriz."
Akreditasyon geliyor
Eren, Türk müteahhitlerinin yurtdışında kendilerini daha iyi kabul ettirebilmeleri için Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın sürdürdüğü akreditasyon çalışmalarının önemine değindi. Bu çalışma tamamlandığında, her şirketin "Ben Türk müteahhitiyim" diye yurtdışına çıkamayacağını, yurtdışına gidecek müteahhitlerde birtakım kriterler aranacağını ifade eden Eren, bunun da Türk müteahhitlerinin kalitesini artıracağını söyledi.
Libya'da 5 milyar dolar
Türk müteahhitlik sektörü 2007 yılında yurtdışında 19 milyar 495 milyon 475 bin 23 dolar tutarında proje üstlendi. Bu projeleri sırasıyla yüzde 44.3 ile yapı, yüzde 25.9 ile ulaşım, yüzde 13.2 ile endüstri, yüzde 10.5 ile su işleri, yüzde 6 ile altyapı ve yüzde 0.1 ile de diğer sektörlerdeki işler oluşturuyor. Söz konusu projelerin bölgelere göre dağılımında, BDT ülkeleri 7 milyar 463 milyon 493 bin 509 dolarlık 192 projeyle ilk sırada yer alıyor. Bunu sırasıyla 5 milyar 791 milyon 228 bin 47 dolarlık 40 projeyle Afrika, 4 milyar 744 milyon 905 bin 468 dolarlık 54 projeyle Ortadoğu, 1 milyar 290 milyon 9 bin 338 dolarlık 47 projeyle Avrupa ülkeleri, 148 milyon 48 bin 356 dolarlık 19 projeyle Asya ülkeleri ile 57 milyon 790 bin 305 dolarlık iki projeyle KKTC izliyor. Türk müteahhitleri bu alanda 231 projeye imza attı.
Bu yıl 30 proje
Yurtdışı müteahhitlik sektörünün üstlendiği proje bedellerine bakıldığında ise sektörün yurtdışına açıldığı ilk pazar olan Libya, birinci sırada bulunuyor. Türk inşaat firmaları için günümüzde de önemli bir pazar konumunda bulunan Libya'da bu yıl 4 milyar 924 milyon 728 bin 8 dolar bedelli 30 proje üstlenildi, bu rakamın yıl sonuna kadar 5 milyar doları aşması öngörülüyor.
Boru hattı, havalimanı, sosyal konut ve otoyol başı çekiyor
Türk müteahhitler anahtar teslimi fabrika kurmaktan otoyollar, havalimanları, boru hatlarına kadar her alanda faaliyet gösteriyor. Sektör bazında en fazla proje hastane, askeri tesis, idari bina, konut, sosyal-kültürel tesis, ticaret merkezi ve turistik tesis yapımında gerçekleştiriliyor. TAV İnşaat'ın Katar, Dubai ve Kahire'de halen devam etmekte olan işlerinin toplam tutarı 2 milyar dolar civarında.
Katar'ın dünyaya açılan kapısı olarak büyük önem taşıyan 5 milyar dolarlık Doha Uluslararası Havalimanı Projesi'nin en büyük paketi olan terminal binası projesinin ihalesini alan TAV İnşaat A.Ş., doğalgaz zengini bu ülkede faaliyet gösteren en prestijli firmalar arasında yer alıyor. Tunus'taki havalimanı inşaatlarının tamamlanmasıyla grubun diğer şirketi TAV Havalimanları Holding ocak ayında Tunus Monastir Havalimanı'nı, 2009'un ilk yarısında da Tunus Enfidha Havalimanı'nı işletmeye alacak.
Rusya'da çok sayıda proje gerçekleştiren Enka, Romanya ve Hırvatistan'da otoyol, Kazakistan'da Hazar Denizi'nde suni ada, Sierra Leone'de ABD elçilik binası gibi iddialı projeler gerçekleştiriyor. Enka'nın Moskova'da inşa ettiği Uluslararası Konser Sarayı şimdiden dünyada isim yaptı. Yine Moskova'daki Swissotel'in işlettiği otel binası ve alışveriş merkezi Moskova'nın çağdaş simgelerinden biri halini aldı. Alarko ise çalışmalarını Orta Asya ve İran'da yoğunlaştırdı.
Özbekistan'da British American Tabacco için, Kazakistan'da Philip Morris için sigara fabrikası kuran Alarko, İran'da sıvılaştırılmış petrol gazı tankları inşa ederken, Kazakistan ve Türkmenistan'da havaalanı inşaatlarına imza attı. Tekfen de Katar, Suudi Arabistan, Azerbaycan'da otoyol, fabrika, boru hattı inşası gibi birçok projeyi yürütüyor. Çalık Grubu'na ait GAP İnşaat da halen Türkmenistan, BAE, Sudan, Libya ve Suudi Arabistan gibi bir çokülkede faaliyette.