Türkiye'yi betonlaştıran "betonarme" düşkünlüğü, kentlerden ve kıyılardan sonra yaylalara, ormanlara ve dağlara da "çimento" yetiştirebilmek için eşsiz koruma alanlarına bile fabrikalar sıralıyor...
Fethiye' nin cennet beldesi Üzümlü 'deki ormanlık "yörük obalar"ına göz diken; Muğla 'nın Yatağan - Bayır bölgesindeki bereketli topraklarında hazırlığı süren; Karacabey 'in çevre düzeni planındaki "1. derece tarım alanı" nda bile "plan değişikliği" yaptırabilen; dahası Trakya' daki yeraltı sularını koruma havzalarına inşa edilmek istenen çimento fabrikaları, son aylarda ortaya çıkanlardan bazıları...
"Betonlaşma pazarı" nın böylesine doğa düşmanı yer seçimlerine şimdi de "antik kentler"imiz eklendi. Osmaniye ilinde "kutsal şehir" olarak anılan 2500 yıllık "Hierapolis Kastabala" yerleşim alanını ve Kırmıtlı Kuş Cenneti' ni hem arsa hem de "hammadde" olarak kullanmaya aday bir çimento fabrikası için, tam 15 ayrı kamu kurumu "ön izin onayı" vermiş bile!
Tarihsel alanda öncelikle "görüş"ünün alınması gereken Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu' na ise haber bile verilmezken, 600 sayfalık ÇED raporunda herkesin bildiği Kastabala'dan tek bir satır söz edilmiyor...
"Osmaniye kalkınma projesi" denilmesine rağmen yüzde 65 yabancı sermayeli Universal Çimento AŞ 'ye ait fabrikanın, Kastabala kentinin bir kısmıyla antik mezarlığının bulunduğu Kesmeburun tepesine inşa edileceği, aynı ÇED raporunu hazırlayanların ve onaylayanların umurlarında değil...
Halet Çambel'in girişimi
İşte böylesine "gerçekleri gizleyen" belgelerle yapılacak fabrikayı durdurabilmek için, bölgedeki Karatepe-Aslantaş kazılarının "yarım asır" dır başkanlığını sürdüren, dünyaca ünlü arkeoloğumuz Prof. Halet Çambel, aynı kazıdan arkeolog Murat Akman' la birlikte kolları sıvadı.
İlk görüşmeyi 21 Şubat'ta valiyle yaptıklarında, aldıkları yanıt: "Yasal izinler tamam, yapılacak bir şey yok, ancak görüşü sorulmayan Adana Koruma Kurulu'na başvuru yapılabilir..." şeklindeydi.
Ardından Karatepe'ye gelen Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü yetkilileri de aynı tavsiyede bulununca, 26 Şubat'ta Adana Koruma Kurulu'na dilekçe verdiler. Çambel'le birlikte Karatepe - Aslantaş Koruma Derneği, Osmaniye'deki Çukurova Doğa Derneği ve İstanbul'daki Arkeologlar Derneği de Kastabala'nın acele korumaya alınmasını istediler. Bu başvurular üzerine konuyu hemen genel müdürlüğüne ileten kurul müdürlüğü, bölgede yapılacak incelemelere bağlı kesin kararlar üretilmeden, alana hiçbir müdahalede bulunulmaması gerektiğini vurguladı.
Aynı süreçte Adana Barosu ise tarihsel bir alanda, koruma mevzuatı gereği kurulca inceleme ve değerlendirme yapılmadan verilen fabrika izinlerinin iptali için dava açma hazırlığını başlattı.
Sit ve "tahribat alanı"!
Aynı zamanda Ağa Han Mimarlık Ödülü alan 1910 doğumlu Nail Çakırhan 'ın eşi ve Atatürk 'ün yakın arkadaşlarından Hasan Cemil Bey 'in (Çambel) kızı olan 1916 doğumlu ve ilk kadın milli "eskrim" sporcumuz arkeolog Prof. Halet Çambel diyor ki: "Bölgede inceleme gezisi de yaptık. Her tarafta antik kalıntılar var. O izinleri verenler de tarihin varlığını bildikleri halde Koruma Kurulu'na sormadan fabrikayı nasıl onaylarlar?"
Kastabala'nın kalesi, surları, 5000 kişilik tiyatrosu, stadyumu, tapınakları, hamamları, kaya mezarlarıyla Anadolu'daki en önemli antik kentler arasında bulunduğunu anımsatan Çambel, fabrikanın sadece inşaat sırasında değil, üretim sürecinde de çevredeki sitlerde tahribat yaratacağını şöyle özetliyor: "Çimento için gerekli kil, taş gibi doğal malzemeleri, Kırmıtlı Kuş Cenneti ve doğal alan ilan edilen alandan, Hemite Kalesi ve Bahçe köyüne kadar uzanan bölgeden almayı öngörüyorlar. Malzemenin nakli için de ağır vasıtaların geçeceği yol sit alanından ve kentin içinden planlanıyor..."
Bakalım, sadece Kastabala'ya değil, ülkemizin yaşayan en birikimli ve en çalışkan arkeoloğu, Cumhuriyetle yaşıt ulusal gurur kaynağımız ve dünya arkeolojisinin en tanınmış isimlerinden, hocaların hocası Halet Çambel'in bu "direnişi" ne de gereken "saygı" gösterilecek mi?