Santralistanbul, şu sıralar Türkiye'de örneğine çok sık rastlamadığımız son derece iyi bir mimarlık sergisine, 'Viyana-Chicago: Metropol ve Mimarlık'a ev sahipliği yapıyor. Bilgi-Mimarlık Yüksek Lisans Programı ve VitrA'nın işbirliğiyle gerçekleşen sergi, programın Dünya Kentleri adlı zorunlu dersi kapsamında yapılan çalışmalar ve bu dersin parçası olarak Viyana ve Chicago'ya yapılan gezilerde elde edilen malzemelerle kurulmuş. Bu denli kapsamlı bir çalışmanın bir dersin sonucu olması sıradışı bir durum, ancak daha da önemlisi Dünya Kentleri dersi ve şu anda gündemimizi meşgul eden sergi, Türkiye'de mimarlık okullarında görmeye alışkın olmadığımız bir eğitim modelinin göstergesi olması nedeniyle farklı bir önem taşıyor. Bu nedenle Bilgi-Mimarlık direktörü Prof. İhsan Bilgin ile serginin yanısıra her iki kent ve mimarlık eğitimi üzerine konuştuk.
Bilgi Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programı'yla başlayalım isterseniz...
1980'lerden beri Anglo-Sakson dünyası lisans eğitimine daha çok formasyon eğitimi işlevi yükledi. Lisansta mimarlık eğitimi alınıyor, ama mimarlık yapma becerisi ile yükleme hedeflenmiyor. İster tasarımcı, ister araştırmacı olsun, profesyonel becerilerle donanma, yüksek lisans eğitiminin işlevi oldu. Yavaş yavaş Avrupa da bu sistemi benimsemeye başladı. Biz de bu nedenle Bilgi'deki mimarlık eğitimine profesyonel mimar ve araştırmacı yetiştirmeye yönelik yüksek lisans programıyla başladık. Mimari Tasarım ilk programımız. Kuram ve Eleştiri, Kentsel Peyzaj, Kent Araştırmaları, Yapım Yönetimi gibi programlarla bir 'Graduate School' örüntüsü kurmayı hedefliyoruz Bilgi'de.
'Dünya Kentleri' dersi nasıl bir yerde duruyor ve bahsettiğiniz 'mimarlık becerisi kazanma' konusunda nasıl bir etkisi var?
Tasarım becerisinin yalnızca tasarım temrinleriyle ve stüdyo ortamında edinilebileceğini düşünmüyoruz. Modern mimarlık kültürüne de sahip olunması gerekiyor. Modern mimarlık kanonunun iyi tanınması, hangi sorunsalların içinden çıktığının anlaşılması gerekiyor. Yani bir efsaneler silsilesi olarak değil, kritik dolayımlar aracılığıyla kavranması gerekiyor. Bu nedenle derslerimizin çoğu modern mimarlık tarihi ve kültürü ile kentleri yorumlayan farklı bakış açılarına odaklanıyor. Derslerimizden birini de yerinde görmek ve deneyimlemek üzerine kurduk. Her yıl bir dünya şehrini seçiyoruz. Kütüphanemizde o şehrin modern mimarlık ve kentleşme kültürüne ilişkin zengin bir kaynakça oluşturup bir yarıyıl boyunca üzerinde çalışıyoruz. Sonra VitrA'nın desteğiyle o şehirde 10 gün kalıp yoğun bir programla yerleşmeleri ve binaları keşfediyoruz, yerinde gözleyip tartışıyoruz.
Sonuç olarak öğrenciler bu seminer ve gezilerde, sınıflarda gerçekleşen derslerde mümkün olmayan iki şeyi yapmış oluyorlar: Bu binalar ve çevrelerle doğrudan temas kuruyorlar ve genellikle soyutlanmış birer obje muamelesi gören bu binaları, şehrin anonim yapı stoku ile ilişki içinde kavrıyorlar. Kuramla görgüyü, söylemle bedensel deneyimi birarada gündemlerine almış oluyorlar.
Kentleri nasıl belirliyorsunuz? Neden Viyana ve Chicago'yu tercih ettiniz?
İki şeye dikkat ediyoruz. 1. karmaşık problemlerle yüzleşmiş ve evrensel paradigmalara öncülük etmiş bir metropol olması; 2. modern mimarlık kanonunun içinde yer alan bir bina ve yerleşme stokuna sahip oması. Viyana da, Chicago da bu anlamda çok verimli şehirler.
Sergi kapsamlı bir projenin sonuç ürünü. Bu anlamda sergiyi nasıl görüyorsunuz?
İki yılın sonunda bu çalışmanın kamuoyuyla paylaşılabilir sonuçları olduğunu gördük. Sergiyi kuran önemli faktörlerden biri de, Viyana ve Chicago'nun benzer problemlere nasıl farklı yanıtlar verdikleri, birbirlerinden ne kadar farklı oldukları. İyi bir karşılaştırma olanağı anlamına geliyor bu. Sergi, okuma, seminer ve gezi sırasında elde edilen malzemelerle kuruldu. Colin Rowe'un yazısı hariç, kitaptaki tüm metinler sergi ve kitap için yazıldı. Cemal Emden'in fotoğrafları, gezi sırasında ve çalışma boyunca problematize edilen konular hesaba katılarak çekildi. Sergide ve kitapta hem klişelerden kaçınılmaya çalışıldı, hem de dışarıdan bakan ile araya mesafe konmaması, kısacası paylaşılabilir olması hedeflendi.
'Viyana-Chicago: Metropol ve Mimarlık' sergisi 27 Nisan'a kadar Santralistanbul Galeri 1'de.
Konuyla İlgili Linkler