Yaz sezonuna hazırlanan Bodrum Yarımadası bir yandan da 'betona' karşı ayakta durmaya çalışıyor. 1948 yılında çekilen fotoğrafta 'yeşil'in maviyle buluşmasına tanıklık eden Bodrum Yarımadası, 60 yılın sonunda çekilen fotoğraflarda 'S.O.S' veriyor.
Bodrum'u 60 yılda böyle bitirip, villa mezarlığına döndürdük. Bodrum, başta İngilizler olmak üzere yabancıların 'gayrimenkul' alımında tercih ettiği yerlerden biri haline gelince 60 yılda beton yığınına boğuldu. Ancak geçtiğimiz yıl yavaşlayan gayrimenkul satışı, Anayasa Mahkemesi'nin 'yabancıya satışı durdurma'sıyla tamamen bitince, 20 bin lüks villa birdenbire 'atıl' duruma düştü. Şimdi, cennet Bodrum Yarımadası'nın koylarından en güzel yamaçlarına kadar, her noktasından hayalet villalar yükseliyor. En acı itiraf ise Bodrum Belediye Başkanı Mazlum Ağan'dan geliyor: "Bodrum bitti." Yaz sezonuna hazırlanan Bodrum Yarımadası, bir yandan da 'betona' karşı ayakta durmaya çalışıyor. 1948 ile 1968 yıllarında çekilen fotoğraflarda 'yeşil'in maviyle buluşmasına tanıklık eden Bodrum Yarımadası, 60 yılın sonunda çekilen fotoğraflarda ise adeta 'S.O.S' veriyor.
Şantiyeye Döndü
Bodrum Yarımadası'nın betona teslim olmasının trajik hikâyesi, başta İngilizlerin cennet koylardan konut almaya başlamasıyla tetiklendi. Yüksek taleplere yanıt vermek isteyen inşaat firmaları ile bunu fırsat bilen müteahhitler, koylardan tepelere kadar her yere villa-siteler inşa etti. Hatta bazı girişimciler, turizm alanı imarlı yerlere 'apart otel' adı altında birbirinden lüks villalar yaptı. Ardından da tapuda şerh konulmadığı için 'hülle' yöntemiyle bu yapıları konut olarak sattı. Bodrum Yarımadası'nda pastadan pay kapma yarışının zirvesi ise 2005 ve 2006 yıllarında yaşandı. Bölge bir anda şantiyeye döndü. Bu süreçte, çoğunluğu villa olmak üzere tam 5 bin yapı 'ruhsata aykırı' biçimde yükseldi. Ruhsata aykırı olarak inşa edilen yapılar Bodrum'da bin 150'yi, Bitez'de bini, Gölköy'de 250'i, Yalıkavak'ta 400'ü, Gümüşlük'te 200'ü, Kadıkalesi'nde 270'i, Turgutreis'te 250'yi, Akyarlar'da 280'ni, Gümbet'te 220'yi, Gündoğan'da 225'i, Torba'da 370' Türkbükü'nde 385'i buldu. İki yıl önce Bodrum Yarımadası'nı kültür ve gelişim bölgesi ilan edip Bodrum'un imar planlama yetkisini belediyelerden kendi bünyesine alan Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bodrum'un doğal mimari yapısına da büyük bir darbe vurmuş oldu. Bakanlık 1/25 binlik planda yaptığı tadilatla, turizm imarlı alanlara eğimli arazilerde beş kat izni verdi. Alınan yeni kararla turizm imarına sahip eğimli arazilerde yapılacak oteller bundan böyle iki kat bodrum, üç kat ana bina şeklinde, beş kat olarak yükselebilecek.
Başkandan acı itiraf
Gelişmeleri değerlendiren Bodrum Belediye Başkanı Mazlum Ağan, "Bodrum'da inşaat yapılacak alan kalmadı. Her yer bitti. Yeni imara açılacak yer kalmadı. Yabancıya konut satışı 2005 ve 2006 yıllarında tavan yaptı. Bu da inşaat sayısını artırdı. 2007'den itibaren yabancıya satışlar düşünce, konut fazlalığı ortaya çıktı," diyor. Bodrum Yarımadası'nın kötü bir şekilde betonlaştığını ifade eden Başkan: "Geçen yıl, merkezde 259 inşaat ruhsatı verdik. Şu anda yine merkezde 140 ruhsata aykırı inşaat tespit ettik. Yıllardır artan kaçakları yıkmak için ne para, ne eleman yeter. Her yıkım için ihaleye çıkmak gerekiyor. Biz bu yıl için bütçeden 300 bin YTL ayırdık." Ağan, Bodrum'un acilen dinlendirilmeye alınması gerektiğini ifade ederek, "Bodrum'a nefes aldıracak planlarımız var. Bunların bakanlık tarafından hemen yürürlüğe konması gerek," diyor.
316 izinsiz iskele
İnşaatlarla birlikte mavi koylar doldurulmaya ve izinsiz iskeleler inşa edilmeye başlandı. Bodrum merkez ile 11 beldede, 385 iskele yapıldı. Bunların 316'sı kaçak olarak inşa edilip, turistlere açıldı. Ancak, 2007 yılından itibaren Türkiye'den gayrimenkul almak isteyen yabancı, 'betonlaşmanın' etkisiyle Bodrum'a arkasını döndü. İnşaatlar son hızla sürerken, emlak alımı yavaşladı. Nisan 2007'de Tapu Kanunu'nda yabancılara doğrudan satışla ilgili düzenlemenin, 2008'de Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesi de satışları tamamen durdurdu. Bu nedenle de Bodrum Merkez ile tüm beldelerinde 20 bin konut, atıl duruma düştü.
Yapılaşmanın bitirdiği koylar
Bodrum Deniz Ticaret Odası'nın yaptığı araştırmaya göre 50 koydan 17'si, yapılaşmaya teslim oldu. Yapılaşmanın kaybettirdiği koylar; Çam Limanı (Güllük), Gök Liman (Güllük), Asin Limanı (Güllük), Salih Adası (Güllük), Hayıtlı Koyu-Salih Adası (Güllük), Kuyucak Limanı (Güvercinlik), Sıralık Koyu (Güvercinlik), Zeytinlu Burnu (Torba), Kaynar (Torba), İkiz Adalar (Torba), Saplı Koy (Türkbükü), Derin Koy (Türkbükü ), Bağlar Koyu (Bodrum), Aktur (Bodrum ), Bardakçı Koyu (Bodrum), Hacı Giden Yalısı (Bodrum), Safra Koyu (Bodrum).
Mimarlar Odası: Konut fazlalığı var
Mimarlar Odası Bodrum Temsilcisi Mahmut Yıldırım, bölgenin betonlaşma sürecinin yabancıya konut satışıyla hız kazandığını vurguluyor: "Yabancıya satış süreci 2007 yılında azalmaya başladı. Anayasa Mahkemesi'nin kararıyla da durdu. Bu durum, konut fazlalığını ortaya çıkardı. Betonlaşmada herkesin suçu var. Mavi yolculuğun yapıldığı koylar betonlaşmaya teslim edildi. Türkiye'nin bir kıyı kanununa ihtiyacı var. Kıyı envanteri çıkartılmalı. Önlem alınmazsa Mavi Yolculuk yapılacak koy kalmayacak. Denize yapılan dolgular, telafisi mümkün olmayan sorunlara yol açıyor. Ekoloji bozuldu. Yetkililerin duyarlı olması gerekiyor." Yıldırım sözlerini şöyle sürdürüyor: "Bodrum'un denize kıyısı olan bölgeleri, turizm alanı. Ancak buna rağmen konut yapılaşması var. Bunu hülle yöntemiyle yapıyorlar. Turizm belgesiyle apart ya da otel yapılması gereken alanlara villalar yapılıyor. Tapu da buna turizm şerhi konulmadığı için bu bölgeler konuta çevrilip, kat ittifakı sağlanıp satılıyor. Tapuya şerh koyarsanız, bunların konut olarak satılmasını önlersiniz."
Ranttan bağımsız düşünülemez
Ayhan Karahan (Bodrum Yurttaş İnisiyatifi Sözcüsü)
"Bodrum Yarımadası'nda betonlaşma ve çevre katliamı ranttan bağımsız düşünülemez. Bodrum'da betonlaşma turistik tesisler ve kooperatifler üzerinden gerçekleşiyor. Özellikle 1980 sonrası süreçte betonlaşmada ilk start verildi. O dönemde 800'e yakın yapı kooperatifi kuruldu ve inşaata başladı. Bu kooperatiflerin yarısının inşaat ruhsatı Ankara'dan, diğer yarısının, yani 400 civarında kooperatifin ruhsatı o dönemki yerel iktidar tarafından verildi. Bodrum Yarımadası'nda belediye sayısının 11'e çıkarılması da betonlaşmayı tetikledi çünkü belediyecilik hizmetleri için bütçe oluşturmakta sıkıntı çeken belde belediyeleri, çözümü yeni alanları imara açmakta aradı."
'Her şey dahil'den vazgeçilmeli
Filiz Dizdar (Mavi Yol Girişimi Üyesi)
"Bodrum'u Bodrum yapan özelliklerini ve olmazsa olmazlarını, yani doğal ve kültürel kaynaklarını, su kaynaklarını, tarım alanlarını, ormanlarını, sulak alanlarını, koylarını, kıyılarını, mimarisini, yaban hayatını ve endemik flora ve faunasının korunmasını sağlayacak bir plana çok acil ihtiyaç var. Altyapı problemleri çözülene kadar yapılaşma durdurulmalı ve Bodrum'a ve esnafına hiçbir katkısı olmayan, 'her şey dahil' sisteminden vazgeçilmeli."