Osmanlı Devleti'nin 2. Sultanı Orhan Bey tarafından kurulan Cumalıkızık köyünde 700 yıl önce yapılan kanalizasyon sistemi asırlara meydan okuyor. Ecdadın 'önce sağlık' diyerek köyün altyapısını yaptığını söyleyen Cumalıkızık muhtarı Ahmet Kuş, Uludağ eteğindeki köye, insanların taşınmadan önce kanalizasyon sisteminin kurulduğunu kaydetti. Bursa'nın 10 kilometre doğusunda 700 yıl önce Oğuz boyları tarafından 7 Kızık köyünden biri olarak kurulan Cumalıkızık'taki kanalizasyon sistemi asırlardır problemsiz çalışıyor.
300 yıllık özgün ahşap evleriyle tanınan Cumalıkızık, STV'deki Yeşeren Düşler dizisi ile reytingini artırdı. Birçok yangın tehlikesini ucuz atlatarak günümüze kadar gelen evler, Osmanlı köyünün bozulmamış tek örneği olarak ziyaretçi topluyor. Cumalıkızık'ı diğerlerinden ayıran bir başka yönünün de asırlardır hizmet veren altyapısı olduğu belirtiliyor. Osmanlı Devleti'nin, insanların köye taşınmadan önce altyapı hizmetlerini yaptığını anlatan Cumalıkızık Muhtarı Ahmet Kuş, köyün kanalizasyon sistemi hakkında Cihan muhabirine açıklamalarda bulundu. Köy meydanından geçen sokakların 1,5 metre derinliğinde kazıldığını anlatan Kuş, "Sokakların altına taşlardan döşenmiş ve üzeri taş kapaklarla kapatılmış kanal sistemi yapılmış. Tüm evlerin kanalizasyonları bu kanallara verilmiş ve köy çıkışında yapılan 12 ayrı arıtma havuzunda yüzde 90 oranında kanalizasyon atıkları arıtılmış. Bu sistem 700 yıldır hatasız olarak çalışıyor. Günümüz teknolojisinde bile bu kadar sağlam bir yapı yapılamaz." bilgisini veriyor. Kanaldan gelen kanalizasyon atıklarının günümüzde dereye değil BUSKİ tarafından yapılan şehir kanalizasyon sistemine aktarıldığını kaydeden muhtar Kuş şunları kaydetti: "Ecdadımızın çevreye olan duyarlılığı asırlar öncesinden kendini göstermiş. Bu da Osmanlı'nın 'önce sağlık' diyerek gerçekleştirdiği bir hizmettir. Halen günümüzde birçok ilçede bile olmayan veya yeni yapılan kanalizasyon sistemi Osmanlı tarafından 700 yıl önce yapılmış."
Cuma namazına gidilen köy
Osmanlı sivil mimarisinin en görkemli köy yerleşimini günümüze ulaştıran Cumalıkızık, son yıllarda ülke sınırları dışına taşarak tüm dünyada tanınmaya başladı. Köy muhtarı Ahmet Kuş, köyde 300 hane olmasına karşın 180 hanede oturulduğunu, nüfusun da 850 olduğunu aktarıyor. Önümüzdeki günlerde Yıldırım Belediyesi, İl Özel İdaresi ve Mimarlar Odası tarafından başlatılacak restorasyonla köyde yıkılmaya yüz tutmuş evlerin de turizme kazandırılacağını vurgulayan Kuş şunları anlattı: "Bursa yakınlarında kurulan Osmanlı Beyliği, kuruluşundan kısa zaman sonra bölgeye hakim olmayı başarmış, Osmanlı halkının bu topraklara yerleşerek kentler ve köyler oluşturması sağlanmıştır. Cumalıkızık vakıf köyü olarak kurulmuştur ve bu özelliğini, konut mimarisi ile yaşam biçimine yansıtmıştır. Uludağ'ın kuzeyindeki dik etekler ile vadilerin arasında sıkışıp kalan yöre köylerine bu konumlarından dolayı 'kızık' adı verilmiştir. Köylerin birbirlerinden ayrılması için de dereye yakın olanına Derekızık, Fidye verene Fidyekızık ve kızık köylerinden topluca gidilerek cuma namazı kılınan köye de Cumalıkızık adları verilmiştir."