Hızlı kentleşme ve demokratikleşme eğilimlerinin, siyasal güç paylaşımı çalışmalarının önemli odaklarından biri haline getirdiği kentlerde, belediyeler ve diğer yerinden yönetim kuruluşlarının payına düşen sorumluluk oldukça büyük.¹ Yerel haklar ve kent kimliğinin oluşturulmasında önemli rollere sahip, hem demokratik bir yerel yönetim birimi hem de etkin ve verimli hizmet sunan birimler konumundaki büyükşehir ve ilçe belediyelerinin karar alma sürecinin nasıl işlediğini gözlemlemek adına Arkitera Mimarlık Merkezi olarak, 9 Haziran 2008 tarihinde gerçekleştirilen İzmir Büyükşehir Belediyesi Haziran Ayı Meclis Toplantısı’na konuk olduk.


İzmir Konak Meydanı ve Büyükşehir Belediyesi Binası

İzmir’de 2000 yılından bu yana hizmet veren metrodan Konak durağında inip, Büyükşehir Belediyesi’ni işaret eden merdivenleri tırmandığınızda, sizi Türkiye’nin en eski ve önemli meydanlarından Konak Meydanı karşılıyor. 2003 yılında mimar Ersen Gürsel tarafından yeniden düzenlenen İzmir’in Konak Meydanı, bu projenin hayata geçmesiyle 2005 yılında hem Arkitera İşveren Kamu Kategorisi Ödülü hem de Aydın Doğan Vakfı Kent Mimarisi Ödülü’ne layık görülmüştü.

Her yaştan insanın tercih ettiği bu önemli rekreasyonel alanın etrafındaki binalar arasında Büyükşehir Belediyesi oldukça kolay bir şekilde ayırt edilebiliyor. Meydanı çevreleyen en yüksek yapı olan Belediye Binası’nın 1966 yılında açılan mimari proje yarışması sonucu Birinci Ödül'ü kazanan projesi, Özdemir Arnas, Erhan Demirok ve Öztürk Başarır’a ait. Meydanın kentle ilişkisinin zeminde yaratılan geniş açıklıkla devam ettirildiği yapıda, meclis toplantısının gerçekleştirileceği salona erişim arka cephedeki diğer girişten sağlanıyor. Girişte, güvenlik görevlilerinin yönelttiği “Ne için gelmiştiniz?” sorusu üzerine gerekli açıklamayı yapıp, kimliğimizi de bırakarak bir üst kata çıkıyoruz.


Büyükşehir Belediyesi Binası ve Konak Sahili

Her ayın 2. haftasında, bir önceki toplantıda belirlenen gün ve saatte gerçekleştirilen Büyükşehir Belediyesi Meclis Toplantıları halkın katılımına da açık. Fakat, İzmir halkının meclis toplantılarını takip etmek konusunda herhangi bir girişimde bulunduğu söylemek pek mümkün olmuyor, salonda sivillerin toplantıyı izleyebileceği herhangi bir oturma düzenin kurgulanmamış olması da gözümüze çarpan bir diğer ayrıntı oluyor. Toplantının yapıldığı salonun alt katındaki oturma birimleri meclis üyeleri, üst kattakiler ise basın mensupları için ayrılmış. Yerel basının yakından takip ettiği meclis toplantısının yürtücülüğünü ise İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu yapıyor.


İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis Toplantısı Salonu

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nın Aylık Meclis Toplantısı’nın gündemindeki konular, toplantının yapılacağı gün belediyenin resmi internet sitesi aracılığıyla duyuruluyor. Bu konular içinde yer almayan ve “ivedi” karar alınması gereken konular ise “ek gündem maddeleri” adı altında toplantı başlangıcında okunuyor ve meclis üyelerinden gündeme alınıp alınmamasına dair oylamaları isteniyor. Gündemdeki tüm maddelerin de okunup, meclis üyelerinin oy çokluğuyla gündeme alınmasını onaylanmasının ardından, maddelere ilişkin bilgilendirmeye, görüş alışverişine geçiliyor.


İzmir Büyükşehir Belediye Binası'ndan Konak Meydanı

Meclis üyeleri, çeşitli siyasi grupların, yapılan yerel seçimler sonucunda aldıkları oy oranındaki temsilcilerinden oluşuyor. Toplantıda muhalif grubun yönetime ilişkin ilk eleştirisi bahsi geçen “ek gündem maddeleri” ile ilgili oldu. Ek gündem maddeleriyle ilgili toplantının hemen öncesinde haberdar edildiklerini ve bu nedenle konularla ilgili yeterli hazırlık yapılamadığını ilişkin şikayetlerini dile getiren muhalif grup temsilcisinin ardından, bir diğer temsilcinin yönetime ilişkin yönelttiği bazı suçlamalar ise salonda tansiyonun yükselmesine neden oldu. Başkan Aziz Kocaoğlu’nun sakin tavrıyla, ortamı yumuşattığı toplantıda sunulan çoğu madde, ilgili komisyonların incelemesine havale edilerek karara bağlandı. Yaklaşık 1,5 saat süren Haziran Ayı Meclis Toplantısı’nın ilk günü, bir sonraki gün toplanılacak saattin belirlenmesiyle son buldu.

Pek çok kentlinin, kent yönetimi ve planlamasıyla ilgili haklarının çoğundan habersiz olduğu gerçeği göz önüne alındığında, toplantıya katılım göstermemiş olması çok da şaşırtıcı değildi aslında. Türkiye’deki son yıllarda yaşanan gelişmeler katılım anlayışının yerel yönetim ve planlama alanlarında giderek daha fazla önem kazanmasına ve yaygınlaşmasına destek olsa da, “planlamanın bilgi üretim sürecinin yönetilmesi ve sürdürülebilirlik için gerekli birincil koşul olan katılım”ın bu anlamda hala tam olarak sağlanamadığını söyleyebiliriz.<sup>2

1</sup> Doç.Dr. Mustafa Ökmen, “Demokratik Yerinden Yönetim, Sivil Toplum ve Yerel Yönetimler”, 2008
² Anlı Ataöv, “Planlamada Sosyal Bilimcinin Değişen Rolü: Toplumdan Biri Olmak”, 2007