Özelleştirme sonuçlanamadı, Körfezde sıra bekleyen konteyner gemisi sayısı yeniden 10'u geçti. Türkiye'nin sürekli artan dış ticaretine karşılık, özelleştirmenin bir türlü sonuçlandırılamaması nedeniyle bir türlü başlanamayan yatırımlar, Alsancak Limanı'ndaki sıkıntıyı katladı. Körfez'de liman için sıra bekleyen konteyner gemisi sayısı yeniden 10'u geçti. Geçen yıl Ocak-Haziran döneminde limanda 297 bin 337 adet konteyner elleçlenirken, bu yılın aynı döneminde limanda yüzde 13.1 artışla 343 bin 461 adet konteyner elleçlemesi yapıldı. Limandaki iş hacminin artmasına rağmen geçen yıldan bu yana kapasite artışı yönünde hiçbir yatırım yapılmaması, sadece geçici bir kaç düzenleme yapılması da limandaki yaraya merhem olmadı. Deniz Ticaret Odası'nda önceki gün bir araya gelen acenteler limandaki sıkışıklığa isyan ederken, gemilerin 80 saati aşan bir süre körfezde beklemesini armatörlere anlatamadıklarını belirttiler.
Gemi Yoğunluğu
Eskiden günde ortalama 5-6 civarında olan limana gelen gemi sayısının son haftalarda 8-9'a çıktığını dile getiren sektör temsilcileri, "Oysa limanda rıhtım ve vinç sayısı sınırlı olduğu için günde sadece 4-5 konteyner gemisinin yükleme ve boşaltılması yapılabiliyor. Gelen gemi sayısı da artınca sorun yine büyüdü" dedi. Limanda ilk etapta 75 milyon dolarlık yatırıma ihtiyaç duyulduğunu belirten sektör temsilcileri, "Bu yatırımla limanın kapasitesi 2-3 kat artarken, verimliliği de yükselecek. Sorunun kesin çözümü için tek yol açılan davalar nedeniyle sürüncemede kalan özelleştirmenin bir an önce tamamlanıp limanın sahibinin belirlenmesi. Liman şu an sahipsiz" diye konuştu.
İhtiyacı Karşılamadı
Deniz Ticaret Odası İzmir Şube Başkanı Geza Dologh da, limanda yaşanan sıkışıklığın zaman zaman had safhaya çıktığını belirterek, alınan bazı önlemlere rağmen limanın ihtiyacı karşılayamadığını söyledi. Önceki hafta limanda hiç gemi olmadığını, bazı dönemlerde bugünlerde olduğu gibi gelen gemilerin yoğunlaşmasıyla sıkışıklık yaşandığına dikkat çeken Dologh, "Limanın acil yatırıma ihtiyacı var. Liman yetmiyor. Yıllardır yapılmayan yatırımlar yüzünden bunları yaşıyoruz. Özelleştirme yapıldı ama açılan davalar yüzünden liman bir türlü sahibini bulamadı. Liman sahipsiz durumda. Bu nedenle de yatırımlar yapılamıyor. Yatırım yapılmadığı sürece de limanda bu tür sıkıntıları her zaman yaşayacağımız kesin" dedi.
Yatırım Şart
İzmir Liman Başkanı Levent Köleteli ise körfezdeki yoğunluğun dönemsel olduğunu söyledi. Art arda gelen gemiler yüzünden liman kapasitesinin sınırlı olması nedeniyle körfezin gemilerle dolduğunu ifade eden Köleteli, limanda yapılacak düzenlemelerle bu sıkışıklığın hafifletilebileceğini kaydetti. Kesin çözümün ise, yatırımdan geçtiğini açıklayan Köleteli, "Limana gelen gemi sayısında bazen böyle artışlar görülebiliyor. Bu durumda da sıkıntı yaşanabiliyor. Limanda modern araç, ekipman ve vinç sıkıntısı var. Limanın konteyner gemileri için 5 rıhtımı bulunuyor. Büyük ebatlı gemiler geldiğinde rıhtımlar daha az sayıda gemi aldığı için bir yığılma oluyor. Yeni rıhtım yatırımlarına da ihtiyaç var. Bunların mutlaka yapılması gerekiyor" dedi.
Asfalt Yapılmalı
Liman İşletme Müdürü İsmet Canbaz ise, 12 ve 13 Temmuz'daki gemi trafiğinin yoğun olması nedeniyle körfezde gemilerin biriktiğini kaydetti. Nisan ayında yaşanan sıkıntının ardından Vali Cahit Kıraç'ın girişimiyle açılan D kapısı ve 15 yeni personel ile biraz rahatladıklarını kaydeden Canbaz, "İşlerin daha da rahatlanması için 10 bin metrekarelik alanın asfaltlanması gerekiyor. Bunun için ödenek bekliyoruz. Rıhtımlar gemi taleplerini karşılayamıyor. Gemilerdeki operasyon sayısının da fazla olması körfezde yığılmaya neden oluyor. Sıkışıklık gemi trafiğinin azalması ile ortadan kalkacaktır" diye konuştu. Limandaki sorunun çözümü için İzmir Valisi Cahit Kıraç'ın devreye girdiğini kendisine teşekkür ettiklerini ancak 2 vinç almakla sorunların çözülemeyeceğini savunan Ege Kuru Meyve İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Eli Alharal da, yapılacak yatırımla limanın kapasitesinin 3.5-4 kat artırılması gerektiğini söyledi. Bu sayede artan dış ticaret hacmini limanın karşılayabileceğine dikkat çeken Alharal, "Limanın tek kurtuluşu özelleştirmenin sonuçlanmasında. Bu sürecin artık bir an önce bitmesi gerekiyor. Daha sonrada zaman geçirilmeden yatırım yapılmalı" dedi.
Limanda yaşanan sıkışıklık nedeniyle gemilerin günlerce beklemesinin sanayici ve ihracatçıların maliyetlerini yükselttiğini ifade eden İTO Meclis Başkanı Necip Kalkan da bunun da her geçen gün rekabet şansını azalttığını kaydetti. Limanda yıllardır yapılamayan yatırımların zaman geçirilmeden hayata geçirilmesi gerektiğini anlatan Kalkan, başka türlü liman sorununu her zaman yaşayacaklarını sözlerine ekledi.
Acenteler Sıkıntılı
Limandaki sıkışıklık acenteleri de isyan noktasına getirdi. Deniz Ticaret Odası'nda önceki gün biraraya gelen yaklaşık 25 gemi acentesi firma, sorunun bir an önce çözümünü istedi. Acente Temcilcileri Deniz Ticaret Odası Başkanı Geza Dologh ile yaptıkları görüşmede İzmir Limanı'na gemi gelişlerinin iptali ile karşı karşıya olduğunu ifade etti. Acente temsilcileri, "Geminin 80 saati aşan demirde bekleme süresini armatörlere anlatmakta sıkıntı yaşıyoruz Çünkü, gösterilen nedenler onlara mantıklı gelmiyor. Bu durumun kısa bır sure içerisinde çözümlenmesi de mümkün görünmüyor ve bu sıkıntıyı periyodik aralıklarla yaşamaya devam ediyoruz. En son yaşanan sıkışıklık sonrası alınan tedbirlerle rahatlama sağlandı ancak yeterli olmadı. Ağustos sonunda ihracatın artmasıyla demirde bekleyen gemilerin sayısında daha çok artış olacaktır. Gemiler artık İzmir Limanı'nı pas geçiyor."
Zarar Büyüyor
Konteyner taşımacılığı yapan gemiler genellikle gemi sahipleri tarafından denizcilik taşımacılığı yapan şirketlere kiralanıyor. Gemi kiraları büyüklüklerine göre günlük 20 bin dolar ile 100 bin dolar arasında değişiyor. Gemilerin yükleri deniz brokerları tarafından bulunuyor. Limana yanaşacağı tarih belli olan gemilerin yükleri limana getiriliyor. Gemi eğer zamanında limana yanaşamazsa sıkıntılar artıyor. Hem gemi geciktiği her gün başına 20-100 bin dolar arasında para kaybediyor. Hem de 2-3 sefer yapacağı sırada 1 sefer yaparak kazanç kaybına uğruyor. İzmir Limanı'nın kapasitesinin artan gemi trafiğine yetişememesi nedeniyle 2004 yılından bu yana ciddi bir sıkışıklık sorunu yaşanırken, bu sıkışıklıktan dolayı liman kullanıcıları bugüne kadar sıkışıklık zammı adı altında armatörlere 350 milyon dolar fazladan para ödemek zorunda kaldı. Sanayiciler ürünleri zamanında teslim edilmediği için de pazarlarını yitirme kaygısı yaşıyor.
Limanda son durum
- Alsancak Limanı, ihracat bakımından İstanbul dahil tüm Anadolu'ya hizmet veriyor.
- Liman yüzde 100'e yakın bir kapasite ile çalışıyor.
- Limanın 2. kısım tevsii inşaatının gerçekleştirilmesi ve kapasitesinin artırılması gerekiyor.
- Büyük konteyner gemileri içinde körfezin taranarak derinleştirilmesi gerekiyor.
- Liman, destek ve hizmet birimleri ile beraber ortalama 100 bin kişiye iş imkanı sağlıyor.
- Çandarlı bölgesindeki liman çalışmaları da en kısa sürede projelendirilip, yapılması gerekiyor.
Özelleştirmede son durum
Geçen yıl Mayıs ayında İzmir Limanı işletme hakkı 1 milyar 275 milyon dolar ile Global Holding-Hutchison-Ege ihracatçı Birlikleri Ortak Girişim Grubu'na ihale edilmişti. İhalenin ardından Liman-İş, limanların stratejik öneme sahip olduğu gerekçesiyle yargıya başvurmuştu. Bu süreçte, limanın özelleştirilmesine ilişkin işlemlerin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle davalar açılmıştı. Davalar üzerine Danıştay 13. Dairesi yürütmenin durdurulması istemlerini reddetmiş, itiraz üzerine dosyayı görüşen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu ise ihalenin ve limanın devrine ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) kararının yürütmesini durdurmuştu. Yargı sürecinde en son karar ise Danıştay 1. Dairesi tarafından verildi. Danıştay 1. Dairesi, İzmir Limanı'nın özelleştirilmesine ilişkin açılan davalarda yargı sürecinin devam ettiği gerekçesiyle, limanın devrine ilişkin İmtiyaz Sözleşmesi Taslağı hakkında bu aşamada görüş bildirilmesine olanak bulunmadığına karar vermişti.