17 bin civarında konutun yıkıldığı Gölcük merkezli 17 Ağustos depreminin üzerinden 9 yıl geçti. Resmi raporlara göre, 15 bin 466 kişinin öldüğü, 23 bin 954 kişinin de yaralandığı deprem, 133 bin 683 çöken bina ile 600 bin kişiyi de evsiz bıraktı. Depremin oluşturduğu maddi hasarın 10 milyar dolara ulaştığı Türkiye'nin deprem fay hattında bir ülke olduğu biliniyor. Ne zaman olacağı bilinmemekle birlikte, İstanbul merkezli olacağı bilinen depremin ise çok daha fazla can kaybına neden olacağı ifade ediliyor. Peki, 9 yılda özellikle konutların sağlamlığı konusunda neler yapıldı? Kent, olası bir depreme hazır mı? Depremin üzerinden geçen zamanda İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) de öncü olduğu pek çok çalışma yapıldı. İBB'nin öğretim üyeleriyle birlikte hazırladığı İstanbul Deprem Master Planı'yla hangi ilçe ve mahallerde kaç bina olduğu saptanırken, risk analiz ve kent jeolojisi çalışmaları gerçekleştirildi.
'Binaların % 70'i kaçak'
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İstanbul Şube Başkanı Cemal Gökçe'ye göre, İstanbul'da 300 bin ağır, orta ve hafif hasarlı bina bulunuyor. 1999 yılında meydana gelen depremin İstanbul'dan 120 kilometre ötesinde olduğuna dikkat çeken Gökçe, "Bu nedenle yapıların durumuna bakarsak, bugün 6.5- 7.5 şiddetinde, kent merkezli, olası bir depremde, 50-75 bin arası insanın öleceğini, 160- 200 bin insanın yaralanacağını, 400 bin yapının kullanılamaz hale geleceğini ve 1 milyon kişinin evsiz kalacağını öngörüyoruz" diye konuşuyor. İstanbul'da var olan binaların yüzde 70'inin kaçak olduğunu ifade eden Gökçe, bu binaların yüzde 90'ının ise iskanlarının olmadığını dile getiriyor. İstanbul'da 1 milyon 600 bin binanın bulunduğuna dikkat çeken Gökçe, bunun yüzde 95'ini konutların oluştuğunu ifade ederek şunları söylüyor: "Yeni yapılan konutlar açısından en önemli sorun, denetim. Bugün, 12 yıl herhangi bir işte çalışmış fakat hiç bina yapmamış inşaat mühendisleri, yapı denetçisi olabiliyor. Yani hayatında hiçbir projede imzası olmayanlar, binaların denetçisi olabiliyor. Bu durumun derhal ortadan kaldırılması gerekir."
'Yapı Bakanlığı'nın kurulması şart'
1999'da meydana gelen depremin ardından yönetmeliğin değiştiğini belirten Aşçıoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Aşçıoğlu, bu yönetmeliğe göre yapılmış kaliteli binaların olası bir depremden olumsuz etkilenmeyeceğini söyledi. Mimar ve mühendislere, mezun olur olmaz imza yetkisi verildiğine dikkat çeken Aşçıoğlu, "Uygulama dünyada böyle değil. Mühendis ve mimarların mezun olduktan sonra belli stajlardan geçmeleri gerekiyor. Fakat inşası bitmiş veya süren markalı konutlara baktığımızda uzman mimar ve mühendislerin çalıştığını görüyoruz. Bu, Türkiye'nin geleceği açısından iyiye işaret. Yapılan denetimlerin artırılması şart. Bunun için de tek görevi yapıların kalitesinin düzeltilmesi olacak bir Yapı Bakanlığı kurulmalı" diyor. Deprem öncesinde binaların yüzde 90'ının dayanıksız olduğunu ifade eden Aşçıoğlu, deprem sonrası yapılan binaların yüzde 90'ının ise olası bir depreme dayanıklı olduğunu kaydediyor.
'Yönetmeliğe uygun binanın yıkılması mümkün değil'
Gökçe, binalarda taşıyıcı elemanların güvenliği konusunda ev sahiplerini uyarıyor.17 Ağustos 1999 tarihindeki Gölcük merkezli depremin ardından inşaatlar için deprem yönetmeliğinin değiştiğini dile getiren Gökçe, bu yönetmeliğe uygun binaların yıkılmayacağını ifade ediyor. "Bundan önce de yönetmelikler vardı. İddia ediyorum ki; buna uygun olarak yapılan konutlar, depremde yıkılmadı ve can kaybına da yol açmadı. Sadece hasar görmüş olabilir" diye konuşan Gökçe, konut almak isteyenleri de uyarıyor. Daire sahiplerinin, konut içindeki albeniye kanmamaları gerektiğini dile getiren Gökçe, şunları söylüyor: "Yapının taşıyıcı elemanlarının yeterli güvenlikte olup olmadığına mutlaka bakılması gerekiyor. Yerel yönetimlerde ya da ilgili kurumlarda projenin olup olmadığına binanın, projenin aslına uygun olarak inşa edilip edilmediğine, binanın iskanının olup olmadığına dikkat edilmeli. Bunun için mühendislik bürolarından yardım alınabilir."
15 bin 466 kişi yaşamını yitirdi
Depremin tarihi: 17 Ağustos 1999 Merkezi: Gölcük Şiddeti: 7.4 Ölü sayısı: 15.466 Yaralı sayısı: 23.954 Maddi hasar: 10 milyar dolar Kaynak: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi