Haberler

İç-dış uyuşumu

Tarih: 25 Ağustos 2008 Kaynak: Evrensel Yazan: Cengiz Bektaş
Sorumlu bir okuyucumun bundan önceki “TOKİ” başlıklı yazımla ilgili bir sorusu üzerine yazıyorum bu yazımı. Uğraş alanım olan mimarlığın bir konusunu işleyeceğim. Mimarlık alanının içinde kalacağım. Gene de bu alanın özel sözcüklerini en az kullanarak…

İnsan, toplayıcılık, avcılık evrelerinde daha çok doğanın verdiği olanakları kullanmış. Kendi besinini üretmek zorunda kalınca, barınağını da kendi yapmış.

Doğayı gözlemekle mevsimleri (takvimi) tanılamış. Toprağı eşelemeyi (sürmeyi), tohumlamayı denemiş.

Aşık Veysel’in dediği gibi ona bir verip bin almayı becermiş.

Ekin alanını, elde ettiği ürünü korumak için yerleşmek zorunda kalmıştır. Yerleşmek, hemen oracıkta kendine bir barınak yapmakla olanaklı elbette…

Su kıyısında ya, temeli taşla yapsa da duvarı suyun getirdiği mille yapmış. Gitgide bizim kerpici üretmiş bu yoldan. (İnsanımızın yarısı kerpiç evlerde oturuyor, bugün bile…)

Buraya dek anlattıklarımı, önceki yazılarımdan çoğu okuyucum anımsayacaktır. Çok kısa yineledim bir bakıma… Amacım, konut olayının geçmişte, özellikle ülkemizde ne denli eskilere gittiğini bir kez daha anımsatmaktı.

Yeryüzündeki, bugüne dek saptanabilen en eski yerleşme (Çayönü) yurdumuzda…

Çatalhöyük’te kazıyla ortaya çıkarılan (8 bin 500-9 bin yıl öncesinin) evlerin birbirinden büyüklük açısından ya da başka önemli ayrımları yok.

Kentsel yaşamın ilk yeşerdiği yer Çatalhöyük’te 5-10 bin kişi bir arada yaşıyor. Evler tek oylumlu… Kareye yakın bir düzlem… Pişirme, çalışma, tarım yerleri belirlenmiş… Tepeden delikle girilen bu ana oyluma kiler gibi küçük bir odacık daha eklenmiş sonra…

Mimarlığın konusu olacak ilk yapı da bir ev yapısı: “Megaron...” İlk megaron da Anadolu’da, Denizli’nin Beycesultan’ında…

İlk tapınağın bu tür evin tıpkısı olduğu son yıllarda saptandı.

İnsanın ortak kullanımları için yapılan yapılar çoğaldıkça gerçek kentsel yaşam doğmuş.

Ölüm korkusundan doğan tanrılara tapınaklar yapılmış. Çok tanrılı inançlarda her tanrı için ayrı tapınak…

Tapınaklar, daha doğrusu rahipler, su başlarını tutmuşlar.

Yönetenler yüksek yerlerdeki saraylarına çekilmişler. Oralara insanlar yaklaşamamışlar bile… İnsanlar agorada (çarşıda) alışverişte olmuşlar. Tiyatroda buluşmuşlar…

Çocuklar, gençler için okul, spor alanı, stadyum, hamam yapılmış. Karar oluşturmak için kent meclisi toplanma yeri, (senato ya da yaşlılar evi, odeon) yapılmış… Yargı da burada çalışmış kimi zaman… Toplumun yönetimini ele geçirenler, durumlarını bu yapılarla simgelermişler.

Öldükten sonra da anılmak için anıt-gömütler yaptırmışlar.

Bu konuyu sürdüreceğim gelecek hafta…

Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.