Cengiz Bektaş: ‘Bir kültür adamıydı’
Nail Abi çok önemli bir kültür adamıydı. Kültür adamı demek, benim kavramlarıma göre sadece bir dalda uzman olmak demek değil artık. 20. Yüzyılda bence yanlışlıkla böyle anlaşıldı. Yani bir dalda uzmanlıklar yetiyordu insanlara. Oysa bunlar arasında bir ilişki kuramayan kimseye ‘aydın’ veya ‘kültür adamı’ demek pek doğru değil. Ve bu anlaşıldı artık günümüzde. Nail Çakırhan şiirden başlayıp mimarlık alanına kadar bir sürü konuda yorumlar yapan, duyarlılıklar gösteren çok önemli bir kültür adamıydı.

Biz birçok önemli insanımıza yaptığımız gibi, ona da çok acı çektirdik. Ama o, bunların hiçbirisine aldırmadan var gücüyle çalışmaya devam etti. Özellikle Prof. Dr. Halet Çambel gibi bir eşle birlikte olmak, ona elbette yeni bir sürü açılımlar getirdi. Ama her ikisi de var güçleriyle, her an, Türkiye’nin herhangi bir köşesinde gerçekten kültür alanımız için çalıştılar. Nail Abi, Karatepe Saçakları’nı uygulayan insandır. Karatepe Saçakları, son Hitit yerleşmelerinden birinin açık havada korunduğu yerdir. Yani yerinde korunduğu örnektir. Bu da o çağda gerçekten önemli bir yol gösterişiydi açıkçası.

Nail Çakırhan 98 yaşını dolu dolu yaşadı. Ben bundan bir hafta önce onu hastanede ziyaret etmek şansına sahip oldum. Halet Çambel baş ucundaydı her zaman olduğu gibi. Şu an da gerçekten acım çok büyük. Her Türk aydınının da acısının büyük olduğunu düşünüyorum. Daha önce de belirttiğim gibi Nail Çakırhan gibilerine yaşamları boyunca acı çektirdik.

Hapislere attık, kovaladık, kovuşturduk. Biliyorsunuz Nâzım Hikmet’le birlikte 1+1= Bir kitabını yayınlamışlardı. Nâzım’ın önem verdiği genç ozanlarımızdan biriydi daha o yıllarda, yani 30’lu yıllarda. Moskova’da eğitim gördü. O zaman bu çok önemliydi. Özellikle ‘tarım eğitimi’ni görmek önemli bir şeydi. Hiçbir şeyden geri kalmadan, hiçbir şeyden korkmadan yani hapislere de atsalar, dediğim gibi kovuştursalar da, o, Türkiye için çalışmasını, bizim için çalışmasını sürdürdü.

Kimi yalancı pohpohlamalara da hiç aldırmadı Nail Abi. Biliyorsunuz Ağa Han Uluslararası Mimarlık Ödülü’nü aldı. Aslında bir mimar olarak değil, gerçekten yapı alanında yol gösterici olarak bir yapı ödülü verildi kendisine. Ama onu bile doğru dürüst anlamayanlar çıktı. Halbuki o bütün gerçeği apaçıklıkla biliyordu. Yalnızca bizim yaşama kültürümüzün yanlış bir yolda olduğuna işaret etmeye çalışıyordu. Ben şu an kendimi gerçek anlamda öksüz hissediyorum.

Adnan Özyalçıner: ‘Bir yapı ustasıydı’
Nail V – Nail Çakırhan Anadolu halk kültürünü özümsemiş birisidir. Mimardan çok ona bir yapı ustası demek daha doğru. Anadolu kültürünü, halk düşüncesini, yapıda somutlaştırmasını bilen bir usta. Gerçek bir yapı ustası o. Geçmişinde Nâzım’la birlikte 1930’da yayınladığı ‘1+1= Bir’ adlı bir kitap var. Konya’da çıkardığı ‘Kervan’ adlı bir edebiyat dergisi var. ‘Resimli Ay’ dergisindeki çalışmalarına, Moskova’da Doğu Halkları Üniversitesi’nde ‘Sosyalizm ve Ekonomi’ öğrenimini de eklediğini biliyoruz. Arkeolog eşi halet Çambel’le kazılarda birlikteki çalışmalarla elde ettiği eski Anadolu kültürünü de, bütün bunlara katarsak, ürettiği yapılarda ulaştığı özgünlüğü anlamak kolaylaşır.