Almanya’nın başkenti Berlin’in çok uzun yıllardan beri dünyaca tanınan simgeleri arasında yeralan Tempelhof havalimanı kapatıldı. Çevresinde yükselen büyük ve gösterişli binaların arasında kalan Tempelhof’ta son uçuş önceki gece gerçekleştirildi.

Cirrus Havayolları’na ait pervaneli bir uçak, yerel saatle 22.00 sıralarında Mannheim’a doğru uçuşa geçti ve bu Tempelhof’tan yapılan son sefer oldu. Kapanış seremonisinde, savaş döneminde yaşanan sıkıntılardan payını alan çocuklara umut vermek için paraşütlerle havadan şeker yağdıran bir DC-3 de görev aldı ve Berlinlilere bir nostalji yaşattı.

Yoğun Protesto
Havalimanına kilit vuran Berlin Belediyesi ise halk tarafından protesto edildi. Uçuşa kapatılan Tempelhof’un UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirasları’na dâhil edilmesi için girişimlerini sürdüreceklerini kaydeden 500 dolayındaki eylemci Belediye Başkanı Klaus Wowereit’a yönelik protestolarını da dile getirdi.

Soğuk ve yağışlı havaya aldırmaksızın ellerinde mumlarla, yaşadıkları hatıraları anlatan eylemciler, Berlin belediyesi tarafından alınan kararın bir tarihi yok ettiğini iddia ettiler.

Ellerindeki kamera ve fotoğraf makineleri ile Tempelhof’u ölümsüzleştirmek isteyen bir grup eylemcinin her açıdan hızla görüntü almaya çabalaması sırasında yaşanan kaos ortamında son uçağa yetişmek isteyen yolcular da bazı güçlükler yaşadı.

Hüzün ve Şaşkınlık Hakimdi
Bir televizyon kanalı tarafından canlı olarak yayınlanan kapanış seremonisinde duygusal anlar da yaşandı.

Resmî kimliğiyle orada bulunan kişiler ve resmî törenin davetlileri havalimanının içinde şampanyalar patlatarak kapanışı kutlarken, yıllarca Tempelhof’a sefer düzenleyen kaptan pilotlar ve hosteslerle havalimanında çalışan yer hizmetlileri, yaşanan duruma bir anlam veremediklerini ve oldukça üzgün olduklarını dile getirdi.

“Alman Tarihinin Bir Parçası”
Yolculardan Joerg, “Gayet hüzünlü bir gün. Tempelhof özel bir yer. Burada bir tarih var ve kapatılması tamamen yanlış. Burası diğer modern havalimanlarına benzemiyor; hiç stres yok; son derece hoş ve rahatlatıcı.

Ayrıca buradaki nostaljik atmosferi seviyorum” diye konuştu. Bir hostes ise, “Buna inanamıyorum. Tempelhof’un kapatılması utanç verici. Burası Alman tarihinin bir parçası ve yöneticiler burayı kapatıyorlar. Dünya üzerinde bunun başka bir örneği daha var mı” dedi.

Germania Havayolları’nın yer operatörü Alexander Rodger ise, “Tempelhof’u uçuş planlamalarımızda kullanıyorduk. Burası büyük bir havalimanı ve her şey olması gerektiği gibi.

Check-in masalarıyla kapılar arasındaki mesafe, kapılarla uçaklar arasındaki mesafe çok kısaydı. Bu, yolcular açısından büyük bir konfordu. Tempelhof’un kapatılması kararı çok yanlış. Havayolu şirketleri Tempelhof’u kullanmaları için özendirilmedi, şimdi de zarar ediyor diye kapatılıyor” dedi.

Halk Oyuna Sunuldu
Havalimanının kapatılmasına yönelik eleştiriler bu yılın başında iyice yoğunlaşmıştı. Tempelhof’un Türk nüfusu havalimanının kapatılmasını “şehrin orta yerinde havalimanı olmaz” savıyla desteklemekte; buna karşılık iş çevreleri de “kısa mesafeli uçuşların bu alandan sürdürülmesiyle zaman kazanıldığı” gerekçesiyle karşı çıkmaktaydı.

Bu iki görüşü savunanların ağırlığının saptanması için bu yılın nisan ayında bir halk oylaması gerçekleştirilmişti.

Öte yandan, halk arasında, kapatma kararının kesinlik kazanmasının, oylama sonuçlarından ziyade kapitalizmin dayatmalarıyla ilintili olduğu görüşü hâkim.

Zira Berlin’deki diğer iki havalimanı ile rekabet edemeyen ve kentin ortasında olması nedeniyle uluslararası uçuşların da gerçekleştirilemediği Tempelhof’u bir yıl içinde kullanan yolcu sayısı 200 bin civarında.

Ancak bir ticarî işletme olarak zarar etmemesi için, havalimanının yıllık yolcu sayısının en az 1,5 milyon olması gerekiyor.

Geçtiğimiz birkaç yıl içinde 150 milyon Euro’dan fazla zarara neden olduğu öne sürülen Tempelhof’un varolan uçuş yükünü de devralmak üzere inşaatı süren Brandenburg havalimanının ise 2011 yılında hizmete girmesi bekleniyor.

Akıbeti Belirsiz
Tempelhof’un muazzam binalarının ve devasa alanın ne yapılacağı konusu ise hâlâ netlik kazanmamış durumda. Berlin Senatosu havalimanının pistini parka çevirmeyi planlarken, binalarında devlet dairesi olarak da kullanılabileceği öne sürülüyor.

Ortaya atılan iddialara arasında havalimanın bulunduğu bölgenin yerleşim alanına çevrilip, yüksek katlı binalar yapılacağı; futbol sahası inşa edileceği; müze oluşturulacağı; film stüdyosuna çevrileceği, hayvanat bahçesi yapılacağı gibi çok sayıda senaryo var.

Ancak kesin olan bir şey var, o da Tempelhof için bir dönem sona erdi.

Adı Tapınak Şövalyeleri’nden
Havalimanının bulunduğu bölge, Ortaçağ Berlin’inde Tapınak Şövalyelerinin yerleşkesi olması nedeniyle “Knights Templer” adından mülhem olarak Tempelhof olarak anılagelmiş.

Sonradan bu alanda, Prusya güçleri, ve 1720’den Birinci Dünya Savaşı’na kadar olan dönemde de Birleşik Alman Güçleri, kalabalık halk kitlelerinin izleyici olduğu geçit törenleri gerçekleştirmiş.

Tarihi Uçuşlar
Bölge halkı, 1909’da, Armand Zipfel adlı bir Fransızın gösteri uçuşu ve takiben yine aynı yıl içinde Orwille Wright’ın gösteri uçuşuyla uçaklarla tanışmış. Tempelhof’un bir havalimanı olarak yapılandırılma kararının tarihi ise 8 Ekim 1923.

İlk terminal binası 1927’de inşa edilen havalimanı, 1930’lu yıllar boyunca dünyanın dört bir yanındaki sanatçı, siyasetçi ve işadamlarının geçiş noktası olmuş. Nazi döneminde Albert Speer’in Berlin’i yeniden yapılandırma planı çerçevesinde, 1934 senesinde Prof. Ernst Sagebiel bu eski yapıyı yeniden inşa etmekle görevlendirilmiş.

Dünyanın En Uzun Binası
300 bin metrekarelik oturumu ile en geniş, ve aynı zamanda en geniş alanda kurulu yapı kompleksi olma özelliğini günümüzde hâlâ koruyan ve Hitler’in “Dünya Başkenti” ideasının sembolü olarak görülen havalimanı binasındaki holler ve çevre yapıları, kentin Avrupa’ya açılan kapısı olmuş.

Tempelhof havalimanının terminal binasının 1936’da başlatılan inşası 1941’e kadar devam etmiş.

Bir uçtan diğerine 1.2 kilometre uzunluğunda ve 1/3 çember formunda olan bu dairesel yapı, kışların uzun ve hava şartlarının sert olduğu bölgede uçakların doğrudan terminal binasına yanaşarak yolcu alma ve boşaltması gözetilerek tasarlanmış.

Yolcuların pasaport kontrolünden geçer geçmez çıkış kapısına ve oradan da doğrudan uçağa erişiminin birkaç dakikada tamamlandığı yegâne havalimanı olan Tempelhof’u, tüm bu özellikleri nedeniyle, devrin önde gelen İngiliz mimarı Sir Norman Foster “tüm havalimanlarının anası” olarak tanımlamış.

Batı Berlinliler Nezdinde Çok Özel
Havalimanının “Batı Berlin” tarihinde ise farklı bir yeri var. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Doğu Almanya’nın ve Berlin’in doğusunun Sovyetler tarafından işgaline karşı direnişin simgesi sayılıyor Tempelhof.

Zira, Alman-Sovyet savaşı döneminde 1948 yılı haziran ayından itibaren Berlin’de yaşayan halkın ihtiyaçlarını karşılamak için oluşturulan hava koridorunda, Tempelhof kritik derecede önemli bir rol üstlenmiş.

Sovyetlerin ambargosu altında kalan kente hava yoluyla kömür, yiyecek, ilaç ve diğer insanî yardım malzemeleri ulaştırılmıştı. Bu dönemde her 90 saniyede bir uçağın inişine tanıklık eden Tempelhof, 11 ay süren ambargonun sonuna kadar Batı Berlin’de yaşayan insanların hayatını kurtarmıştı.

Dönemin askerî savaş uçaklarından olan DC-3, abluka altındaki çocuklara şekerleme kolileri atması nedeniyle bölgede “Şeker Bombardımanı” olarak anılmaya başlandı ve söz konusu uçak modelleri bu adla tarihe geçti.