Dünyayı kurtaracak proje kimde, sorusuna dünyanın dört bir yanından yüzlerce cevap geldi. Soruyu yanıtlayanlardan 50’si Almanya’da bir araya geldi ve projelerini dünya basının önünde anlattı. Bayer Genç Çevre Elçileri Programı 18 ülkeden çevre projesi üreten gençleri kimya devi Bayer’in Leverkusen tesislerinde bir araya getirdi.

Küresel ısınma ve çevre sorunlarına karşı proje üretenler sadece çevre mühendisliği öğrencileri değildi. Ekonomi, iletişim, sanat, kimya, sosyal bilimler gibi her alandan öğrenci hatta 2006 Kenya Güzeli bile oradaydı. Aralarında tabii Türkler de vardı. Türkiye birincisi, İstanbul Üniversitesi Biyoloji bölümü öğrencisi Hürmiye Atasoy’un projesi "Çözünmeyen Sorun Kalmasın" plastik poşetler yerine ayrıştırılabilir polimer üretilmesini öneriyor. Mimar Sinan Üniversitesi Grafik Bölümü öğrencisi Cem Çeri’nin ilkokul çocukları için hazırladığı "Küresel Isınmaya Karşı Tek Başıma Ne Yapabilirim" eğitim kampanyası da ilgi çekiciydi.

Evdeki çöplerden illüstrasyon
Cem Çeri (28) MSÜ Grafik bölümünü bu sene bitirmiş. Projesi çocuklara yönelik. "Çocukların tüketim alışkanlıklarını değiştirmek tek başına küresel ısınmayı durdurmaz, asıl durduracak olan hükümetler ve büyük şirketler. Çocuklar da ileride bir yere geldiklerinde bunun bilincinde yöneticiler olacaklar. "

Cem bunu çocuklara anlatmak için küresel ısınma ile ilgili kitapları okumuş. Projenin okuduğu kitapların özeti olduğunu söylüyor: "Çocuklara göre metinler belirledim. Evdeki çöpleri biriktirerek illüstrasyonlar yaptım. Mandal, gazoz kapağı makarna, cd, poşetler, atık ambalajlar, kuru yaprak, patlamış mısır gibi malzemeler kullandım. Her şeyi elle yaptım. Sadece kitabın tasarımını ve afişi bilgisayarla."

Cem’in kitabında dört bölüm var. Küresel ısınmanın ne olduğunu, nasıl oluştuğunu, sonuçlarının ne olacağını ve buna karşı neler yapabileceğimizi anlatıyor: "Küresel ısınma konusunda çalışan Ömer Madra ile konuştum, bir pedagoga danıştım, metinleri bir ilkokul öğretmenine okuttum. Öğretmen bazı kelimeleri değiştirdi, özetledi. İlkokul 2’de okuyan bir öğrenciye okuttum ve anladı. Benim hedef kitlem ilkokul 3-4-5’inci sınıflar."

Pedagoga bile danışmış
İllüstrasyonlarda küresel ısınmanın sonuçları canlandırılıyor; sular yükselecek, fırtınalar olacak, hastalıklar daha hızlı yayılacak, çekirgeler tarlaları istila edecek, şehirlerde sıcaktan dolayı yaşlı ve hastalar ölecek mesajları veriliyor. Yapılabilecekler bölümünde ise banyoda daha az kalın, fişi çekin, televizyonu düğmesinden kapatın, enerji tasaruflu ampul kullanın, poşet almayıp yanınızda çantanızı taşıyın, diş fırçalarken suyu kapatın, ağaç dikin, hava serin olunca ısıtıcı açmadan kalın giyinin, geri dönüşüm yapın gibi mesajlar var.

Cem Çeri, örnek kitabı da ozalitçide kendisi bastırmış. Okullara yapıştırılacak bir poster tasarlamış. Bir bilgisayar sunumu hazırlamış. Yani her şey prototip olarak hazır. Tek yapılması gereken birinin alıp, çoğaltıp okullara yayması. Kitabın geri dönüşümlü kağıda basılması gerektiğini ama Türkiye’de geri dönüşümlü kağıdın zor bulunduğu için iki katı pahalı olduğunu da söylüyor.

Avrupa'nın plastik poşset şampiyonuyuz
İstanbul Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğrencisi Hürmiye Atasoy (23) Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) gönüllüsü. "Çözünmeyen sorun kalmasın" başlığıyla ürettiği projede plastik poşet yerine organik maddelerden üretilen polimer /_np/1882/6811882.jpgkullanılmasını öneriyor: "Türkiye’de 2 bin 500 plastik poşet üreticisi var, bu rakam Avrupa’nın toplamından fazla. Toplumun ciddi bir alışkanlığı var. Bir poşetin kullanım süresi ortalama 12 dakika. Doğada ise onu torununuzun torunu bile görebilir."

Hürmiye dünyada plastik poşetlerin yerine bez poşet geldiğini ya da polimere dönüldüğünü anlatıyor: "Tüm dünyada plastik poşetlerin sadece yüzde 3’ü geri dönüşüme katılabiliyor. Zaten çoğu ülkede yasaklandı. Hollanda ve Fransa da çözünebilir polimer kullanılması için bir anlaşma imzaladı. Benim önerim de poşet yerine ayrıştırılabilir polimer kullanılması. Şu anda Türkiye’de böyle bir sektör yok, sadece iki üretici ayrıştırılabilir polimer üretiyor. Bunu önce toplumsal bir kampanyaya dönüştürmek gerekiyor, anlatmaya çocuklardan başlamalı."

Türkiye’de poşet üreticileriyle de konuşmuş Hürmiye, ama bunun kolay bir geçiş olmayacağının da farkında: "Bu endüstriyle konuştuğumda hemen polimere dönemeyeceklerini söylediler hem arz talep yüzünden hem de çözünebilir polimer yapımı için soya posası gerekiyor. Soya üretimi az, ithal ediliyor. Ama mısır posası da kullanılabiliyormuş. Biyodizelde kullanılan organik maddelerin posası da polimer üretiminde kullanılabilir."

Hürmiye’nin projesi bu gerçekleri başta çocuklara herkese anlatmayı amaçlayan bir kampanya: "Fazla maliyeti yok. Çocuklar doğada poşetleri yiyecek zannedip bu yüzden ölen hayvanlar olduğunu öğrenince etkilenecektir. Ya da firmalar bir tanıtım materyali dağıtacaksa bunu tekrar kullanılabilir poşetlerle dağıtabilirler."

Kenya güzelinin tuvalet projesi
Emah Madegwa
Nairobi Üniversitesi’nde iletişim okuyorum. Lisede de çevreyle ilgiliydim, okulda yarışmalara katılırdım. Bu da benim Kenya Güzeli seçilmemde etkili oldu. 2006 Kenya Güzeli seçildim ve Dünya güzellik yarışması için Filipinler’e gittim. 81 kız arasından ilk 16’ya bile giremedim, ama projemi orada anlatma fırsatı buldum. Bayer’in yarışmasına katıldığım proje tuvaletlerle ilgili. Nairobi’de çok az umumi tuvalet var. Bizim projemizde tuvaletler otomatik sifonlu. Su arıtılarak tekrar sifon suyunda kullanılıyor. Bu tuvaletler aynı zamanda başka bir bölümünde temiz içme suyu sağlıyor. Tuvaletlerde müzik çalıyor, bir boy aynası var. Ortasında küçük bir dükkan ve bir atm makinesi de var. Bu dükkandan gazete alabilirsiniz, ayakkabı temizleyicisi de var.

Projelerden örnekler
Enerji tasarruflu otomobil tasarım yarışması

Yiyecek artıklarından biyogaz

Toprağı kirleten petrolü biyolojik olarak temizleme

Otomobil paylaşımı, gereksiz ışığı kapatma gibi yöntemlerle enerji tasarrufu

Okullarda 100 bin plastik şişe toplama ve bunlarla sanat eserleri yapılması

Karbondioksit emip oksijen çıkaran mekanik ağaçlar

Çevreyi ilgilendiren şarkı yarışması

Geri dönüşüm fuarı organizasyonu 

BM ile ortak çalışma 
Bayer AG, innovasyon, teknoloji ve çevre konularından sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Wolfgang Plischke şirketin sosyal projelere yılda 45 milyon Euro ayırdığını söylüyor. Genç Çevre Elçileri Programı 1998’den beri sürüyor ve bugüne kadar 400 çevre elçisi Almanya’da Bayer’in tesislerine davet edildi. Her yıl yapılan Genç Çevre Elçileri buluşmalarında gençler projelerini tartışıyor. Bazı ülkelerde projeler, Bayer tarafından desteklenip uygulanıyor. Genç Çevre Elçileri Programı BM Çevre programı (UNEP) ile koordineli yürütülüyor.