Uzmanlar 17 Ağustos depreminin 6. yıldönümünde, doğal afetlerin zararlarını azaltma yönündeki çalışmaların yeterli olmadığı uyarılarını sürdürüyor.

Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı İsmet Cengiz, depremin ardından bile afetlere karşı yeterince önlem geliştirilemediğine, eski anlayışların sürdürüldüğüne dikkat çekti. Mimarlar Odası Merkez Afet Komitesi üyesi Dr. Ali Parsa ise en büyük sorunun kurumlar arasında iletişimsizlik olduğunu söyledi.

17 Ağustos 1999’da geceyarısı 03.02’de meydana gelen ve merkez üssü Gölcük olan deprem, 45 saniyede endüstrinin ve şehirleşmenin en yoğun olduğu Marmara Bölgesi’nde büyük bir can kaybına ve hasara neden oldu.

Resmi rakamlara göre İzmit, Adapazarı, Gölcük, Yalova, Düzce ve İstanbul’da 18 bin kişi hayatını kaybetti, binlercesi de yaralandı. Depremde 100 bine yakın konut yerle bir oldu, 285 bin konut da hasar gördü; SSK kayıtlarına göre 200 bin kişi işsiz kaldı. Ancak felaketin üzerinden 6 yıl geçmesine rağmen, izleri hala silinemedi.

Bilimadamları ve sivil toplum örgütleri, yaşam çevrelerini daha güvenli hale getirmek için siyasilere uyarılarını sürdürüyor. Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı İsmet Cengiz, depremin ardından bile afetlere karşı yeterince önlem geliştirilemediğine, eski anlayışların sürdürüldüğüne dikkat çekti.

Ulusal Deprem Konseyi’nden uyarı
Siyasi iktidarların kısa vadeli politikaları ve rant hesaplarının, afet hizmetlerinde yara sarmanın hep ön planda kalmasına neden olduğunu söyleyen Cengiz, uzun vadeli ve emek gerektiren zarar azaltma hizmetlerinin unutulduğunu ifade etti.

‘Ulusal Afet Sistemi Yeniden Oluşturulmalı' 
İsmet Cengiz, hükümetlerin bütçeye afet boyutunu da, dikkate alarak kaynak koymasını beklediklerini vurgulayarak, yapılması gerekenleri, “Afetlere karşı tam güvenlikli yerleşimler için ulusal afet sistemimizin zarar azaltma, önceden hazırlık, olaya müdahale, iyileştirme ve yeniden inşa olmak üzere beş ana aşamayı da kapsayacak şekilde yeniden oluşturulmalı” sözleriyle anlattı.

Cengiz ayrıca, zararların azaltılması için toplumda bir afet kültürü oluşturulması ve tüm yurttaşların katılacağı ulusal ölçekli bir afet tatbikat günü yapılması gerektiğine işaret etti.

'Bakışta Değişiklik Yok'
Mimarlar Odası Merkez Afet Komitesi üyesi Dr. Ali Parsa ise NTV canlı yayınında yaptığı konuşmada 1999’da meydana gelen depremde ve depremden sonra ortaya çıkan hasarın nedenlerine bakış konusunda değişiklik olmadığını söyledi.

Parsa “Tekrar bir deprem yaşarsak, daha az insan öleceğini kimse söyleyemez. Belki çok daha fazla insan ölebilir. Neler yapıldı depremden sonra? Afetin meydana geldiği Düzce ve Marmara bölgesindeki bütün kentlerin civarını teker teker incelemiştim. En büyük gözlemim şu oldu; yeni deprem konutlarıyla eski kentlerin birleşmesi sonucu kentler büyüdü ve kentin büyümesiyle birlikte risklerimiz çoğalmış oldu.

Biz kentlerimizi altyapısı hazır olmadan konut alanlarına açıyoruz ve bu altyapılar olmadan da açılan konut alanları daha sonra risk alanları oluşturuyor. Bu altyapı eksikliği giderilmeden yapılan bütün yeni projeler hepsi riskli alanlar haline dönecek.” dedi.

Kurumlararası İletişim Eksikliği
Parsa, Türkiye’de kurumlar arasındaki iletişim eksikliğinin depreme hazırlık konusunda en büyük sorunu ortaya çıkardığını aktardı. Parsa “Deprem master planının açıklanmasıyla beraber kurumlar arasındaki algılamaların farklılığından kaynaklanan çeşitli sorunlar ortaya çıktı. Şimdi İstanbul Belediyesi İstanbul için bir master planı hazırlıyor. Ankara’da kentsel dönüşümle ilgili bir yasa çıkıyor. Bu yasayla bu master planının hedeflediği noktalar çok birbirine örtüşmüyor.

Çünkü bilgi iletişimi eksik ve algılama farklılığı var. En büyük sorunumuz da bu. Kurumlar arasındaki bu iletişimsizlik halka döndüğü zaman güven ortamını yaratamadığımız için halka da çok iyi anlatamıyoruz bu konuyu ve adım atamıyoruz.

Bir mimar olarak eskisinden çok daha farklı bir şeyi görmüyorum. İlçe ilçe veya mahalle mahalle herbirinden birbirinden ayrı çözümler yaratamazsınız. Çözümler ortaya koyamazsınız. Birbirine entegre olmuş ve birbirinin devamı olan projelerin ancak söz konusu olabileceğini söyleyebiliriz. Bir taraftan gecekonduyu yıkıyorsunuz, bir tarafta belki orman arsalarının üzerinde yapılmış olan kaçak binaların yasallaştırılmasını sağlıyorsunuz.” dedi.

‘Yara Sarma’dan ‘Yara Almama’ya
Öte yandan Afet İşleri Genel Müdürü Neşet Özdemir, zarar azaltma, hazırlıklı olma ve iyileştirme aşamalarını bir şekle bağlayan “Afet yönetimi stratejik planı” hazırladıklarını açıkladı.

Özdemir, Afet İşleri’nin yürütmekte olduğu “afet riskli alanların belirlenmesi ve yerleşime kapatılması, hasar tespiti, hak sahipliği belirleme çalışmaları, uzun süreli geçici iskan, etüt ve projelendirme ile sürekli iskan” gibi rutinleşmiş faaliyetlerde, kalite artırımına dönük çalışmalara devam ettiklerini söyledi.

Kocaeli’nin DepremHaritası Çıkartılıyor
Depremde en büyük zararı gören yerlerde ise belediyeler çalışmalarını sürdürüyor. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi depremden sonra kentin altyapısını elden geçirip yeniledi. Deprem sonrasında mahkemelik olan hasarlı binaların büyük bir kısmı da yıkılıyor. Belediye ayrıca kentin deprem haritasını çıkarmak için çalışmalarına devam ediyor.

Gölcük Belediye Başkanı Mehmet Ellibeş de, 17 Ağustos Marmara depreminin ilçeye verdiği hasarın büyük ölçüde giderildiğini, kalan eksiklerin de hazırlanan projeler çerçevesinde tamamlanacağını bildirdi.

Afet Yönetimiyle İlgili Çalışmalar Var
NTV’nin “Yakın Plan” programına değerlendirme yapan İTÜ Maden Fakültesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Naci Görür de, Marmara bölgesinde depreme karşı en hassas davranan kurumlardan birinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi olduğunu söyledi.

Görür “Ben TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Başkanı iken TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında deprem araştırmaları, özellikle de Radon gazına yönelik olarak kestirim çalışmaları Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle yürütülmüştür. Benim gördüğüm kadarıyla bütün deprem kuşakları içerisinde çağdaş anlamda risk yönetimine yönelik çalışmalar İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından başlatılmıştır.” dedi.

‘Maalesef Çalışmalar Geç Başladı’
Naci Görür, birçok yerde afet yönetimiyle ilgili çalışmalar yürütüldüğüne dikket çekerek vardır. “Afet yönetim merkezleri oluşturuldu. Eksiği olur, gediği olabilir ama hazırlık çalışmaları İstanbul’da yürütülüyor. Maalesef bu da geç başlamıştır ama Zeytinburnu, Fatih’de bu başladı. Yakın bir zaman içerisinde Beyoğlu’nda başlayacak. Yani tek tek bütün evleri elden geçirmek suretiyle bunların güçlendirilmesi, belki tahliyesi, yıkılması, yeni kentler veyahutta yerleşim alanları imal edilmesi gibi paraya dayanan, emeğe dayanan bir çalışma yapılıyor:

Ancak dediğim gibi bu da yeni başlamış durumda. 6 sene geçti depreminr ardından. Ben hep Kobe örneğini veriyorum. Kobe’yi büyük bir depremden sonra sil baştan 10 senede hazırladılar yeni bir depreme. Biz 6 sene geçti daha İstanbul’da yeni belirli şeylere başladık.” dedi.