Bu çerçevede aklımıza gelen bazı soruları önceki gün Ankara'yı ziyaret eden konunun uzmanlarından birine sorma fırsatını bulduk. Ian Luder, oldukça "şatafatlı" olan "Lord Mayor of the City of London" unvanına sahip.
"Mayor" kelimesine bakarak, bizim gibi başta Luder'in Londra Belediye Başkanı olduğunu sanıp, dedesi Ali Kemal olan Londra'nın ünlü Belediye Başkanı Boris Johnson'a ne oldu diye soranlar çıkabilir.
Uzun yıllar Arthur Anderson'da çalışan Luder, "City" diye bilinen, Londra borsasının bulunduğu bölgeden sorumluymuş. Burası da New York'taki "Wall Street" ile birlikte, dünyanın en önemli finansal bölgesi olduğuna göre, Luder'in söylediklerine kulak asmakta yarar var diye düşündük. Aslen ekonomist olan Luder'e önce Türkiye'ye geliş amacını sorduk.
‘Dünya değişti, biz göremedik'
Luder, "Türkiye büyüyen ve AB yolunda ilerleyen bir ülke. İngiliz finansal sektörü bu nedenle ülkenizle birlikte çalışma konusunda çok hevesli" diye konuştu. Türkiye'nin Avrupa, Kafkaslar ve Ortadoğu arasındaki köprü rolüne de işaret ederek, "İş âlemimiz bu yüzden Türkiye'yi AB'de görmeyi çok istiyor" diye sözlerine ekledi.
Küresel kriz konusuna gelince, Luder "Bu kriz dünyayı değiştirecek, hiçbir şey eskisi gibi olmayacak" yaklaşımını "fazla sansasyonel" bulduğunu belirterek şunları söyledi: "Dünya değişecek, değil değişti, ama biz bunu göremedik. Artık karşılıklı bağımlılık içinde olunan bir dünyada yaşıyoruz. Bu yaşadığımız ilk küresel finansal krizdir. Bu nedenle krizin atlatılması sırasında ve kriz sonrasında devletlerarası işbirliği zorunlu olarak artacaktır."
Bu krizin "sistemik bir başarısızlıktan" değil "kötü yönetimden kaynaklandığını" vurgulayan Luder, "Kötü yönetimin küresel düzeyde felaket getirdiği gerçeği artık anlaşılmıştır. Bu nedenle denetim ve regülasyon konularında uluslararası standartların kabulü için çok daha fazla çaba göreceğiz artık" diye konuştu.
Nisan başında Londra'da yapılacak olan G20 zirvesinin bu nedenle çok önemli olduğunu da belirten Luder'e, bu durumda AB içinde artan korumacı eğilimlerin bir çelişki olup olmadığını sorduk.
Sarkozy'nin çelişkisi
Luder, örneğin Fransız Cumhurbaşkanı Sarkozy'nin milyarlarca euro'luk teşviklerle Fransız otomotiv üreticilerini daha fakir AB ülkelerinden Fransa'ya çekmeye çalışmasının AB'nin "ortak pazar" felsefesine ters düştüğünü kabul etti. "AB içinde sermayenin ve işgücünün serbest dolaşımı çok önemlidir " diyerek, "Buna hâlâ inanılıyorsa o zaman bu korumacı eğilimlerden sakınılmalıdır" diye konuştu.
İş yaratma potansiyeli yüksek olan otomotiv sektörünün ise vergi indirimleriyle teşvik edilmesi gerektiğini belirterek, isim vermeden, Sarkozy'nin gitmeye çalıştığı yolu "kaygan bir yokuş"a benzetti.
Türkiye gibi ülkelerin bu krizden çıkışlarına dair öngörüsünün ne olduğunu da sorduk Luder'e. Türkiye'nin, 2001'de geçirdiği krizden sonra attığı adımları "takdirle ve ders çıkarma amacıyla incelediklerini" söyleyen Luder şöyle devam etti:
"Ülkeler krize nasıl değişik şekillerde ve değişik zamanlarda girdilerse, krizden değişik zamanlarda ve değişik şekillerde çıkacaklar. Bu arada halkın güvenini tekrar kazanmak çok önemli. Lehman Brothers gibi devler çökünce tam anlamıyla şok yaşandı. Onun için insanların tedirginliği anlaşılır bir şey."
Luder'e göre, bu güvenin sağlanmasının yanı sıra krizden çıkmak için iki başka temel koşulun da yerine gelmesi gerekiyor. İlki, uluslararası bankacılık sistemine istikrar getirilmesi, ikincisi de uluslararası ticaret hacminin yeniden büyütülmesi.
Türkiye'nin serbest ticaret ilkesine bağlı kalmasını bu nedenle takdir ettiklerini belirten Luder, "son sözü olarak", bu kriz karşısında karamsar ve teslimiyetçi olmamanın önemini vurguladı. "Bardak yarı boş değil, yarı doludur" dedi.