Dünkü açılış konuşmasını Bayındırlık Bakanı Mustafa Demir yaptı. Sektöre her türlü katkıya hazır olduklarını söyleyen Bakan konuşmasını bitirdikten sonra sektörün sorunlarını dinlemeden salondan ayrıldı. Bu durum katılımcılar tarafından hoş karşılanmadıysa da, aradan sonra başlayacak "inşaat sektöründe haksız rekabet" başlıklı panelde Bakanlık Müsteşarı Sabri Erbakan'ın bulunmasıyla avundular.
Benim de panelist olarak katıldığım oturum başladığında, oturumu yöneten Dr. Kemal Erol'un Müsteşar sayın Erbakan'ın son anda bir işi çıktığı için panele katılmayacağını duyurması salonda epey hoşnutsuzluk yarattı. Katılımcılar yine de umudunu kaybetmedi, ne de olsa bir sonraki panelde Bakanlık'tan bir genel müdür panelistti. Belki de verilecek mesajlar bu sayın genel müdür tarafından Bakanlık bürokrasisine iletilirdi.
Panel'in başlığı "inşaat sektöründe haksız rekabet" olduğundan ister istemez, TOKİ ile KİPTAŞ gibi belediyelerin kurduğu inşaat şirketlerinin sektörde hâkim durumlarını kötüye kullanarak rekabet ihlali yaptıkları vurgulandı. Özellikle, kendi arsasına imar yetkisi veren TOKİ'nin sektördeki diğer teşebbüslere karşı rekabet ihlali tartışıldı.
TOKİ'nin sektörde hâkim durumda olup olmadığını ortaya koyan net veri yok. Devlet kuruluşu olma hasebiyle, kâr etme gibi bir endişeleri olmadığı da kesin. Ve devletin sosyal alandaki görevlerinden biri olan, dar gelirlilere konut üretme misyonunu taşıdığı da bir gerçek. Fakat yüksek gelir grubuna hitap eden konut üretiminin piyasayı etkilediği de ayrı bir gerçek. TOKİ ile ilgili rekabet eleştirileri kentsel dönüşüm yasası gereğince imar yetkisine sahip olması üzerinde odaklanınca, burada devreye girip bu boyutu rekabet açısından değerlendirmek zorunda kaldım.
Eleştirilerde elbette haklılık payı var. Sonuçta yan yana 2 arsadan biri, belediye ile cebelleşip ancak 4 kat imar yetkisi alabilirken, TOKİ, arsası için yoğunluğun arttığı ve kat yüksekliğinin daha fazla olduğu bir imar yetkisine dolaylı olarak sahip. Bu durum rekabet ihlali yaratıyor olsa da, görev kanunla belirlenmiş olduğundan, Rekabet Kanunu kapsamında değerlendirilmesi mümkün görülmüyor. Ancak AB'nin olmazsa olmazı olan devlet yardımları çıkmış olsaydı, o zaman rekabet otoritesinin, kanun çıktığında bu maddenin rekabet ihlaline sebep olacağı çekincesi öne sürülür ve bu yetki TOKİ'ye verilmezdi. O nedenle TOKİ'nin bu yetkisini bir tarafa bırakıp, devletin dilediği sektörlere, dilediği sürede teşvik ve sübvansiyon veren kararlarına çeki düzen verecek "devlet yardımları" kanununun bir an önce çıkartılmasında yarar var.
İnşaatçıların sıkıntıları bundan ibaret değildi. Özellikle İstanbul gibi büyük kentlerdeki eski yapıların, depreme dayanıklı hale getirilmesine belediyelerin duyarlı olmadığı da seslendirildi. Belediyelerin imar durumu ve ruhsat aşamasında inşaatçıların canını çıkardığı, bununla birlikte farklı muameleye tabi tutulan inşaatçıların durumunun da gözetilmesi gerektiği tartışıldı.
Katılımcıların hemen hemen hepsinde, yeni teşvik ve istihdam yasasından faydalanmamış olmalarının burukluğu vardı. Sektör temsilcileri, inşaat malzemeleri sanayicilerinin ihracattaki payının azımsanmayacak düzeyde olduğunu vurguladı. İstihdama çare aranıyorsa, inşaat sektörünün önünü açsınlar sesi daha çok gür çıkıyordu.