1997 yazının yakıcı sıcağında, ailemle çıktığım bir Akdeniz turunda yolum düşmüştü ilk kez Dalyan'a. İzmir'den aracımızla hareket ederek kıyı boyunu izleyen gezi planımızın durak noktaları arasında Dalyan yoktu aslında. Gökova, Marmaris derken Köyceğiz Körfezi'ni aşarak Fethiye, Kalkan, Kaş gibi mavi yeşil bir doğa cennetini ayaklarımızın altına serpen konaklama bölgelerinden sonra Antalya'ya ulaşacaktık. Amaç Antalya'nın altını üstüne getirdiğimize kanaat getirdiğimiz anda da rotamızı Alanya'ya çevirmekti.
Ama evdeki hesabın çarşıya uyduğu nerede görülmüş ki... Peder Bey, Dalyan'a vardığımızda, geceyi geçirmeyi planlamadığımız halde, "Yahu burada neden zaman geçirmiyoruz. Dalyan'ı da görelim" diyerek oltayı attı. Kerhen direksiyonu kırdık elbette, yumurtalarını gömmek için on binlerce deniz yolu kat eden dev kaplumbağaların diyarına. Ve olanlar oldu. Teğet geçerek en büyük aptallığı etmenin ucundan döndüğümüz Dalyan, sevgili babam sayesinde fırsatını bulduğum anda gitmeyi istediğim 'ilk yer' olarak gönlüme zimmetlendi. Ki evlilik tatili için hiç düşünmeksizin karar kıldığımız yer de Dalyan olmuştu yıllar sonra.
Kiraladığınız tekne ile yer yer sazlıkların arasında kaybolarak, İztuzu Plajı'na kadar süren o kanal yolculuğu her seferinde daha büyük bir zevk verir mi insana! İnanın veriyor. Başınızı sağa çevirdiğinizde, tepenizde Kaunos Antik Kenti'nin yaklaşık 2500 yıl öncesinde kayalara oyulmuş görkemli kral mezarları çarpıyor gözünüze. Hayretler uyandıran bir yağlıboya tablosunun içine eklenmiş gibi çarpılıp kalıyorsunuz manzaraya. Zaten küçük bir tatil beldesi olan Dalyan'ın, turist akınına uğramasını sağlayan haşmetli hazinesi de o Kaunos Antik Kenti'ndeki kral mezarları. Dünyanın en iyi tasvir edebiyatçısının satırlarıyla bile anlatılamayacak güzellikteki Dalyan'a gitmek, herkesin bir gün mutlaka aklına esmeli.
Ama şimdilerde, bir hastalığın zayıf yerimizden vurması gibi, dünyalar güzeli Dalyan da el sürmeye kıyamayacağımız bir noktasından yakalandı rahatsızlığa. Yeni Asır'ın haberinde gözünüze mutlaka ilişmiştir. Kaunos'ta, Likyalılar'ın kocaman kayalara nakış gibi işledikleri kral mezarları, antik kentin Kazı Başkanı Prof. Dr. Cengiz Işık'ın tabiriyle kansere yakalandı. Bir kaya üzerine oyularak yapılabilecek en büyük sanat eseri canım mezarlar, üzerine su damlacıkları dökülen şekerler gibi eriyerek desenini yitirmeye başladı. Dalyan'ı, yürek parçalayıcı bu hastalığın pençesinden kurtarmanın bir yolunu bulmak için hiçbir seferberlikten kaçınmamak boynumuzun borcu.
Top, Günay'da
Prof. Dr. Işık, mezarların yapıldığı kireç taşının doğa koşulları karşısındaki dayanıksızlığı ve insan tahribatının yol açtığı 'kaya kanseri'ni hepimize duyurdu. CHP Muğla Milletvekili Dr. Ali Arslan da konuyu Meclis'e taşıma duyarlılığı göstererek, Turizm Bakanımız Ertuğrul Günay'ın çalışmalarıyla ilgili bilgi almak için soru önergesi verdi. İnanıyoruz ki, Ertuğrul Günay hiç kuşkusuz bu tarihi eserlerin kayaların üzerinden akıp gitmesine izin vermeyecektir.
Yitirilecek zamana tahammül yok! Çünkü kaya mezarlarının yüzeyindeki korozyonların hastalıktan pul pul dökülmesi, tarihin en sanatkar izlerini silme riskinin yanında, çevresine tehlike saçmaya da başlamış. Anladığım kadarıyla yurtdışından bilim adamlarının da getirilmesiyle kurulacak bir heyetin inceleme yapması ve aşınmaya son verecek çareyi bulması gerekiyor. Ama öncesinde uzun zaman alacak, titiz çalışmayla sürdürülecek bir teşhis dönemi geçirileceği kesin. Kopan parçaların, toprağın ve kireç taşının incelenmesi sırasında, mezarların bozulmaması için de üstün bir özen gösterilecek.
Bunu başaracak uzman ekibin kurulması ile hastalığın teşhisi ve kayaların onarımı için atılacak her adımın ucu elbette paraya dayanıyor. Ama Prof. Işık'ın da altını çizdiği gibi, binlerce yıl öncesinin el oymacılığıyla yapılmış kaya mezarlarının bir gün çirkin ve boş oyuklara dönüşmemesi adına, Bakan Günay gerekeni yapacaktır. Yoksa Dalyan'ın göbeğinden akan o kanaldaki sefa gezintisi sırasında, çehresini dümdüz ettiğimiz kayalara hangi yüzle dönüp bakabiliriz!