Otoyollar, havaalanları, üniversite kampusleri, kültür merkezleri ve fabrikalar inşa eden Türk müteahhitleri, altyapı hizmetlerine de imzalarını attı.Kuzey Irak'taki kentler şantiye halinde. 1 milyon nüfuslu Süleymaniye'de 200 milyon dolarlık yatırımla 7 yıldızlı bir otel inşa ediliyor. Otelin adı 'Güzellik Şehri'.
Süleymaniye-Erbil Otoyolu'nu bir Türk şirketi olan Mak-Yol yapıyor. Süleymaniye Havaalanı, Erbil Uluslararası Havalimanı, Süleymaniye Üniversitesi Kampusü, Erbil Selahattin Üniversitesi, Erbil Kültür Merkezi, binlerce konut, köprü, kanalizasyon ve yol, Türk firmalarının eseri... Çok sayıda Türk müteahhit, irili ufaklı konut projelerinin de peşinde koşuyor.
Pahalı villalar
Kendi zenginlerini yaratmış olan Kuzey rak'ta 200 bin dolara satılan villalara çok rağbet var. Erbil, Süleymaniye, Duhok şehirlerinde Türkiye'den 100 bin mühendis, işçi ve işadamının yaşadığı belirtiliyor. Türk müteahhitlerinin projelerinin maliyetleri milyar dolarları aşıyor.
Türkiye'den gelen Doktor Sami Selbes, "2006 yılından bu yana çok mesafe alındı. 3 yıl önce yol bile yoktu. Şimdi plazalar, alışveriş merkezleri, iş kuleleri yükseliyor. Güvenlik sorunu çözülüyor. Bugün Erbil sokakları İstanbul'dan bile daha güvenli" diyor.
Erbil sokakları adeta bir Akdeniz liman kentini andırıyor. Yol kenarlarındaki okaliptüs ağaçları sökülmüş, yerine palmiye ağaçları dikilmiş. Geniş ve spiral şekilde yapılmış yollar ile binlerce arabaya rağmen trafik sıkışıklığı yaşanmıyor. Kafilemizdekiler, "Ah bu yollar İzmir'de olsaydı, ne iyi olurdu" diye mırıldanıyor.
Dünyayı saran krize rağmen Kuzey Irak'ta inşaatlar durmuyor. Türk işadamlarının kurduğu iş bağlantıları da gösteriyor ki inşaat malzemelerine çok ciddi bir talep var. İzmirli müteahhit Bülent Özçelik de bu durumu doğruluyor ve "Biz daha kaliteli konutlar inşa ederiz" diyor.
Manisalı müteahhit Özer Yerkazanoğlu ise yatırım olanaklarını değerlendirmek için yeniden bölgeye geleceğini ifade ediyor. Kuzey Irak'ın yeniden inşasında Egeli şirketleri hem ticaret hem de yatırım anlamında büyük bir pay bekliyor.
Elektronik pahalı
Sigara ve cep telefonu sokaklarda en çok satılan ürünlerden. En pahalı sigaranın paketi 2 lirayı bulmuyor. Vergi olmayınca fiyat yüzde 60-70 ucuzluyor. Telefonlar ise çok ucuz sayılmaz. Elektronik ürünlerin çoğu Dubai'den geliyor. Ancak hangisinin gerçek, hangisinin Çin malı olduğunu bilmek uzmanlık gerektiriyor.
Kerkük'den Erbil'e ilerlerken aracımız bir arama noktasında durduruluyor. Sert bakışlı bir asker, gözlerini bize dikiyor. Şoförümüzün, "Bunlar Türkiye'den" bilgisi vermesi üzerine genç askerin yüzündeki sertlik yerini tebessüme bırakıyor. "İstanbul'da tam 4 yıl yaşadım" diyor ve eliyle devam edin işareti yapıyor.
Kuzey Irak'da gittiğimiz her yerde sıcak ve samimi şekilde karşılanıyoruz.
Yakın ilgi gördük
Erbil'de geceyarısı 'ayakta' çay içmek için gittiğimiz sokakta konuşmalarımızı duyanlar hemen yanımıza geliyor. "Türk müsünüz?" sorusuyla beraber sıcak bir sohbet başlıyor. Kuzey Irak deyince Türk halkının kafasında çeşitli soru işaretleri olsa da onlar Türkiye'yi ve Türk halkını kendilerine çok yakın hissediyor. Burada Türk televizyonları çok izleniyor. Çocuklar Yumurcak TV'yi, ev hanımları ise Türk dizilerini severek takip ediyor. Gaziantepli bir girişimci, uydu üzerinden yayın yapacak bir televizyon kurup Kurtlar Vadisi'ni Kürtçe yayınlamayı planlıyor. İbrahim Tatlıses, burada da Türkiye'de olduğu kadar popüler. Ege ve Batı Akdeniz Sanayici ve İşadamları Federasyonu Başkanı Ramazan Davulcuoğlu, gördükleri misafirperverliğin kendilerini duygulandırdığını belirterek, Irak'la ilgili bakış açılarını değiştirmeye ihtiyaç olduğunu ifade ediyor.
Süleymaniye Ticaret Odası'ndan bir yönetici, Türk medyasının verdiği bilgiler, bu coğrafyanın gerçeğinden fersah fersah uzak olduğunu öne sürüyor.
Ama savaş ortamında hiçbir şey yapılmamış. Bunun en büyük kanıtı Erbil'de yükselen, muhteşem mimariye sahip Celil El Hayat Camii. Ortadoğu tarzından çok Türk mimarisini çağrıştırıyor. Bu cami savaş nedeniyle tam 10 yılda bitirilebilmiş. Camiyi yapan Türkmen işadamı Celil El Hayat, "Allahım ölmeden önce bu camide namaz kılmayı bana nasip et" demiş. Ancak cami tamamlanmadan ölmüş. Oğlu Erbil Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Dara Celil El Hayat'ın bize ilk sözü, "Camiyi gördünüz mü?" oluyor. Belli ki 10 yılda biten ve babasının adını taşıyan camiden gurur duyuyor. Kuzey Iraklı işadamları, yatırımcı çağırırken, en cezbedici ifade olarak, "Geleceğin Dubaisi olacağız" cümlesini kullanıyor.
İki saatlik uçuş
Kuzey Irak'ın Erbil ve Süleymaniye şehirlerine sadece Atlas Jet uçuyor. Uçuşlar haftada 5 gün. Uçuş süresi ise İstanbul'dan yaklaşık 2 saat. Uçaklar, yüzde 100 doluluk oranıyla havalanıyor. Fakat bilet fiyatının 300 dolara kadar çıkması, işadamlarına biraz pahalı geliyor. Türk Hava Yolları ise Kuzey Irak şehirleri yerine Bağdat'a seferler düzenliyor.
Sokaklar ayaklı büfelerle dolu
Erbil ve Süleymaniye'nin "Kemeraltı"nı andıran tarihi çarşılarında dolaşıyoruz. Dikkatimizi yol kenarlarında ellerinde kalın bir kağıt para tomarı tutan adamlar çekiyor. Kuzey Irak'ta serbest piyasa sokakta oluşuyor. Düzenli bir döviz büfesi yok. Bunun yerine sokaklara tezgah atanlar; Doları Irak Dinarı'na, Sterlini Euro'ya çeviriyor. Tezgahta Türk Lirası, İsveç Kronu, İsviçre Frangı bile görmek mümkün. Bu anlamıyla bizim döviz bürolarımızdan daha zengin para trafiği var.
Erbil'in Shekalle Sokağı'ndaki döviz satıcıları fotoğrafları çekilirken ilk önce itiraz ediyorlar. Çünkü ayaklı döviz büfeleri yasal değil. Araya şoförümüz girip Türk olduğumuzu söyleyince, fotoğraf için poz vermeye razı oluyorlar.
"Biz, açılımı destekliyoruz"
"Kendimize en yakın ülke olarak Türkiye'yi görüyoruz" diyen Kuzey Iraklı işadamı Hacı Abit Süleyman, AK Parti'nin demokratik açılım projesini desteklediğini belirterek, şunları dile getirdi: "İki üç yıl önce siyasi meseleler nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkiler bozuldu. Habur Sınır Kapısı'nda sorunlar yaşadık. Daha sonra ticaretimiz yeniden düzene girdi. Biz demokratik açılımı destekliyoruz. Savaş ortamında kimse mutlu olamaz, ticaret yapamaz. Irak büyük bir pazar. Siyasi ilişkilerimizi güçlü tutarak iyi şeyler yapabiliriz."