M.S. 79 yılında patlayan Vezüv Yanardağı, dönemin eğlence kenti Pompei'yi üzeri milyonlarca ton lavla kaplı dev bir mezarlığa dönüştürdü.

Varlığı unutulan kent, 1632 yıl sonra bir çiftçi sayesinde fark edildi. 1748'de başatılan kazılarla da, bir tarih hazinesi ortaya çıkarıldı.

Üzerinden tam 1930 yıl geçmiş bir olay insanın tüyleri diken diken edebilir mi? Gezdiğiniz yer Pompei ise edebilir.

İtalya turizm konusunda müthiş şanslı bir ülke... O kadar şanslı ki, 30 bin nüfuslu bir kenti lavlar altında bırakıp 2000 insanın ölümüne yol açan felaket bile, yeni kuşaklara yılda 3.5-4 milyon turist çeken bir turizm merkezi kazandırmış.

Pompei'de çok çok ilginçti. O nedenle yazı faslını elimden geldiğince kısa tutup fotoğraflara yer vermeye çalışacağım.

Fuhuş zenginliği
Vezüv Yanardağı'nın patlaması sonucu haritadan silinen Pompei'yi yüksek rakımlı bir dağ köyü olarak hayal ederdim. Meğer bir liman kenti imiş. Zaten Vezüv Yanardağı'nın rakımı da sadece 1300 metre.

Ve bugün de eteklerinde binlerce insan yaşıyor. Faaliyeti bir bilimsel kurul tarafından 24 saat boyunca izleniyor. Yöre sakinleri başka yere gitmeyi kabul etmiyor. Çünkü doğası çok güzel.

Yanardağ çeşitli tarihlerde lav saçtığı, sık sık depreme yol açtığı halde, Pompei'liler de bölgeden uzaklaşamamış. Zira zenginliklerini orada bulunmalarına borçlu imişler. Denizcilerin uğrak yeri olan kentin işi ise fuhuş ve eğlence imiş.

Kentte bu işler öylesine yaygınlaşmış ki, yollarında; genelev ve randevu evi olarak çalıştırılan binalarının duvarlarında, yayınlanması ahlak dışı olacak, hatta suç teşkil edecek pornografik resim ya da işaretleri hala görebiliyorsunuz.

Rehberimiz Rosario'nun anlattıklarını dönüşte ansiklopedik kaynaklardan kontrol ettim. Doğru çıktı.

Pompeililer denizcileri kentlerine çekebilmek için her türlü ahlaksızlığı göze almış. Örneğin genelev olarak kullanılan bir yapının iç duvarlarında, hangi odada hangi biçimde seks yapıldığı resimlerle gösteriliyor.

Lavlar örttü
M.S. 63 yılında şiddetli bir depremle yıkılan Pompei, henüz onarımı tamamlanamadan 1979'daki patlama ile tamamen lav ve kaya parçalarının altında kalmış. Yer yer 7-8, yer yer 10-12 metreyi bulan lav tabakaları kentin tamamını örtüp yıkıntı olarak korumuş.

Tarihçesine girmeyeceğim. Zamanla kentin varlığı unutulmuş. Taa ki 1711 yılında bir köylü tarlasını sürerken tarihi eserler bulana kadar...

Kazılar 1748 yılında başlatılmış. Dev mezarlıktaki cesetlerin birçoğu çirkin durumda bulunmuş. Yıllar süren kazılarla düzenli bir plana sahip Pompei kentinin büyük kısmı ortaya çıkarılmış.

1860'ta İtalyan bilim adamı Giuseppe Fiovelli taşlaşan insan bedenlerine delik açıp içini alçı ile doldurma yöntemini keşfedince, ölülerin felakete yakalanma formları sabitlenebilmiş.

İnsanın tüylerini diken diken eden de lavlarla taşlaşmış cesetler.

Bir genci burnunu kapatmaya çalışırken, bir anneyi çocuğuna sarılmış vaziyette görüyorsunuz. Bazılarında kafatası, ya da parmak kemikleri gösteriliyor.

Lavlar koruma sağladığı için cadde ve sokaklardaki taşları, hatta onların üzerindeki araba tekeri izlerini, sokak çeşmelerini tüm canlılıkarıyla görebiliyorsunuz.

Günümüzden 2000 yıl önce kullanılan mermer masaların güzelliği, zengin evlerine demir borularla su götürülmesi, hamamların, kemer tavan ve duvarlardan, soğutma gazı kanallarına benzer borucuklardan su geçirilerek ısıtıldığını görmek insanı çok şaşırtıyor.

Her şey var
Şehir, gıda pazarı, balık pazarı, resmi daireler, tören alanları, tiyatrolar, yüzlerce ev ve muntazam cadde ve sokakları sanki daha dün yaşanmışcasına capcanlı.

Depolardaki eşyalar ayrı bir şaşkınlık kaynağı. Tabii sadece mermer ve toprak döküm olanlar günümüze ulaşabildiği için bunlardaki işçilik ve estetiği izleyip hayrete düşüyorsunuz.

İmkanı olan herkese Pompei'yi mutlaka görmesini öneriyorum.

Deniz kabuğu sanatı
Turlarda grupların kuyumculuk ve benzeri fabrika satış mağazalarına götürülmesi adettendir. Napoli'de, Pompei'yi gezişimizden önce 1848'den beri faal olduğu belirtilen "Giovanni Apa" adlı mercan işleme fabrikasına götürüldük. Galeri, mercanlar ve deniz kabuklarına verilen şekillerle son derece ilginçti. Şov olarak ustalardan biri kabuk üzerine elle kabartma görüntü işleme işini bize de gösterdi.

Her şey denizden
Giovanni Apa, deniz kabukları ve mercanlara öyle ilginç resimler işlemiş ve öyle şaşırtıcı biçimler vermişti ki sayfaya hangi birini seçip koyacağımı zor kararlaştırdım. İşte kabuklar üzerinde resimler... İşte kabuktan yapılmış bir elbise fırçası... Ve işte mercan bilezik...

Gruptaki hanımlar buradan epeyi alışveriş yaptı.

Zenginlik görüntüsü
Pompei'liler kaldırımlarını ve evlerinin duvarlarını boya veya minik taşlarla rengarenk yapacak kadar zenginmiş. Renkli kısımlardan bazı parçalar hala mevcut. Duvar resimlerinin çoğu da Napoli Müzesi'nde sergileniyor. Müzedeki heykellerin çoğu resimleri yayınlanamayacak kadar ahlaka aykırı.

Sokak çeşmeleri
Pompei sokaklarında yer yer çeşmeler var. Halk suyunu buralardan alıyor. Su, zenginlerin evlerinde ise günümüzdeki gibi çeşmelerden akıyor. Zenginlerin dokularında borulardan kaynaklanan zehirlere rastlanmış.