Suriye'de Müslüman ve Hıristiyan iç içe yaşıyor, bu açıdan hoşgörünün en güzeli hakim... Kimlik kartlarında din hanesi yok.

Hz. İsa'nın konuştuğu dil olarak bilinen ve bugün unutulmanın eşiğinde bir antik dil olan Aramice'nin tek konuşulduğu yaşam merkezi Maalula, Suriye'nin önemli turistik ve kültür merkezi.

Şam'da 37 derece bir karasal sıcaklık var. Egeli olarak bundan pek şikayetçi değiliz ve Suriyeliler'in aksine şehri gündüz gezmeyi yeğliyoruz. Şam Fuarı da 18.00 ile 24.00 saatleri arasında açık ve iş ilişkileri, ziyaretler bu saatlerde gerçekleştiğinden gündüz gezi işimize geliyor. Manisalı iş adamları ile kentin turistik ve ören yerlerini görme imkanı buluyoruz.

Dikkat Çekici Parlaklık
ABD-Irak savaşı sırasında, Irak ve İran'dan kaçan 2 milyon kişi Suriye'ye göç etmiş ve çoğu Şam'a yerleşmiş. Şam'ın hemen güneyindeki yerleşim merkezi, Hz. Muhammed'in torunu, Hz. Ali ve Hz. Fatma'nın kızları, İmam-ı Hasan ve Hüseyin'in kız kardeşi olan Hz. Zeynep'in kabri civarında gelişmiş... Hz. Zeynep'in kabri Şam'daki Seyide Zeynep Camisi'nin içinde yer alıyor. Cami, İranlılar'ın kentte yoğun olarak geldiği ziyaret mekanlarından biri olarak dikkat çekiyor. Zeynep'in kabrine yapılan mescidin kubbesine ise iddialara göre Şii cemaati tam 5 ton altınla kaplatmış... Zaten kubbenin ihtişamlı görünümü ve güneşteki parıltısı Şam'ın yüksek tepelerinden de fark ediliyor.

Şii ve Caferi müslümanların kutsal mekanlarından biri olan Sitti Zeynep Türbesi ve Camisi, Peygamber Efendimizin torunu, Hz. Ali'nin kızı ve Hz. Hüseyin'in şehit edilirken yanında bulunan ve esir alınan Hz. Zeynep için yapılmış bir cami ve bu caminin ortasında bir türbe yer alıyor. Caminin içi ve türbe, insanın gözünü kamaştıran kristallerle kaplanmış. Kristallerden yansıyan ışıklar bir renk cümbüşü yaşatıyor. Som altınla kaplı kubbe, süslü revaklarla çevrili avlusu ve işlemeli minaresi yapıya ayrı bir görünüm kazandırmış. İslamiyet'te ilk ezanı okuyan olarak bilinen ve 642'de Şam'da vefat eden Bilal-ı Habeşi'nin mezarı da Ehli Beyt Mezarlığı olarak bilinen Bab'üs Sağir mezarlığında bulunduğunu da bu ziyaretimizde öğreniyoruz.

Şam'ın yaklaşık 130 kilometre kadar güneyinde, Ürdün sınırına yakın bir bölgede olan Busra kenti, Hıristiyanlığın önemli merkezlerinden birisidir. Zaten Suriye de ayrı inançlara sahip insanları yan yana görmek mümkün... Romalılar zamanında yapılmış olan antik anfitiyatronun yanı sıra Selçuklular döneminden kalan eserler arasında han ve hamamlar şehrin görülmesi gereken yerleri. Hz. Muhammed'in 12 yaşındayken ticaretle uğraşan amcası Ebu Talip ile birlikte kervan eşliğinde kente geldiği ve buradaki kilisenin rahibi Bahira ile görüştüğü rivayet ediliyor. Bahira' nın Hz. Muhammed ile görüşme yaptığı kilisenin bazı bölümleri halen ayakta.

Aramice Konuşuluyor
Şam'dan 54 km. sonra Maalula kasabasına varıyoruz. Maalula çok eski bir Arami köyü. Hz. İsa'nın dili olan Aramice'nin halen konuşulduğu bir kasaba. Burada da Hıristiyan halk ile Müslüman halk birlikte yaşıyorlar. Beldede kilise ve camiler yan yana. Suriye'de hoşgörünün en güzeli yaşanmaktadır. Kimlik kartlarında din hanesi bulunmuyor. Yani ülkemizde olduğu gibi insanların kimlik kartlarına bakarak hangi dinden olduklarını öğrenemiyorsunuz. Suriye nüfusunun yüzde 84 Müslüman, yüzde 11'i Hıristiyan, gerisi diğer din ve inançları teşkil ediyor.

Maalula kasabası Hıristiyanlar açısından kutsal bir yer. Buraya ünlü Marta Takla kilisesi damgasını vurmuş. Rivayete göre Marta Takla Anadolulu bir kadın, Hz. İsa'ya inanan azizelerden biri, servetini tahtını, inancı için bırakıp Konya'dan kaçarak Kıbrıs üzerinden Suriye'ye geliyor. Maalula köyünün yakınındaki dağın önüne gelince, babasının gönderdiği askerlerden son anda yaptığı duasının mucizeye dönüşmesi ile kurtuluyor. Takla, "Ben servetimi, tahtımı senin inancın için bıraktım, buralara geldim" diyerek Allaha kendisini kurtarması için yalvarıyor. O anda dağ yarılıp yağan şiddetli yağmur sel sularını karışıyor ve Marta Takla su yarıkları arasında geçmeyi ve takipçilerden kurtulmayı başarıyor. Marta Takla burada yaşıyor ve burada ölüyor. Mezarı ve kilisesi de burada.

Bu beldede tarihin en eski dillerinden biri olarak bilinen ve yok olmaya yüz tutan ''Aramice'' konuşuluyor. Yüzde 60'ı Hıristiyan, yüzde 40'ı Müslüman olan Maalula kenti, bir hoşgörü örneği... Hz. İsa ve annesi Hz. Meryem'in 16 yıl yaşadığı rivayet edilen Hıristiyan köyü Maalula'da 2 dine mensup insanlar barış içerisinde yaşıyor. Maalula, Suriye'nin turizm ve kültür açısından önemli bir merkezi olmuş.

Su Dolabı Şehri: Hama
Suriye'nin 4'üncü büyük kenti olan ve Asi Nehri'nin içinden geçtiği Hama, doğu dillerinde ''Kale'' anlamına geliyor. Asi Nehri üzerinde Romalıların 4. yüzyılda yaptıkları su dolaplarından ötürü kente Medinetün-Nevair (su dolabı şehri) de deniliyor.

Yunus Emre'nin adına şiir yazdığı namı diğer ''Dertli Dolap'' bu şehirde bulunuyor. Dünyanın en eski su değirmenleri niteliğinde olan ve halen dünyada 17 tane örneği bulunan dolap, eskiden şehre su nakli için yapılıyormuş, son yıllarda ise buradan alınan su, Hama'nın yakınındaki bahçelerin sulanması için su çekiyor. Kentte hayvancılık ön planda. Bu nedenle Hama'nın peynirleri ve peynir tatlısı çok ünlü. Buradan peynir tatlısı ve peynir yemeden geçerseniz, Suriye'de önemli bir damak zevkinden mahrum kalmış olursunuz.

70 milyon zeytin ağacı
70 milyon zeytin ağacı ile Suriye zeytin üretiminde dünya ikincisi.

Suriye, tarihi yerleri yanı sıra ekonomisi de iki ürünü ile öne çıkan bir ülke. İspanya'dan sonra dört kutsal kitapta da bahsedilen zeytin ağacına sahip bir ülke. Suriye'nin 70 milyon kutsal ağacı mevcut; zeytin yağları, zeytinleri ve zeytinden yapılan sabunları ile marka olmuş durumda. Zeytin ağaçları özellikle Türkiye sınırında, Gaziantep ve Akdeniz yöresinde ekilmiş. Yine bu ovalarda pamuk ikinci ürün olarak dikkat çekiliyor. Tabii Antep fıstığı da ülkenin bu yöresinde üçüncü ürün olarak yer alıyor.