1969'da Milliyet'in açtığı kampanyayla, İstanbul Boğazı'na yapılacak köprüye tepki olarak devrimci gençler tarafından yapılan ve 1999'da bombalanan Devrimci Gençlik Köprüsü yeniden inşa ediliyor.

Devrimci Gençlik Köprüsü, Hakkari'den Van'a giderken 35'inci kilometrede. Hızla yanından geçip fark etmiyorsunuz. Geriye iki yakadaki beton ayaklar ve yalnızca "...lik Köprüsü" yazısı kalmış. Refüjü atlayıp köprüye varınca bir zaman yarılması oluyor sanki. 68'in heyecanlı, umut dolu, cesur gençlerinin seslerini duyuyor gibiyim.

Barış süreci, normalleşme, açılım... Hep dilimizde. Ama Hakkari il sınırından girer girmez hepsi anlamsızlaşıyor. Asker yolu kesmiş, herkesten ruhsat ve kimlik istiyor. Bu daha birinci kontrol. Asker tedirgin ve bıkkın. Tam fotoğraf çekecek oluyorum, önüme dikiliyor: "Çekmeyin". "E tam önümde duruyorsunuz zaten, mümkün değil". Yok, belli ki yumuşamayacak, tebessüm beklemek boşuna.

"Nereden geliyorsunuz, niye geliyorsunuz, nereye gideceksiniz". Olağanüstü Hal yok ama bu sorular "olağanüstü" değil mi? Cevaplıyoruz. Birinci sınavı geçtik. İkinci sınav narkotik polisi nezdinde veriliyor: "Bagajda ne var? Kimsiniz? Burada ne işiniz var? Niye?"

41 yıllık köprü ayakları

Hakkari il sınırına girdiğinizi asker ya da narkotik polisi tarafından durdurulmaya başlamanızdan anlıyorsunuz. Bir de Zap Suyu'nun kollarından.

Gökyüzünü kapatan, sanki bir noktada birleşip de sizi dışarı bırakmayacakmış gibi uzanan dağların arasından şırıl şırıl akan Zap başlıyor hemen. Yaz aylarında askerlerle polislerden daha munis Zap Suyu; ama sonbaharla birlikte hırçınlaşmaya, dağların eteklerini dövmeye başlıyor. Ya da alışıldık tabirle "geçit vermemeye".

Nehrin üzerinde irili ufaklı pek çok köprü var ama bu yazının konusu 11 yıldır yerinde olmayan ama kısa süre içinde yeniden Zap'ın iki yakasını birleştirecek bir köprü: Devrimci Gençlik Köprüsü. KESK Hakkâri Şubeler Platformu'nun öncülüğünde; BDP'li belediyenin ve 40'a yakın demokratik kitle örgütünün desteğiyle yeniden inşa ediliyor.
Köprünün bulunduğu yere vardığımızda şakır şakır yağmur yağmaya başlıyor. Zap da hafiften çırpınıyor. Hepi topu 50 metre uzakta diğer yaka, 42 yıllık halatlar öylece yatıyor yerde. Aradaki köprü yok olup gitmiş ama devrimci gençlerin elleriyle döktüğü betonlar yerli yerinde.

68 ruhu gibi...

Aslında Denizlerden uzun yaşadı bu köprü. Onlar 25 yaşındaydılar asıldıklarında, Devrimci Gençlik Köprüsü ise 30 yaşında bombalandı.

Şimdi de Denizler daha uzun yaşasın diye yeniden canlanacak köprü... O durdukça Denizler yaşasın diye.
KESK'in köprünün inşasından sorumlu komisyonunun başkanı Beşir Çelebioğlu, "Köprü, Deniz Gezmiş'in son cümlelerine hizmet edecek" diyor: "Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği".
1969'da yapımıyla manşetlere çıkan köprü, 1999'un mayıs ayında bir kez daha gazetelerin ilk sayfalarındadır... Bu kez haberlerin başlığı "Zap'a bomba"dır. Devrimci Gençlik Köprüsü havaya uçurulmuştur.

Kim tarafından bombalandığına dair, o gün bugün resmi bir açıklama yapılmaz. "PKK yaptı" söylentilerine karşılık, halk arasındaki yaygın inanış, köprünün dönemin koşulları içinde asker tarafından yıkıldığıdır.
Beşir Çelebioğlu "Köprü peyderpey yıkıldı" diye anlatıyor: "Halatını kestiler, kerestesini parçaladılar, sonunda da bombaladılar."

Cezmi Ersöz öncü oldu
Ne var ki unutulup gitmez bu köprü, bir gün yeniden inşa edeceklerini hayal eder Hakkarililer. İlk girişim, KESK tarafından 2003'te yapılır. Dönemin valisine başvurur ve tez elden red cevabı alırlar. Altı yıl geçer, bir gün yazar Cezmi Ersöz Hakkari'yi ziyaret eder ve Devrimci Gençlik Köprüsü'nü yeniden inşa etmeye baş koyar tam anlamıyla. Koşullar değişmiştir, bu kez izin alınır. İstanbul'da Moğollar, Bulutsuzluk Özlemi, Ferhat Tunç ve Edip Akbayram'ın da katıldığı bir konser düzenlenir 30 Ekim 2009'da. Gereken paranın bir bölümü toplanır. KESK soyunur bu işe. Devrimci sol kesim halatları alacak, keresteler Hakkarili devrimcilerden gelecektir.

Zap'ın üzerinde birçok köprü, hatta teleferik bile var bugün. Amaç, iki yakayı birleştirmek değil artık. "Neden yapıyorsunuz?" sorusuna komisyon üyesi İlhan Akbaş "Bu köprü kardeşliğe, barışa, halkların buluşmasına hizmet edecek" diye cevap veriyor, "Yoksa büyük bir işlevi olacağını iddia etmiyoruz, bunun maneviyatı var".
Bugün İstanbul'da yine köprü tartışması var. Bu kez üçüncüsü... Ve şimdi Zap Suyu'na köprü yeniden inşa ediliyor. Adı yine Devrimci Gençlik Köprüsü olacak. Devrim mi? Tekerrür etmeyen etmeyen bir tek o kaldı galiba.

Köprüye Gazinocular Kralı katkısı

Hakkarililerin yapımını dört gözle beklediği köprünün geçmişi 1969'a uzanıyor. 1968 ruhunun dört bir yanı kasıp kavurduğu günlere.

1969'un ilk aylarında kamuoyunun en büyük tartışma konularından biri de İstanbul Boğazı'na yapılmak istenen köprüdür. Türkiye'nin genç devrimcileri de doğuda elleriyle bir köprü inşa etmeye karar verir. Köprü için seçilen coğrafya, suyun 15 köye geçit vermediği bir noktadır: Zap Suyu. Bu fikri onlara 3 Nisan 1968 tarihli Milliyet'te yayımlanan şu haber vermiştir: "İstanbul'da milyar harcanarak Boğaz Köprüsü yapılırken, Hakkari'de insanlar Zap suyunu telle geçiyor".

İTÜ, Güzel Sanatlar Akademisi, Tıp Fakültesi ve Ortadoğu Teknik Üniversitesi öğrencileri emeklerini koymaya hazırdır ama fazlası gerekir bir köprünün inşası için. Abdi İpekçi yönetimindeki Milliyet devreye girer ve bir kampanya açar.

İsteyen para yardımıyla katılacaktır bu kampanyaya, isteyen de her türlü ayni yardımla. Devrime gönül vermiş bütün üniversiteliler seferber olur. Kimileri sokaklara çıkıp rozet satar, kimileri film setlerini ziyaret edip oyunculardan bağış toplar. Kimi akademisyenler de arkasındadır projenin, Mimarlar Odası da teknik desteğini esirgemez.

İlk büyük bağışın sahibi ise şaşırtıcı bir isim olur: Gazinocular Kralı Fahrettin Aslan trink diye 3 bin lira verir Zap suyuna köprüye.

Nakit olarak 128 bin lira ve bir dolu ayni yardım toplanır. Yaz boyunca çalışır öğrenciler. Açılış halaylarla yapılır, ilk araç sevinç çığlıkları arasında geçer köprüden. 1962'den bu yana Zap Suyu'na köprü için devlete başvuran köylüler nihayet karşı kıyıya kavuşur. Köprünün adı hazırdır: "Devrimci Gençlik Köprüsü".

53 günde yapıldı 30 yıl yaşadı
* Milliyet'in kampanyası sonrasında devrimci gençler tarafından yapılan köprünün inşaatı 53 gün sürdü.
* 1969 Eylül'ünün 9'unda tamamlanıp Zap'ın iki yakasını birleştirdi.
* Köprünün boyu 51 metre, eni 2,4 metreydi.
* Sudan yüksekliği ise sular en alçak olduğunda sekiz metreye, en yüksek olduğunda üç metreye varıyordu.
* Yeniden inşa edilecek köprü ise orijinalinin tıpatıp aynısı olacak.