SURABAYA, Endonezya - Şehir planlamasını es geçerek büyüyen Endonezya şehirleri, çarpık şehirleşmenin tüm işaretlerini gösteriyor: Az gelişmişlik, seller, karartmalar ve toplu ulaşım araçlarının eksikliğinden kaynaklanan trafik.

Bunlara bir yanıt olarak Surabaya'nın Singapore'u sayılan CitraLand gibi, şehirlerin yanında kendi kendine yeten düzenli kent projeleri ülkede yaygınlaşıyor. Zenginleşen Endonezyalılar arasında popüler olan bu bölgeler bazılarına göre çözüm değil. Onlara göre, çarpık şehirleşmenin yol açtığı sorunlardan kaçmak için geliştirilen bu projeler, sorunların daha da kötüleşmesine yol açıyor. Planlama Derneği Genel Sekreteri Bernardus Djonoputro, "Bu projeler şehir insanını daha planlı bir hayat tarzıyla tanıştırdığı için bir açıdan iyi. Ancak bu mega-projeleri ana şehirlere bağlamak büyük sorunlar yaratıyor" diyor. Djonoputro, bu bölgelerde yaşayan insanların çevre bölgelerdeki trafiği kötüleştirdiğini ve elektrik şebekelerini ve kanalizasyon sistemini zorladığını belirtiyor. Endonezya'nın en büyük müteahhitlik firmalarından Ciputra, ülkenin en büyük ikinci şehri Surubaya'nın 24 kilometre batısındaki büyük arazisine yapacağı proje için şehir devleti Singapur'dan ilham almış.

Singapur son derece modern altyapısı, havaalanı ve gelişmiş kanalizasyon ve su arıtma sistemi ile ünlü. Karmaşık ve sürekli yenilenen yol fiyatlama sistemi sayesinde Singapur'da trafik her zaman kontrol altında. Surabaya'nın Singapur'u Citraland projesiyle şirket karmaşık şehre bir alternatif getirmeye çalışıyor. 2003 yılında Ciputra, araziyi Singapur'a benzetmeye başladı. Proje kapsamında yerleşim bölgeleri, ticari bölgeler, bir üniversite, sekiz okul, yedi banka, bir hastane, bir kilise ve bir cami, golf alanı ve eğlence merkezi bulunuyor. Surabaya'nın Singapore'u CitraLand'de yaşayan 4 bin kadar aileye (toplamda beklenenin neredeyse yarısı) yalnızca mükemmel bir altyapı değil ayrıca yeni bir yaşam için eğitim sözü veriliyor. Projenin Pazarlama Müdürü Pratami Harijanti, "Burada yaşayanları Singapurlu gibi davranmaları için eğitmek istiyoruz" diyor. Araba camını açıp bir parça çöpü dışarı atmanın bir refleks olduğu bir ülkede bu zor. Çöp sorununun önüne geçmek için firma bölge halkından çöplerini yeniden dönüştürülebilir bir şekilde ayırmalarını istiyor. Harijanti, "Çöpünüzü doğru kutuya koymazsanız çöpleriniz toplanmayacak" diye konuşuyor.

31 yaşındaki Carol Isbandi, kocası ve iki oğluyla Surabaya'daki hayattan çok yorulduktan sonra buraya iki yıl önce taşındıklarını söylüyor. Bir süpermarkette konuşan Isbandi, "Singapur kadar temiz ve her şeyin düzenli olduğu bir yerde yaşamak istedik" diyor. Ciputra yetkilileri düzenin zorlamayla olmayacağı konusunda ısrar ediyor. Sakız çiğnemek burada yasak değil. Singapur bu yılın Mart ayında sakız yasağını yine uzattı. Harijanti, "Bizim amacımız gittikçe Singapur gibi olmak, onun gibi modern olmak. Ama Singapur kadar duygusuz bir yer olmak istemiyoruz" diyor. Ancak Surabaya'nın Singapur'unda bile Endonezyalılara düzen getirme konusunda bir sınır var. Bazı mülk sahipleri Endonezya şehirlerinin zengin semtlerinde çok rastlanan devasa evler inşa ediyor. Bu günlerde Greko-Romen tarzında yapılmış Avrupa kalelerindeki kuleleri andıran evler, zengin Endonezyalılar arasında çok moda. Anthony Halim ziyaretçilere evinin bodrum katını gezdiriyor. Burada hizmetçilerin kaldığı odalar on arabalık bir garajın çevresinde yer alıyor. 45 yaşındaki Halim, "Bu klasik tarzı seviyorum. Karım da seviyor" diyor. İnşaatta çelik kullandığını söylüyor. "Gerçek Singapur tabii ki buradan daha iyi ama burası da Endonezya'nın diğer yerleriyle mukayese edildiğinde çok daha iyi" diyor.