İstanbul'da isimleri sadece kitap sayfalarında kalmış, bazısının esamesi bile kalmayan yüzlerce tiyatro mekânı üç ciltlik "Geçmişten Günümüze İstanbul Tiyatroları" adlı kitapta buluştu. Yapı Kredi Yayınları arasında çıkan kitapta, İstanbul'un kültürel tarihi, tiyatro binaları üzerinden yeniden okunuyor.
Tiyatro söz konusu olunca, kaynakların azlığından yakınmamak mümkün değil. Özdemir Nutku, Metin And, Cevdet Kudret gibi önemli isimlerin dışında tiyatro kütüphanemize kaynak kitap kazandıran yazarların sayısı maalesef çok az. Faaliyetlerini sona erdirdi diye düşünürken Avrupa Kültür Başkenti Ajansı'ndan tiyatro adına sevindirici bir haber geldi. Ajansın Sahne ve Gösteri Sanatları Yönetmenliği projelerinden biri olan üç ciltlik 'Geçmişten Günümüze İstanbul Tiyatroları' adlı kitap, 'Geleceğe Perde Açan Gelenek' üst başlığıyla yayımlandı.
Prof. Dr. Dikmen Gürün yönetmeliğinde, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji bölümü tarafından hazırlanan kitap, dün Pera Müzesi'nde tanıtıldı. Kitapta, İstanbul'un kültürel tarihi tiyatro, binaları üzerinden okunuyor. Yapı Kredi Yayınları arasında çıkan 'Geçmişten Günümüze İstanbul Tiyatroları'nda İstanbul tiyatrolarının yerleri, fiziki özellikleri, bugünkü durumları, tiyatro tarihine ve şehrin kültürel tarihine yaptıkları katkıyı anlatmanın yanında, kültür belleğimizde sadece isimleri kalan mekanları tekrar tiyatroya dönüştürebilmenin imkânları da aranıyor.
Kitapta İstanbul üç ana bölgede ele alınıyor. Suriçi ile Bakırköy ve çevresini konu alan ilk cildi Dr. Kerem Karaboğa kaleme almış. Yrd. Doç. Dr. Yavuz Pekman imzasını taşıyan ikinci ciltte, Galata'dan Sarıyer'e kadar uzanan Beyoğlu, Beşiktaş, Şişli ve çevresi anlatılırken, Yedi Tepe Üniversitesi'nden Prof. Dr. Metin Balay ve Doç. Dr. Fakiye Özsoysal'ın birlikte hazırladığı son ciltte Anadolu yakası ile Adalar yer alıyor.
Basın toplantısında konuşan İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Genel Sekreter Yardımcısı Mehmet Gürkan, kitapla bu kültürel yağmalamaya karşı toplumsal belleğin oluşturulmasına katkıda bulunmayı amaçladıklarını söyledi. Ajansın Sahne ve Gösteri Sanatları eski yönetmeni Prof. Dr. Dikmen Gürün ise İstanbul'un, her alandaki hoyratlığa rağmen hâlâ görkemli olduğuna dikkat çekti. Gürün, "İstanbul, nüfusu her geçen gün katlayan, plansız yapılaşmanın kök saldığı bir şehir olarak yatay ve dikey anlamda tırmanıyor ve genişliyor ancak sanat mekânlarını yaratamıyor, mevcutları koruyamıyor.'' dedi.
Toplantıda her yazar kendi kitabını anlattı. Kerem Karaboğa, Suriçi'ndeki tiyatroların yüzde 80'inin ortadan kalktığını, Darü'l-Bedayi gibi kurumların oluşum serüvenlerinin yaşandığı yerlerin pek çoğundan tek bir iz bile bulunmadığını söyledi. Fakiye Özsoysal ile Metin Balay ise kitabı 'bina merkezli tiyatro tarihi' olarak niteledi. Yavuz Pekman, Beyoğlu'nda Tanzimat'tan bugüne 250 tiyatro tespit ettiğini ancak bunların yüzde 80'inin bugün mevcut olmadığına, yüzde yetmişinin ise tiyatrocuların kendi imkânları ile oluşturulduğuna dikkat çekti. Kitabın bu bakımdan tiyatro insanları için bir saygı duruşu niteliğinde olduğunu söyleyen Pekman, Türk tiyatrosunun kurumsallaşmasının önündeki en büyük engel olan bina sorununa dikkat çekti: "Bu çalışma, bina sorununun dört duvar sorunu olmadığını bize göstermiştir. En köklü kurumlardan Belediye Şehir Tiyatroları'nın tarihi boyunca yerleşik bir binası, arşivi olmamıştır. Bir tiyatro topluluğunun kendi tiyatro dilini ve sanatsal birikimini oluşturan şey mekânıdır."