Tarihin parlak kentlerini incelediğimizde bugün sıklıkla dile getirilen ekonomik başarı kriterlerine uyduklarını görürüz. Zamana uygun gelişmiş bir iletişim ağı, işbirliği, paylaşılan fikirler, aktarılan deneyimler ve de dinamizm.

Bugüne geldiğimizde aynı sürecin işlediğini görüyoruz. Araçlar daha gelişmiş bir hal alsa gelişmişliğin omurgası halen bilindik ilkelerden besleniyor.

DPT tarafından hazırlanan Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Analizi çalışması; eğitim düzeyi, nüfus yoğunluğu, okuma yazma oranı, kentleşme oranı verilerini değerlendirerek kentleri gelişmişlik düzeylerine göre 5 grupta topluyor. Gelişmişlik düzeyi 4 ve 5 olan Anadolu kentlerinin gelişmişlik ve yaşam kalitesi değerlerinin en az 3. veya 2. düzeye yükseltilmesi ekonomik gelişim ve toplumsal barış açısından önem arz ediyor. Bu hedef doğrultusunda bir takım yeni yaklaşımların geliştirilmesi, uygulanabilir stratejik planlamaların yapılması olmaz olmaz.

Kentlerin ortak sorunlarını çözebilmeleri için yerel, bölgesel ve küresel işbirliklerinin oluşturularak bilgi, birikim ve becerilerin paylaşımının ekonomik, kentsel ve toplumsal gelişiminde etkin rol oynadığı düşünüldüğünde bu tarz ittifak mekanizmalarını harekete geçirecek çalışmaların ortaya konması gerekiyor.

Kentsel Strateji tarafından ortaya konan, küçük ve orta ölçekli Anadolu kentlerinin sınırlar ötesi kentlerle işbirlikleri kurma yoluyla bölgesel ağ kurma potansiyellerinin harekete geçirilerek kentsel ve bölgesel kalkınmayı sağlanmaya yönelik olarak geliştirilen "paylaşan kent" yaklaşımı bu noktada dikkat çekiyor.

‘Paylaşan Kentler' yaklaşımı özetle kentlerde mekan ve yaşam kalitesinin artırılmasını, ekonomik kalkınmanın sağlanmasını, kültürel ve doğal mirasın korunmasını içeriyor. Paylaşan kentin sahip olduğu özellikler sıralandığında;

- Paylaşan kentler, öncelikle içinde bulundukları bölgenin vizyonunu paylaşan, bölgenin dengeli gelişimini amaçlayan ortak bakışı yansıtan "Ortak Vizyon"u benimseyen kentlerdir.

- Paylaşan kentler, sınırlarının dışına çıkan, sahip olduğu değer ve potansiyelleri kentsel ağlar yoluyla paylaşarak bölgesel düzeyde gelişmeyi amaçlayan kentlerdir. Bu kentlerin farklı sektörler arasında işbirlikleri ve ortaklıklar kurgulamaları, hızla gelişen ve kriz durumlarında ayakta durabilmeyi başaran bütüncül bölge kent ekonomileri için çok önemlidir.

- Paylaşan kentler, benzer tarihsel süreçleri ve kültürü paylaşan kentlerdir. Sahip oldukları değerler ve birikim "ortak miras" olarak değerlendirilir ve bölge içinde paylaşılır. Örnek vermek gerekirse Anadolu kentleri benzer tarihsel süreçlerden geçmişler, sanat, mimari, kentleşme, gelenek-görenek, mutfak kültürü, efsaneler, müzik kültürü gibi konularda birbirlerinden yoğun olarak etkilenmişlerdir.

- Paylaşan kentler, coğrafi yapıları ile gelen doğal zenginliği bölgeleri ile paylaşan kentlerdir. Doğal zenginlik, tarımsal üretim potansiyeli ve verim olabildiği gibi, mağaralar, ovalar, platolar, göller, akarsular, ılıca ve termaller de olabilir.

- Paylaşan kentler, sektörler arasında uzmanlaşma ve çeşitlenme dengesini sağlayabilen kentlerdir.

- Paylaşan kentler, gerek yurt içinde gerekse yurt dışında benzer sorunlara sahip olan kentlerle çeşitli işbirlikleri ve organizasyonlar aracılığıyla güçlü iletişim halinde olabilen kentlerdir.

- Paylaşan kentler, katılımı hedef alan, kendini önce sakinleriyle ile paylaşan, sivil inisiyatifin planlama ve uygulama süreçlerine katılımı sağlayan kentlerdir.

- Paylaşan kentler, benzer kentsel sorunlara sahip diğer kentlerle sorunların çözülmesi, mekan ve yaşam kalitesinin artırılması amacıyla işbirlikleri kurgulayabilen kentlerdir.

- Paylaşan kentler, bölgesel ve uluslararası ittifaklar aracılığıyla kaynaklarını birleştirip ortak değer artışı sağlayarak daha güçlü ekonomilere sahip olan kentlerdir.

- Paylaşan kentler, ulusal ya da uluslararası düzeydeki kamu ve özel sektör finans kuruluşları ya da organizasyonlardan destek sağlar. Merkezi bütçe ve ilçe belediyelerinin kaynakları dışında yeni kaynaklar bularak işbirlikleri ve paylaşım yoluyla yeni kaynaklar yaratabilir.

"Paylaşan Kentler"in yaklaşımını benimseyen kent yöneticilerinin bir araya gelerek ‘10 Temel İlke' çerçevesinde strateji, program ve projeler geliştirmesinin önemini vurgulayan Kentsel Strateji'nin çalışmasına göre kentler öncelikle üç program geliştirmeli.

Birincisi, mekan ve yaşam kalitesinin artırılması için ‘Paylaşan Kentler, Paylaşılan Fikirler' programı. İkincisi ise ekonomik kalkınmanın sağlanması için ‘Paylaşan Kentler, Paylaşılan Değerler' programı. Üçüncü ise özellikle Anadolu coğrafyasındaki çeşitliliğin ve zenginliğin paylaşılmasını sağlayacak olan kültürel ve doğal mirasımızın korunmasına yönelik ‘Paylaşan Kentler, Paylaşılan Miras' programı.

Paylaşan Kentler Yaklaşımına Anadolu Kentlerinden Örnekler

Kahramanmaraş

Saklı değerlerin, bölgenin bereketi ile ekonomik değerlere dönüşüm sürecini iyi yöneten lider bir kent olan Kahramanmaraş, AB projeleri üretme ve uygulamadaki becerisi ile kent için çok önemli potansiyeller yaratıyor. İnsan kaynağının geliştirilmesi ve finansal kaynak yaratılması amaçlarıyla uygulanmakta olan AB destekli eğitim projeleri, kurumlar ve kentliler arasında proje geliştirme becerisini gösteriyor.

Mardin

Cumhuriyetin kuruluşunun 100. yılında, kentin ekonomik kalkınma düzeyinin ülkenin o günkü düzeyine ulaştığı, ekonomik getirinin tüm kent sakinlerince eşit paylaşıldığı, sahip olduğu doğal-tarihsel kültürel değerler sayesinde tüm dünya vatandaşlarının buluşabileceği bir kent olma potansiyeli olan Mardin, tarihi dokunun korunması ve turizmin geliştirilmesi konusunda örnek alınması gereken koruma ve geliştirme becerisi gösterdi. "Bölgesel ilişki sistemi" ile birlikte, Halep ve Musul gibi "sınır ötesi kentlerle olan ilişki sistemi", dışsal dinamikleri harekete geçirerek Mardin'in ekonomik, coğrafi ve kültürel gelişmesinin boyutlarını kuvvetlendirebilir.

Urfa

Şanlıurfa'nın 19. yy sonlarına kadar Halep kentine bağlı bir ilçe olması ve Şam ile birlikte üç kent arasındaki güçlü ticaret ilişkileri, üç kenti buluşturan ortak tarih ve kültürü bu güne taşındı. Harran, Ceylanpınar ve Viranşehir Ovaları gibi verimli tarım toprakları ve organik tarım potansiyeline sahip olan Şanlıurfa, GAP Projesi'nin de tarımsal başkenti niteliğinde.