Uzmanlara göre siyanürü tutan son setin yıkılmasına ramak kaldı. Ancak Çevre Bakanı Veysel Eroğlu, muhalefeti suçlamakla yetinip, büyük tehlikeyi görmezden geliyor.

Her an bir felaket olabilir
Sahaya varan ilk teknik ekibin başındaki Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Murat Taşdemir, "Son baraj setinde çok ciddi sızıntılar olduğunu gördük. Toprak kütlesi şu an ıslanıyor ve çamurlaşmış durumda, ıslandıkça da akmaya başlayacak. Son setin yıkılmasına ramak kaldı. Üstteki suyu almaları anlamsız çünkü dipteki çamur baraj duvarına çok yoğun baskı yapıyor. Ne yazık ki Çevre Bakanlığı gerekli önlemleri almıyor" dedi.

Bakan'a göre her şey normal
Çevre ve Orman Bakanı Eroğlu, uzmanların uyarılarının tersine tesiste olağanüstü bir durum yaşanmadığını iddia etti. Eroğlu, "Hemen ekip gönderdik. Çökme, fabrikayla ilgilidir. Çökme sonucu bir gram dahi siyanürlü su dışarıya sızmamıştır. Olaydan sonra 24 saat içinde yeraltı ve yüzey sularıyla ilgili bütün tahliller yapıldı. Yapılan tahliller neticesinde dışarı siyanürlü su sızdığı tespit edilmedi" dedi.

Cumartesi günü Kütahya'nın merkez ilçesindeki Gümüşköy'de bulunan Eti Gümüş A.Ş'ye ait siyanürle gümüş üretim tesisinde meydana gelen kazada, 2. ve 3. seddelerin yıkılması sonrası siyanürlü atık sular 4. seddenin tuttuğu havuza dayandı. Siyanürün yer altı sularına ve tarım arazilerine sızmaması için firmanın oluşturduğu baraja sular akıtılıyor.

Ancak dün sahaya varan ilk teknik ekibin başındaki Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Murat Taşdemir, "Son sette çok ciddi sızıntılar olduğunu gördük. Toprak kütlesi şu an ıslanıyor ve çamurlaşmış durumda, ıslandıkça da akmaya başlayacak. Bu yeraltı suyuna karışması alarmı demek. Son setin yıkılmasına ramak kaldı. Üstteki suyu almaları anlamsız çünkü dipteki çamur baraj duvarına çok yoğun baskı yapıyor. Ne yazık ki Çevre Bakanlığı gerekli önlemleri almıyor" dedi.

Olayın nedeni kapasite artırımı
Taşdemir, olayın nedeninin ise gümüş fiyatlarının hızlı artmasına bağlı kapasite artırımı olduğunu belirtti. Yörede yaşayanlar da bunu "üretim hırsı" olarak yorumluyor. Taşdemir, "Asıl sorumluluk Çevre ve Orman Bakanlığı'ndadır. Kütahyadaki Çevre ve Orman İl Müdürlüğünün denetim yapacak yeterli ekipmanı ve elemanı yoktur. O yüzden bakanlıktan inceleme ekibi geldi ve hala sahadalar" diye ekledi.

"Kütahya'da siyanür panzehiri yok"
Kütahya'da insanların para ve ölüm arasına sıkıştırıldıklarını belirten Taşdemir, "İki gündür iki metrelik yol kat edilemediğini" söyleyerek, "Baraj seddesinin üstünde çalışan işçilerin hayatlarından tedirginiz. Bunlar kamikaze, zorla çalıştırılıyorlar. Halk, biz oradayken, ‘görüntülenirsek işten çıkarılırız' korkusuyla tesisin kapısındaki güvenlik kamerasını kırıyordu. Durumun bu insani yönlerini de otaya koymalıyız. Köylüler çok tedirgin" diye ekledi.

Şirketin işçilerin maaşlarını düzenli ödemediğini bizzat köylülerden duyduklarını aktaran Taşdemir, "Kütahya'da sağlık birimlerinde siyanür panzehiri maalesef yok. Sağlık Bakanlığı'nın konuya acilen müdahele etmesi gerekiyor" diye konuştu.

"Bir an önce boşaltılsın"
Zehirli siyanür gazının solunum yoluyla kana karıştığında boğulma etkisi yaratarak ölüme neden olduğunu belirten Taşdemir, Kütahya'da acilen alınması gereken önlemin, Köprüören, Kızılcakaya, Yoncalı ve Örenköy köylerinin boşaltılması olduğunu dile getirdi. "Eskişehir'de de Porsuk Çayı için de ciddi önlemler alınmalı. Toplu ölümlerle karşı karşıya kalabiliriz" dedi.

Öte yandan Taşdemir, tehdit telefonları aldıklarını da sözlerine ekledi.

Resmi rapor: ömrünü tamamlamış
Kütahya Valisi'nin talebi üzerine Çevre ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü ve DSİ 3. Bölge Müdürlüğü yetkililerinden oluşan heyetin 8 Mayıs'ta tesislerin bulunduğu alana giderek hazırladığı raporda ise 1987'de faaliyete geçen depolama tesisinin "Halihazırda mevcut ekonomik ve teknik ömrünü tamamlamaya yaklaştığı" dile getirildi.

Daha önce hiç yükseltilmemiş olan 4 nolu seddenin 1,5 metre yükseltilmesine ve inşa edilecek 5 no'lu yeni bir havuza ait projenin bir an önce onaylanarak inşasına başlanmasına, mümkün olan en kısa sürede yeni havuza ilave atık depolama tesislerinin projelendirilmesi ve bir an önce devreye alınmasına karar verildi.

Alınacak tedbirlerin tamamlanmasına kadar geçen sürede ise her türlü sorumluluk Eti Gümüş A.Ş'ye yüklendi.

5. Seddenin yapılması gerekiyordu
Çevre Mühendisleri Odası Genel Sekreteri Hasan Şevki Çifçi'nin verdiği bilgilere göre, 5. seddenin yapılması geçen yıl planlanmış ama yapılmamış. Oysa ÇED Raporu onaylanmış, inşaatı planlanmış. Çifçi, "Normalde tesis yüksek kapasitede çalıştırılıyordu. 5. sedde yapılmış olsaydı tehlike ciddi oranda düşmüş olacaktı" dedi.

"2. ve 3. seddelerde yarılma olabileceği tahmin edilmiş, bununla ilgili ODTÜ'den bir rapor istenmiş ancak rapor daha gelmemiş. Tesis de bunun üzerine maliyet kaygısıyla düşmemiş. Denetimde Çevre ve Orman Bakanlığı yetkilileri raporun ivedilikle istenmesi gerektiğine dair tutanak tuttular" diye konuştu. Settin geçirgenlik taşıdığını belirten Çifçi," Şu anda atık su havuzunda 1000 mg/litrelik yoğunlukta siyanür var. 8mg/litre sınırını aşarsa zehirleme sınırını aşmış oluyor. Uzun vadede ise 0,05 mg/litre oranında suya karıştığı zaman su siyanür anlamında kirli sayılıyor. Hiçbir amaçla kullanılamıyor" dedi.

Macaristan'dan büyük
ÇMO'nun açıklamasında, "Atık havuzunda biriktirilen 25 milyon ton siyanürlü atık her an baraj şeddesini aşıp köyleri çamur altında bırakabilir. Bölgede ve tesiste yapılan incelemelerde tesisin yakınında bulunan dört köyün büyük tehlike altında olduğu tespit edilmiştir. Macaristan'da geçtiğimiz yıl yaşanan ve tüm dünyayı tedirgin eden atık barajı felaketinin 25 katı daha büyüğü Kütahya'da her an yaşanabilir" ifadelerine yer verildi.

Eroğlu'na göre durum gayet normal
Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, uzmanların uyarılarının tersine tesiste olağanüstü bir durum yaşanmadığını iddia etti.

Eroğlu, Kütahya'da içinde siyanürlü su bulunan barajın çökmesiyle ilgili yaptığı açıklamada, "Çökme neticesinde bir gram dahi siyanürlü su dışarıya sızmamıştır. Kimse endişe etmesin, durum kontrol altında" dedi.

Eroğlu, Kütahya Valiliği'nde yaptığı açıklamada, "Olay bize intikal ettiğinde hemen ekip gönderdik. Çökme, fabrikayla ilgilidir. Çökme sonucu bir gram dahi siyanürlü su dışarıya sızmamıştır. Olaydan sonra ekiplerimiz 24 saat içinde yer altı ve yüzey sularıyla ilgili bütün tahlilleri yaptı. Yapılan tahliller neticesinde dışarı siyanürlü su sızdığı tespit edilmedi.

Muhalefetin yaptığı çok ayıp. Sanki burada olağan üstü bir durum varmış gibi yansıtıyorlar" diye konuşu.

Çevre köylerin tahliye edilmesinin söz konusu olmadığını bildiren Bakan Eroğlu, Vali Kenan Çiftçi ve yetkililerle 1,5 saat toplantı yaparak, son durumu ve alınan tedbirleri görüştü.

Başta TMMOB Çevre Mühendisleri Odası olmak üzere uzmanlar ise bölgenin bir an evvel tahliye edilmesini istiyor.