Türkiye kira öder gibi ev sahibi olmaya imkân verecek ipotekli konut kredisini bekliyor. Mortgage olarak adlandırılan kredinin hayata geçebilmesi için 30 yıla kadar vadeli büyük finans kaynağı gerekli.

Büyük fonları, uzun vadelerde ülkeye getirmek uluslararası yatırım bankaları portföyünde bulunan emeklilik fonlarını çekebilmeye bağlı. Ancak Merril Lynch, Lehman Brothers, Morgan Stanley gibi dünyanın önde gelen yatırım bankaları ‘Türkiye’nin önü hele bir açılsın, sonra bakarız’ düşüncesinde. Amerikan Mortgage Bankası Montgomery Capital Corporation’ın Genel Müdürü Emre Gemici, her biri milyarlarca dolarlık kaynakları yöneten bu bankalarla Türkiye’ye para transferi konusunda görüşmelerde bulunmuş. Gemici, ipotekli konut kredisinin yürürlüğe girmesiyle oluşacak muhtemel yüzde 10-12’lik faizin, yüzde 4-5 ile çalışan bu bankaların iştahını kabarttığını, ancak buna rağmen temkinli davrandıklarını belirtiyor. Gemici, “Görüşmelerimizde hepsi ilgili idi. Ne var ki ‘bekleyelim görelim’ havasındalar. Önce tecrübe istiyorlar.” diyor. Yıllardır Amerika’da mortgage bankacılığı yapan Gemici, yabancı sermayedarların ülkeye gelmesinde en büyük engel olarak görülen değişken oranlı faiz uygulamasının da son taslakta yer aldığına işaret ediyor. Bankalar Birliği de yüksek orandan alınan konut kredilerinin daha sonra düşük faizli tüketici kredileriyle kapatıldığını, bunun da bankaları zor durumda bıraktığını belirterek değişken orana izin verilmesini istiyordu. Gemici, “Türkiye’de son birkaç yılda görülen istikrar, sabit faizden kaynaklanan riski en aza indirdi. Ama sermaye sahipleri 30 yıllığına bağlayacakları paranın riskini bilmek ister.” diye konuşuyor. Gemici, halen Bakanlar Kurulu’nda imza aşamasında olan mortgage kanun taslağını, çok iyi hazırlanmış bir metin olarak değerlendiriyor. Taslağın neredeyse tamamen Amerikan sistemi esas alınarak hazırlandığını dile getiren Gemici, en dikkat çekici özelliğin, tıpkı Amerika’da olduğu gibi ipoteklerin paraya çevrilmesindeki kolaylık olduğunu vurguluyor. Avrupa’da, ipotek gösterilen bir gayrimenkulün borç ödemelerindeki bir aksaklık halinde bankaya devri bir yılı geçerken Amerika’da bu süre maksimum 90 gün.

Mortgage Türkiye’yi yeni bir fonla tanıştıracak
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından hazırlanan son hali ile Mortgage yasa tasarısı, konut finansmanından kaynaklanan alacakların menkul kıymetleştirilmesi amacıyla kullanılacak bir fon kurmayı amaçlıyor. ‘Konut finansmanı fonu’ adını taşıyacak bu fon, ihraç ettiği sermaye piyasası araçları karşılığında toplanan paralarla, sermaye piyasası araçları sahipleri hesabına oluşturulan malvarlığını kapsayacak. Bunların arasında konut finansmanından kaynaklanan alacaklar dışındaki varlıkların payı yüzde 20’yi geçemeyecek. Bu fonun başlangıç itibarıyla 300 milyon dolar olması bekleniyor. Kuruculardan biri olacak kamunun payı ise zamanla daha da azaltılmak kaydıyla yüzde 49’dan fazla olamayacak. Fon bir tüzel kişiliğe sahip olamayacak, ancak malvarlığı da kurucunun malvarlığından ayrı kabul edilecek. Yani kurucunun iflası halinde fonun varlıkları tasfiyeden korunacak. Fon, yurtdışı uygulamalarında ‘trust’ adı verilen ve ülkemizde halen menkul kıymet yatırım fonlarında uygulanmakta olan yapıya benziyor. Farkları ise, menkul kıymet yatırım fonları katılma belgesi ihraç ederken, konut finansman fonları sermaye piyasası araçları ihraç edecek.