Fotoğraflar: Reha Günay, Kaynak: Atatürk Kültür Merkezi Kitabı

Projesi ilk olarak Auguste Perret’ye ısmarlanan, 1930’ların sonlarında başlanan inşası çeşitli problemler nedeniyle 1960’lı yıllara kadar süren Atatürk Kültür Merkezi (AKM), Hayati Tabanlıoğlu’nun projeyi ele almasının ardından 1969 yılında tamamlanarak açıldı. Ancak 1970 yılında bir yangın geçiren bina, yine Hayati Tabanlıoğlu tarafından yürütülen onarım çalışmalarından sonra ikinci kez 1977 yılında açılabildi.

Döneminin gelişmiş teknik donanımını ve pahalı yatırımlarını barındıran yapı yıkılmak isteniyor. Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç tarafından ilk olarak 2005 yılının Ağustos ayında ortaya atılan yıkım kararı, geçen zamanla beraber yavaş fakat sağlam adımlarla gerçekleştiriliyor. Bugün geldiğimiz noktada; koruma kurulu tarafından 1999 yılında tescillenen binanın tescilini kaldırılması ve İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti için hazırlanan yasa tasarısı gereğiyle yıkılması söz konusu.

Geçen bir buçuk yıllık süre içerisinde, basında çıkan haberleri, köşe yazarlarının yorumlarını, itirazlarını basın aracılığıyla dile getiren mimarların görüşlerini ve sanatçıların tepkilerini, kararın gerçekleştirilme aşamalarının bir kere daha görülmesi için derledik.

AKM’yi Nasıl Bir Gelecek Bekliyor?
Tarih: 3 Ağustos 2005 Yazan: İdil Erkol - Arkitera.com
Atatürk Kültür Merkezi (AKM)’nin yıkılacağına dair çıkan söylentiler üzerine İdil Erkol, yapının mimarı Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu Mimar Murat Tabanlıoğlu’yla görüşüyor. Murat Tabanlıoğlu; yapılan açıklamaların söylentiden ibaret olduğunu belirtiyor. Yıkımının söz konusu olmadığını, yapının günün koşullarına uyum sağlaması ve daha iyi bir şekilde işlevini yerine getirebilmesi için çalışmalar yapıldığını söyleyerek yüreklere su serpiyor.

Bakan Koç: AKM yıkılacak
Tarih: 11 Ağustos 2005 Kaynak: Milliyet
İşte yıkımı söylenti olmaktan çıkaran ilk sözler; Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, Atatürk Kültür Merkezi’nin yıkılıp, yeniden yapılacağını belirterek, "İnşallah engel olanlar olmaz" diyor.

AKM Yıkılıyor mu?
Tarih: 12 Ağustos 2005 Yazan: İdil Erkol, Gülin Şenol - Arkitera.com
Bakan Koç’un mimarlık camiasında büyük tepki ile karşılanan açıklamalarının ardından, Korhan Gümüş ve Uğur Tanyeli’ye konu hakkındaki fikirlerini soruyoruz. Uğur Tanyeli; “Dünyanın hiçbir yerinde bu büyüklükte, bu kadar masraflı yapıları, inşaatının üzerinden daha elli yıl geçmeden yıkmazlar çünkü bunların teknik donatıları, hele ki bu türden bir opera binasının teknik donatısı o kadar pahalıdır ki bina sırf bundan dolayı bile gözden çıkarılmaz, gereği varsa yeni bir tane yapılır” diyerek tepkisini ortaya koyarken Korhan Gümüş; bina ve mimarlık üzerine değil, bu bina ile başlayan tartışmalarla, kültürün oynayacağı rol üzerine odaklanması gerektiğini vurguluyor.

AKM ilgisizliğin kurbanı
Tarih: 15 Ağustos 2005 Kaynak: Sabah Yazan: Mahmut Övür
Mahmut Övür yazısında; Kültür Bakanlığı Müfettişleri Emin Kaya ve Ali Atlıhan tarafından hazırlanan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanı Faruk Şahin imzasıyla bakanlığa sunulan 12 sayfalık rapordan bahsediyor. Raporda; en son 1978 yılında yenilenen, çok yakıt harcayan ve sıksık arızalanan ısıtma sisteminin, (dolayısıyla da binanın) kaynak israfına yol açtığı ve binanın alt yapısının çok eskidiği belirtiliyor, hatta yapının iç ve dış güvenliğinin zafiyet içinde olduğuna değiniliyor. Yani rapora göre “bina dökülüyor”!

Mimarlar: AKM'yi yıkmak mı? Aklından bile geçirme!
Tarih: 31 Ağustos 2005 Kaynak: Radikal Yazan: Erkan Aktuğ
Bakan Atilla Koç’un açıklamalarının ardından basında ve mimarlık caimasında tartışmalar sürerken Radikal gazetesi dört mimarı bir araya getiriyor ve görüşlerini alıyor. AKM'nin mimarı Hayati Tabanlıoğlu'nun oğlu Murat Tabanlıoğlu, ilk mesleki deneyimini Hayati beyin bürosunda yaşayan Bilgi Üniversitesi Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programı Başkanı Prof. İhsan Bilgin, geçen yıl Ağa Han Mimarlık Ödülü kazanan Han Tümertekin ve Arkitera Mimarlık Merkezi'nin kurucu yöneticilerinden Ömer Kanıpak aynı şeyi savunuyorlar; problemlerine rağmen AKM’yi yıkmak çok büyük bir lüks olur.

AKM 24 ayda bitecek
Tarih: 10 Ekim 2005 Kaynak: Milliyet Yazan: Ömer Erbil
Atilla Koç, Devlet Opera ve Bale Genel Müdürü Meriç Sümen Kanan ve Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Mine Acar’la birlikte “110 kiloluk balet meselesi”ne de değindiği bir açıklama yapıyor. Bakan Koç yangından sonra tamirattan geçen binanın ısıtma giderlerinden rahatsız ve “Dünyada bu tür gelişmiş kültür merkezleri yapan mimarları da çağırarak, kendi mimarlarımızla, yanındaki belediyeye ait otoparkı da alarak, daha büyük kompleks, yeni teknolojilerle, 24 ayda bitirilmek kaydıyla yıkacağım” diyerek yıkmak konusundaki kararlılığını ortaya koyuyor.



AKM'nin yıkımına adım adım...
Tarih: 15 Şubat 2007 Kaynak: Cumhuriyet Yazan: Ece Baktıkaya 
Konunun gündemden düştüğü birkaç ayın ardından ve yıkım için ilk adımlar atılıyor; İstemihan Talay tarafından "kültür varlığı" olarak tescil edilen AKM'nin tescili kaldırılmak isteniyor! Ece Baktıkaya’nın sorularını yanıtlayan Tiyatro Sanatçıları Meslek Birliği (TOMEB) İstanbul Temsilcisi Orhan Kurtuldu, Koruma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mete Tapan'la tescilin kaldırılması hakkında görüştüğünü belirtiyor. Tapan’ın 1999 depreminden önce inşa edilen AKM’nin yıkılmasının ve daha çağdaş bir bina yapmanın daha doğru olduğunu savunduğunu anlatıyor.

AKM değil bu zihniyet yıkılmalı
Tarih: 13 Mart 2007 Kaynak: Radikal Yazan: Korhan Gümüş
Korhan Gümüş; AKM’nin onarılması yerine yenisinin yapılmasının daha hesaplı olduğunu belirten, “AKM yıkılmasın demek, gericiliktir" diyen Atilla Koç’un açıklamalarını yorumluyor ve kamunun kâr amaçlı kuruluşlara gitmeden önce bağımsız kültür kurumları ile ilişki kurması ve AKM, müzeler ve kentteki kültürel faaliyetleri kültürün profesyonel dünyasına açması gerektiğini vurguluyor.

Mimar görüşü: Korumak esas
Tarih: 19 Mart 2007 Kaynak: Radikal Yazan: Erkan Aktuğ
Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç’un, bir buçuk yıl aradan sonra yaptığı açıklama mimarlık camiasını tekrar karıştırıyor; “AKM'nin yenileme maliyeti 110 milyon Dolar’ı aşıyor, yenilemeye bu kadar para harcamaktansa yeni bina yapmak daha mantıklı”. Üstelik Mete Tapan başkanlığındaki, Hale Çıracı, Sait Karabulut, Ömer Korman ve Habibe Silahtar'dan kurulu Koruma Kurulu’nun, deprem raporu geldiği an, AKM'nin tescilini kaldırması söz konusu. Radikal yazarı Erkan Aktuğ köşesinde, tekrar mimarların tepkilerine yer veriyor.

AKM salt bir bina değil bir simge yapıdır
Tarih: 19 Mart 2007 Kaynak: Radikal Yazan: Murat Tabanlıoğlu
5N1K'te Murat Tabanlıoğlu Söyleşisi
Tarih: 20 Mart 2007 Kaynak: CNN Türk
Radikal gazetesi aracılığıyla görüşlerini yayınlayan ve CNN Türk kanalında Cünet Özdemir’in hazırlayıp sunduğu 5N1K programında kendisine yöneltilen soruları yanıtlayan Murat Tabanlıoğlu; yıkım için AKM’nin ekonomik ömrünü tamamladığını, teknik ve malzeme yönünden yaşlanmış olmasını gerekçe gösteren bakalığın açıklamalarına itiraz ediyor ve “AKM'nin opera ve konser salonları mimari ve inşaat açısından pahalı yatırımlardır; manevi nedenlerin yanı sıra AKM binasının şu anki haliyle taşıdığı maddi değeri yıkılmaması için önemli bir gerekçedir” diyor.

İsen: "AKM'nin Yıkılması İçin Özel Kanun Hazırlıyoruz"
Tarih: 26 Mart 2007 Kaynak: CNBC-e Yazan: Yıldız Uçak
Murat Tabanlıoğlu’nun konuk olarak katıldığı, Murat Birsel’in CNBC-e’deki “Son Baskı” isimli programına Kültür ve Turizm Bakanlığı Müstaşarı Prof.Dr. Mustafa İsen de telefonla bağlanıyor. İsen, Türkiye’nin daha büyük, daha çağdaş imkanlar çerçevesi içinde faaliyet gösterebilecek olan bir kültür ve kongre merkezine ihtiyacı olduğunu belirterek AKM’nin yerine yeni bir bina yapmanın en kestirme yol olduğunu söylüyor ve binanın tescilinin kaldırılması için gereken işlemleri başlattıklarını açıklıyor.

"Siyasi Değil Çözümcü Yaklaşmak Gerekiyor"
Tarih: 27 Mart 2007 Yazan: Murat Tabanlıoğlu
Arkitera.com için hazırladığı yazıda Murat Tabanlıoğlu, kültürel mirasa sahip çıkmanın önemine değinerek, 1999 yılında hazırladıkları “Yeniden AKM” başlıklı konsept çalışmasını anlatıyor.

Behramoğlu: AKM değil AKP yıkılacak
Tarih: 27 Mart 2007 Kaynak: Cumhuriyet
Dostlar Tiyatrosu, Ankara Sanat Tiyatrosu ve Nâzım Hikmet Kültür Merkezi'nin de aralarında bulunduğu çok sayıda tiyatro ve meslek kuruluşu temsilcisi, AKM önünde toplanarak yıkımı protesto ediyor.

Komünistler AKM'yi yakmış
Tarih: 28 Mart 2007 Kaynak: Radikal
Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç yeni bir açıklamayla ortalığı karıştırıyor. Bakan Koç’un "Biz, yıkmamız gerektiğinde yıkarız, ama yapmak için yıkarız. AKM'yi 1970'de o günün anarşist komünistleri, burada burjuvalar eğleniyor diye sabote ettiler ve yaktılar" diyerek tartışmaların yönünü değiştirme çabası boşa çıkıyor.

Taksim baştan sona yıkılmalı
Tarih: 28 Mart 2007 Kaynak: Hürriyet Yazan: Cengiz Semercioğlu
AKM neden yıkılmalı?
Tarih: 10 Nisan 2007 Kaynak: Hürriyet Yazan: Hadi Uluengin
Yeni AKM nasıl olmalı?..
Tarih: 11 Nisan 2007 Kaynak: Sabah Yazan: Hıncal Uluç
AKM, vasatlık ve cumhuriyetçilik
Tarih: 11 Nisan 2007 Kaynak: Hürriyet Yazan: Hadi Uluengin
AKM’nin yıkılmasından yana görüş belirten ve bu yönde yazan köşe yazarları da var. “Sağ tarafımda koca bir tuğla gibi AKM binası, karşımda iyi değerlendirilemeyen bir park, solumda otopark olarak kullanılan bir alan, ortadaki boşlukta sıradan üç-beş bank... Bu manzaraya bakarak koşuyorum The Marmara’nın salonunda” diyen Cengiz Semercioğlu’nun açıklamaları, göz zevkine göre yapılan değerlendirmelere bir örnek oluşturuyor.

Karanlığa Karşı Sanat
Tarih: 30 Mart 2007 Yazan: Gökçe Aras - Arkitera.com
Ortaköy Kültür Merkezi Afife Jale Sahnesi’nde toplanan, TOBAV (Devlet Tiyatroları Opera ve Balesi Çalışanları Vakfı), DETİS (Devlet Tiyatrosu Sanatçıları Derneği), TOMEB (Tiyatro Oyuncuları Meslek Birliği) ve KÜLTÜR-SEN (Kültür ve Sanat Emekçileri Sendikası), AKM’yi yıkımdan kurtarmak için neler yapılması gerektiğini tartışıyor. Toplantıda konuşan Bedri Baykam’ın yorumu çarpıcı; “Hükümet, AKM’nin bulunduğu alana yıllardır yapılmak istenen cami projesini gerçekleştirmek adına böyle bir yıkıma gidiyor!”

AKM'ye ilişkin tasarı Meclis'te
Tarih: 10 Nisan 2007 Kaynak: Cumhuriyet
Atatürk Kültür Merkezi'nin (AKM) yıkılmasını öngören tasarı TBMM Başkanlığı'na sunuluyor! Devlet Tiyatroları (DT) Genel Müdür Vekili Mine Acar tepkilere cevap vererek Bakan Atilla Koç’un sanata yakın, tiyatroyu, operayı, baleyi seven bir insan olduğunu belirterek, AKM’nin yıkılmasının 1-1.5 yılı kapsayacak bir süreç olduğunu söylüyor.

AKM'yle gölge boksu
Tarih: 11 Nisan 2007 Kaynak: Radikal Yazan: Cem Erciyes
Son olarak bugün Radikal gazetesinde; İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti için hazırlanan yasa tasarısının içine, AKM'nin yıkılmasının da eklenmesini eleştiren Cem Erciyes, tasarının hazırlanması için aylardır büyük uğraş veren 2010 Girişim Grubu’nun; o kadar çabadan sonra AKM’nin yıkılmasına razı olmaya ya da çekilerek tasarıyı tamamen Kültür Bakanlığı’na bırakmaya mecbur edildiğini anlatıyor.