Haberler

Anıtlar Kurulu'nun Açılımı

Tarih: 8 Ağustos 2005 Yazan: Sinem Çetintürk

Türkiye’de konu tarihi kentsel doku, tarihi yapılar olduğu zaman sözü geçen tek kurum Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ya da daha çok bilinen adı ile Anıtlar Yüksek Kurulu. Bürokrasi sürecinin ağır işlemesi kararların uzun sürede sonuçlandırılması konu yıllardır ayakta durmakta zorlanan ve acil çözüm bekleyen “tarihi yapılar” olunca tepkilere neden olabiliyor. Kurum, en büyük eleştirileri ise tarihi dokuda çivi çaktırmaya izin vermediği gibi herhangi bir koruma çalışması da yapmadığı için alıyor. Örneğin 1986 yılında İzmir’in Şirince Beldesi için alınan kentsel sit alanı kararı sonrasında hazırlanan planlar uygulanmamış, sonrasında ise iptal edilmiş. Şu anda ise planların yerine yenilerinin hazırlanması bekleniyor ancak bu süreç içerisinde Şirince’den geriye korunması için ne kalacak? Aynı şekilde hala gündemde olan Kapalıçarşı Anıtlar Kurulu’nun kararını beklediği için bakımsızlıktan çürüyor.

Son zamanlarda yeni bir yapılanma içerisinde olan Anıtlar Yüksek Kurulu, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı bir birimdir. Ankara’da yer alan AYK’nın alt birimleri olan Bölge Kurulları Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde yer alıyor. Bölge Kurulları İstanbul, İzmir gibi büyük kentlerde birden fazla sayıda olabildiği gibi bazı kurullarda isimlendirildikleri kent olmak üzere sorumluluk alanı olarak yakın çevredeki başka kentleri de kapsıyabiliyor.

Anıtlar Kurulu yavaş işleyişi nedeniyle eleştirilirken Türkiye çapında dengeli dağılımları olmadığı için yetersiz kaldıklarını düşünmek de olası. Özellikle yoğun olan bölge kurullarının alanlarının daraltılması, yoğunluğunun azaltılması amacıyla mevcutta 20 olan kurullara 7 kurul daha eklenmesi için çalışmalar yapılıyor. Bu düzenlemeler ile İstanbul’da bölge kurulu sayısı 6’ya çıkartılırken Aydın, Van, Şanlıurfa ve Sivas gibi kentler de yeni oluşumlar yaratılarak kurulların çalışma alanları yeniden ele alınıyor. 

Son günlerde farklı açılardan tartışmalara yol açan Haydarpaşa Projesi Temmuz ayında Anıtlar Kurulu’nun gündemindeydi. Proje kapsamında Haydarpaşa Garı ve diğer tarihi yapılara farklı işlevler verilmesi planlanıyor. Bunların yanı sıra projenin kent siluetinde yaratacağı değişiklikler de Anıtlar Kurulu tarafından tartışılıyor. İstanbul, İzmir gibi büyük kentlerde belediyelerin yeni projeleri karşısında Anıtlar Kurulu’nun karar üretmesi daha da zorlaşıyor.

Aldığı kararlar ile gündeme oturan ve koruma kararları, restorasyon projeri ile tartışmalara neden olan AYK’nın iç yapısı nasıl işliyor? Üyeleri nasıl seçiliyor, projeleri nasıl belirliyorlar? Bu süreci daha iyi anlamak, işleyiş biçimi ve organizasyonunu ortaya çıkarabilmek için kurulun yapısını araştırdık.

Koruma Yüksek Kurulu ve Üyeleri
Yüksek Kurul'un birincil görevi bölge kurullarının esas alacakları ilkeleri belirlemek. Bölge Kurul'ları bu ilkeleri esas alarak kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve restorasyonu ile ilgili projelerde kendi değerlendirmelerini yapıyor.

Anıtlar Yüksek Kurulu üyeliği, bürokratik kişiler ile konunun uzmanlarından oluşan ikili bir yapıdan oluşuyor. Bürokratik yapıda yer alan üyeler, Bakanlık Müsteşarı, Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı, Bakanlığın ilgili Müsteşar Yardımcısı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü, Turizm Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürü, Bayındırlık İskan Bakanlığı’nın ilgili Genel Müdürü veya yardımcısı, Orman Genel Müdürü veya yardımcısı, Vakıflar Genel Müdürü veya yardımcısı, Maden İşleri Genel Müdürü veya yardımcısı, Doğal Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü veya yardımcısı olmak üzere kültür ve tabiat varlığı ile doğrudan ilişkili olan kurumların temsilcilerinden oluşuyor.

Uzmanlardan oluşan üyelerin seçimi ise, koruma bölge kurullarının başkanları arasından yapılıyor. Ancak bu seçimde mevzuatta veya konularda deneyim sahibi olunması da seçim sırasında oldukça önem taşıyor.

Yılda en az iki kere toplanma gerekliliği olan Anıtlar Yüksek Kurulu’nun toplantılarına Başbakanlık Müsteşarı başkanlık yapıyor. Koruma konusunda esas alınacak ilkelerin belirlenmesinin yanı sıra yüksek kurulun diğer görevleri kapsamında bölge kurulları arasındaki koordinasyonu sağlamak ve uygulamalardan doğan genel sorunları değerlendirerek görüş bildirmek yer alıyor.

Yüksek Kurul’un yeni tanımlanan diğer bir görevi ise planlama yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile valilik ve belediyeler tarafından, kurullarca alınmış ve alınacak ; sit alanı, derecelendirilmesi, sit geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları, koruma amaçlı imar planları ve revizyonlarına ilişkin alınan kararlara karşı, yapılan itirazları değerlendirerek karar almaktır.

2005 yılının başında Bakanlık tarafından seçilen Anıtlar Yüksek Kurulu yeleri; Prof.Dr. Haluk Abbasoğlu, Prof.Dr. Işık Aksulu, Prof.Dr. Özer Erenman, Prof. Dr. Güven Bakır, Prof. Dr. Çınar Atay ve Doç. Dr. Yegan Kahya’dır.

Bölge Kurulları ve Üyeleri
Mevcut durumda Türkiye çapında 20 olan bölgesel kurullarda yeni yasa ile önceden 5 olan üye sayısı 7’ye çıkarıldı. Bu üyeler arasında arkeoloji, şehir planlama, mimarlık, sanat tarihi ve yeni getirilen esasla hukuk konularında uzmanların yer alması gerekiyor. Üyelerin 5’i bakanlık tarafından belirlenirken, 2’si ise YÖK tarafından seçiliyor. Kurul üyeleri 5 yıl süre ile görevlendiriliyorlar. Ayrıca bu kurul üyeleri dışında ele alınacak konuya bağlı olarak görevlendirilen kurum temsilcisi üyeler de kurul toplantılarına kendi konuları bağlamında katılıyor.

Kurul üyelerinin seçiminde Bakanlık ve YÖK tarafından farklı uygulamalar yapılıyor.
Bakanlığın seçiminde genel kriter bilimsel yetkinlik ve o alanda yapılan çalışmaların esas alınması; ancak aynı zamanda seçimlerde bakanlığa önerilen isimler de seçilebiliyor. Bakanlığın ilgili genel müdürlüğü, bakanlık ve aday arasında yapılan bu uygulama üstü kapalı bir süreç olduğu için kimi zaman tartışmalara neden olabiliyor.

YÖK’ün bölge kurulu üye belirleme sürecinde seçimler şeffaf bir uygulama ile yapılıyor. YÖK tarafından üniversitelere gönderilen talepler doğrultusunda üniversitelerden seçilerek gelen öneri isimler arasından üniversitelerin rektörlerinden oluşan bir kurul tarafından oylama ile seçilerek belirleniyor.

Bölge Kurulları ve görev alanları ve kurul üyelerini incelemek için tıklayın.

Projelerin Kurul Gündemine Taşınması
Bölge Kurullarının gündemi başvuru esasına göre oluşuyor. Konu sahipleri, ya da temsilciler konuyu bölge kuruluna başvurarak iletiyorlar. Bu başvurularda önerilen proje ile birlikte tapu, çap, imar durumunu içeren ilgili belgelerin de yer alması gerekiyor. Bütün evraklar, hazırlanan proje ve dilekçe ile kurul müdürlüklerine başvuruluyor.

Konuyu değerlendirecek mesleki anlamda bir uzman belirlemek amacıyla Kurul Müdürü tarafından konunun niteliğine göre Müdürlük içinden bir raportör atanıyor. İlk olarak başvurularda evrakların kontrolü gibi biçimsel değerlendirmeler yapılıyor. Sonrasında ise getirilen önerinin uygunluğu, projelerin ilke kararlarına uygun hazırlanması konusunda değerlendirmeler yapılıyor. Hem biçimsel hem de içerik olarak tüm değerlendirmeler tamamlandıktan sonra rapor hazırlanıyor ve proje kurul gündemine alınarak Kurul üyelerinin değerlendirmesine sunuluyor.

YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.