Haberler

Yağmalanan tarihi geri isteme zamanı

Tarih: 18 Haziran 2009 Kaynak: Milliyet Yazan: Can Dündar

Ege'den Akdeniz'e inerken arkeolojik alanlara her uğradığımda yağmacıların sesi gelir kulağıma... Devrik sütunlar, freskleri sökülmüş duvarlar, kafası kopmuş heykeller, büyük bir talanın artıkları gibidirler. O kopuk parçalara Berlin'in, Londra'nın gösterişli müzelerinde rastlayınca içim sızlar; yağmacılara beddua ederim.

Onlardan birini tanıyoruz: 1799-1803 arası İngiltere'nin Osmanlı'daki büyükelçisi olan Lord Elgin, bir koleksiyoncuydu. Sultan II. Mahmud'dan, ilgisizlikten yok olacak haldeki Akropolis heykellerinin alçı kalıplarını çıkarmak ve "değersiz birkaç kalıntıyı" götürmek üzere izin almıştı. Bu izinle Atina'yı yağmalamış, heykellerini söktüğü Parthenon'u tamamen parçalamıştı.

1802'de maceralı bir gemi yolculuğuyla Londra'ya taşınan ve 35 bin sterline British Museum'a satılan heykel ve kabartmalar, bugün İngiliz müzesinde "Elgin Mermerleri" adlı bölümde sergileniyor. Yunanistan ise yıllardır bu heykelleri anavatanına geri getirme mücadelesi veriyor.

İngiltere, 3 gerekçeyle iade etmiyor:
1. "Lord Elgin, mermerleri padişah fermanıyla nakletti; yani yaptığı yasaldı" diyorlar. Bu, kısmen doğru.
2. "Nakletmese heykeller daha da beter hale gelecekti" diyorlar; bu da büyük ölçüde doğru.
3. "Zaten Yunanistan'ın bunları sergileyebileceği bir yeri yok" diyorlar; ki bu tamamen doğru(ydu).
Ama Yunanistan bir atak yapıp son gerekçeyi İngilizlerin elinden aldı. 150 milyon euro harcayarak Akropolis'in eteğine 21 bin metrekarelik muhteşem bir müze yaptılar. 4 bin tarihi eserin, arkeolojik kalıntılarla iç içe sergileneceği müze bu hafta sonu açılacak. Açılışa İngiliz Kraliçesi de davetli...

Ne var ki, eserlerin yüzde 60'ı Londra'da... Yunan Kültür Bakanlığı yeniden British Museum'a başvurup eserlerini istedi. Müze bu kez ilk kez- farklı bir yanıt verdi: "Elgin Mermerleri'ni 3 ay sergilemeniz için size gönderebiliriz" dedi. Ama bir şartları vardı: "Atina, eserler üzerindeki hak iddiasından vazgeçecek ve eserlerin asıl sahibinin İngiliz Müzesi olduğunu kabul edecek".

Yunan Kültür Bakanı, bunca yıl konuyu müzakereye bile yanaşmayan müzenin şimdi "ödünç verme eğilimi" göstermesini memnuniyetle karşıladı; ama teklifi reddetti. Çünkü koşulu kabul etmek, 207 yıl önceki yağmayı meşrulaştırmak anlamına gelecekti. Onun yerine,"Tarihsel mirasın, ait olduğu topraklara iadesi" için verdikleri mücadeleyi hızlandırdılar.

Zeus Sunağı'ndan Troya hazinelerine kadar arkeolojik varlığının önemli bölümü sürgünde olan Türkiye, bu "geri alma" mücadelesinde ön safta olmalı. Ama dilekçe vermek, beddua ya da rica etmek yetmiyor.

Yunanistan, izlenmesi gereken yolu gösteriyor. Bu eserlerin anayurdunda daha iyi sergileneceğini de kanıtlamak gerekiyor. Kültür Bakanı Ertuğrul Günay'ın dün okuduğumuz açıklaması bu açıdan sevindirici... Günay, Ankara'da Atatürk Kültür Merkezi'nin bulunduğu 40 bin metrekarelik alana Paris'teki Louvre ayarında, Türkiye'nin en büyük müzesini yapmayı planladıklarını söylüyor.

Bir gün orada bu toprakların tüm arkeolojik varlığı buluşursa, biz de içimiz sızlamadan geçeriz yağmalanmış tarih alanlarından...

Takvim
<<Mayıs 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30 31          
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.