Söyleşi

Projenin Hedeflerinden Biri de Güncel Sanat ve Kamusal Alan Konusunu Tartışmaya Açmaktı

Tarih: Temmuz 2010


Emine Merdim Yılmaz: My City projesinden bahsedebilir misiniz?

Yeşim Gözde Ersoy: My City veya Türkçe adıyla Benim Kentim projesi, Avrupa Birliği (AB) Kültür Köprüleri programı kapsamında, British Council tarafından tasarlanıp kamusal alanda hayata geçirilmekte olan bir sanat projesi. Türkiye ve Avrupa arasındaki sivil diyaloğun güçlendirilmesi hedefiyle yola çıkan Kültür Köprüleri programı kapsamında, AB, 2008 yılında Türkiye'de faaliyet gösteren belli başlı kültür merkezlerini, bu alanda proje üretmeye davet etti. Bu çağrıya yanıt veren Goethe Enstitüsü, Fransız Kültür Derneği, İtalyan Kültür Merkezi ve British Council farklı projeler geliştirdi.

Türkiye'de Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi ve Anadolu Kültür ortaklığıyla yürüttüğümüz Benim Kentim projesinin Avrupa ayağında Almanya, Finlandiya, Polonya, Avusturya ve İngiltere'den önemli sanat kurumları projeye destek veriyor. Proje, Türkiye'de İstanbul'un yanı sıra kültürel çeşitliliği ve zenginliğiyle dikkat çeken dört kentte daha gerçekleşiyor: Çanakkale, Konya, Mardin ve Trabzon. Avusturya'dan Andreas Fogarasi, İstanbul'da, Finlandiya'dan Minna Henriksson, Trabzon'da; Polonya'dan Joanna Rajkowska, Konya'da, İngiltere'den Mark Wallinger, Çanakkale'de ve Almanya'dan Clemens von Wedemeyer, Mardin'de çalışıyor. Şimdiye kadar kamusal alanda ürettikleri çalışmalarıyla tanınan bu beş sanatçı, bu kentlere özel birer proje üretmek üzere Türkiye'ye davet edildiler. Geçtiğimiz bir buçuk yıldır, bu sanatçılar, farklı zamanlarda, kendi belirledikleri programlar çerçevesinde çalıştıkları kentlerini ziyaret etti, kent sakinleriyle görüşmeler yaptı ve bu sürecin sonunda, her sanatçı kent için özel bir eser/proje tasarladı. Geçtiğimiz günlerde, kentlerde düzenlenen panel toplantılarında da, sanatçılar eserlerini kent sakinlerine tanıttı, birlikte tasarılarını konuştular.

Projenin Avrupa ayağında ise, Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi'nin desteği ile bir residency programı organize edildi. Platform'un açtığı duyuruya Türkiye'den başvuran sanatçılar arasından seçilen altı sanatçı, Avrupa'nın önde gelen sanat kurumlarında ağırlanmak üzere davet edildiler.

Benim Kentim projesinin hedeflerinden biri de, kentlerde yaşayan genç nüfusu projeye dahil ederek, güncel sanat ve kamusal alan konusunu tartışmaya açmaktı. Bunun için, PACE Eğitim kurumlarının danışmanlığında bir eğitim programı geliştirildi ve program kapsamında beş proje kentinde, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı bir dizi okulda, 11 - 18 yaş grubundan gençlerle atölye çalışmaları yapıldı. Geçtiğimiz eğitim yılı içinde, beş kentte 4 bine yakın öğrenciye ulaşan program, önümüzdeki eğitim yılı da devam edecek ve 7 bin 500ün üzerinde genç kent sakinine söz hakkı vererek, fikirlerini tartışabilecekleri ve kentlerinin planlanmasına katkıda bulunabilecekleri bir forum oluşturacak.

Kamusal mekan ve bu mekanın sahipleri ve kullanım şekilleri üzerinden kendine yer edinen proje vasıtasıyla Avrupa ve Türkiye arasındaki sivil diyaloğa destek verecek bir süreç olacağını düşünüyoruz. Bu süreci ve iletişimi de daha çok kişiye ulaştırmak amacıyla, proje kapsamında elektronik ve basılı bir dergimiz var. Yine aynı amaçla, TRT ile ortaklaşa yapımını üstlendiğimiz ve bu yıl sonuna doğru altı bölüm olarak yayınlanacak, Benim Kentim Belgesel programı çekiliyor.

EMY: Çanakkale, İstanbul, Konya, Mardin ve Trabzon kentleri ve çalışacak sanatçılar nasıl belirlendi?

YGE: Öncelikle şunu söylemeliyim ki İstanbul dışındaki diğer dört kenti belirlerken gerçekten çok zorlandık. 2010 yılı kültür başkenti oluşu nedeniyle İstanbul projenin başından kesin olan ve kaçınamadığımız kentlerden biriydi. Amacımız, kültürel zenginliği, tarihi, sosyal dokusuyla öne çıkan ve Avrupa'da pek de tanınmayan kentleri, Benim Kentim projesiyle, Avrupa kültür haritasına taşımaktı. Tahmin edeceğiniz gibi, oluşturduğumuz ilk kent listesi oldukça uzundu. Daha sonra, kentlerin soyso-kültürel yapılarını daha iyi tanımak için bir araştırma yaptırdık. Üniversite öğrenci sayısı, kentte düzenlenen kültürel etkinlikler gibi özelliklere bakarken, kente ulaşım ve coğrafi farklılık da gözettiğimiz diğer kriterler arasındaydı. Aday kentlerin birçoğuna birebir gidilerek de kentler daha yakından tanınmaya çalışıldı. Tüm bu çalışmalar sonucunda ve proje ortaklarının temsilcilerinden oluşan proje kurulu onayıyla, kentlere karar verildi.

Sanatçı seçimlerinde ise farklı bir yöntem izlendi. Bu alandaki çalışmalarıyla uluslararası güncel sanat platformunda tanınmış küratörler, belirlenen kentlere ve özelliklerine bakarak, proje için sanatçı isimleri önerdiler. Bu küratörler arasında, benim kentim projesi küratöryel danışmanlığını da yapan ve aynı zamanda Folkstone Triennial'i küratörü Andrea Schlieker, Almanya Aachen'de bulunan Ludwig Uluslararası Sanat Forumu Direktörü Brigitte Franzen, Finlandiya Gothenburg Üniversitesi'nde ders veren bağımsız küratör Mika Hannula, Varşova'da Çağdaş Sanat Müzesi‘nden Sebastian Cichocki ve Avusturya'dan, 2009 Venedik Bienali Avusturya Pavyonu küratörlerinden Silvia Eiblmayr vardı. Önerilen isimler Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi ve British Council'ın da katıldığı bir juri tarafından değerlendirilerek, Benim Kentim projesine davet edildi.

EMY: Ortaya çıkan ürünleri kentlerin hangi noktalarında ve ne zaman görebileceğiz?

YGE: Projelerin açılışı Ekim ayı sonuna doğru gerçekleşecek. Çanakkale'de çalışmalarını sürdüren İngiliz sanatçı Mark Wallinger, "Sinema Amnesi" adını verdiği, boğazın en dar noktasına yerleştireceği video enstalasyonuyla kentin bugünü ve yakın geçmişine manidar bir göndermede bulunuyor. Mardin'de çalışan Clemens von Wedemeyer'in kent için tasarladığı ve "faydalı bir heykel" olarak tanımladığı projesi, eski Mardin'de taşlardan inşa edilecek olan bir açık hava sinema perdesi. Clemens bu çalışmasına, "Güneş Sineması" adını verdi. Avusturya'dan projeye katılan sanatçı Andreas Fogarasi ise, İstanbul'un farklı mekanlarına taşınacak 19. yy'da kent meydanlarında kurulan Panorama'lara referansla tasarladığı bir yapı üzerinde çalışıyor. Finlandiyalı sanatçı Minna Henrikson ve Trabzonlu gençler, kentlerinin nasıl algılandığına dair kapsamlı bir araştırma/atölye projesi yürütüyor. Konya'da çalışan Polonyalı sanatçı Joanna Rajkowska ise, Osmanlı zamanında kullanılan alfabe ile Walter Benjamin'in "çevirmenin görevi" isimli makalesini birleştirerek gelenek ve çağdaşlık arasındaki karmaşık ilişkiyi, sorguluyor.


Mark Wallinger
Beyaz At
2008
Gerçek boyutunun 33 katı büyüklüğünde, İngiltere Ebbsfleet Landmark Projesi icin sanatçının önerisi (c) sanatçı, Anthony Reynolds Galerisi'nin izniyle yayınlanmıştır.

Bu çalışmaların açılışları Ekim ayının ikinci yarısından itibaren birer gün arayla gerçekleştirilecek. Açılış programının detayları ve şehirlerin tam tarihleri www.mycity.eu.com web sitemizden veya www.benimkentim.org/edergi elektronik dergimizden takip edilebilir.

EMY: Proje kapsamında gerçekleşecek değişim programı ile Türk sanatçılar Berlin, Varşova, Londra, Helsinki, Viyana ve Dortmund'a çalışmalar yapacaklar. Bunu biraz daha açabilir miyiz?

YGE: Bu aslında sanat dünyasında bilinen adıyla klasik bir residency programı. 2009 Ağustos ayında Platform tarafından Türkiye'den sanatçıların başvuru gönderebileceği bir çağrı yaptı. Bu çağrının sonunda Avrupa'da ki proje ortağı kurumlar tarafından üç ay boyunca misafir edilecek sanatçılar, davet eden kurum, British Council ve İstanbul'dan jüri üyesi olarak davet edilen sanat teorisyenleri tarafından seçildiler.

Caner Aslan, DAAD Berliner Künstlerprogramm'da; Işıl Eğrikavuk, Dortmund Hartware MedienKunstVerein & Künstlerhaus Dortmund'da; Leyla Gediz, HIAP - Helsinki International Artist-in-residence Programme'da; Güneş Terkol, Londra Gasworks: Exhibitions, International Residencies & Studios'da; Can Altay, Varşova Centrum Sztuki Wspólczesnej Zamek Ujazdowski'da ve Gülsün Karamustafa, Viyana Akademie der bildenden Künste'de misafir ediliyor.

Üç ay boyunca bu ülkelerde bir çalışma alanı/atölyeye sahip olacak sanatçılar, bu sürecin sonunda bir "iş" üretmek zorunda değiller. Bu süreci tamamen bir araştıma ve kendi pratiğini geliştirme alanı olarak kullanabilecek sanatçılar dilerlerse davet edildikleri kurum ile ortak bir karar sonucunda, kurumun var olan programına dahil olup işlerini sergileme yada düzenlenecek tartışma/panel etkinlikleri aracılığıyla işlerinden bahsetme imkanı bulabilirler.

EMY: E-dergi'nin içeriğinde neler var?

YGE: Proje kapsamında yayınlanan elektronik dergi kamusal mekan, kullanımı, sorunlar, dünyadan örnekler gibi bir çok konuda uzman yazarı bir araya topluyor. Farklı alanlardan ve coğrafyalardan gelen birçok yazarın katılımda bulunduğu derginin bir de kentlerden "bildiren" sürekli yazarları var. Proje kentlerinde güncel yaşam, gündemdeki olaylar, kent sakinlerinin fikirleri gibi birçok konuyu dergiye taşıyorlar. Önceleri aylık olarak çıkarmaya başladığımız yayını, daha güncel kılabilmek ve kentlerin canlı hayatları, projenin günden güne yoğunlaşan trafiğini daha zamanlı aktarabilmek için blog sayfaları eklemeyi ve makaleleri sürekli güncellemeyi planlıyoruz.

Bu ay içerisinde, bir de basılı olarak Benim Kentim özel dergisi çıkacak. Bu dergide de gerek proje kentleri, gerek katılan sanatçılar gerekse kamusal alan konusunda tecrübeli bir çok yazarın makale ve söyleşileri yer alacak. Basılı proje dergisinden edinmek isteyenler, elektronik bülten grubuna kayıt olabilir veya sitede yer alan iletişim formunu doldurarak bize ulaştırabilirler.

Benim Kentim projesi, gerek coğrafik dağılımı gerek bir araya getirdiği sanat, kültür, eğitim, akademisyen ve daha bir çok izleyici kitlesiyle, ülkemizde ve belki de Avrupa'da kamusal mekan konusunda gerçekleştirilen en heyecan verici projelerden biri olma özelliğine sahip. Konuk sanatçı programını tamamlayıp Türkiye'ye dönen sanatçıların deneyimlerini dinlediğimizde ve yine kentlerde süren çalışmalara eşlik ettiğimizde, bu heyecanı proje çalışanları olarak bizler de yaşıyoruz. Elektronik ve basılı yayınlar ve proje belgeseliyle de, bu deneyimi daha fazla kişiye taşımak istiyoruz.

Söyleşi Arşivi
Dönem içinde gerçekleştirilen söyleşilerin listesi aşağıdadır. Ayrıntılarına ulaşmak istediğiniz söyleşiyi listeden seçiniz.