İstanbul Bienali'nin küratörlerinden Vasıf Kortun, çok şanslı olduklarını söylüyor: Çünkü İstanbul'un tüm dünyanın odağı haline geldiği bir dönemde bu bienali yapıyoruz. Çok sihirli bir şey oluşuyor şu anda.

 İki hafta sonra, 16 Eylül'de başlayacak 9. İstanbul Bienali için son düzlüğe girildi. Garanti Platform'daki bienal ofisi bir gazete ofisini andırıyor şu sıralar. Bilgisayar ekranında kaybolmuş ya da ellerinde dosyalarla koşuşturan çalışanlar, durmaksızın çalan telefonlar... Küratörler Vasıf Kortun, Charles Esche ise asistanlarıyla toplantı halindeler. Yorgunlar ama mutsuz görünmüyorlar, anlaşılan işler yolunda. Kortun'u toplantıdan kaldırıp bienali konuşmaya başlıyoruz...

Vasıf bey, bienal süresince Radikal gazetesiyle dört ayrı ek vereceksiniz. İlk kez böyle bir şey yapılıyor. Bienali halkla buluşturmak mı istiyorsunuz?
Evet. Bizim bienalin bazı zengin, hazır izleyici potansiyeli olan bienallere kıyasla eksiklikleri var. Makul seviyede bir izleyiciyle buluşmak istiyorsan illa ki bir serginin çevresinde çeşitli programlar yapman gerekiyor. Bunlardan biri tabii ki eğitim programları. Bu noktada önemli bir gazetenin sırtına yaslanıp teklifsiz bir şekilde insanların huzuruna gelmek. Bu bienal gazetesinin önemi, sadece İstanbul'a dağıtılmayacak, Türkiye'nin her yeri görecek. (9, 16, 23 ve 30 Eylül'de Radikal gazetesiyle bedava dağıtılacak) Bienale sadece sergi olarak yaklaşmadık. Kitabı, rehberi, gazetesi, konferansları bütünün parçaları. Eğer ortada potansiyel varsa ve sen onu değerlendirmiyorsan programı yapan olarak bizler hatalıyız.

Başta açıkladığınız mekânları yerel yönetimden almak konusunda sıkıntılar yaşadınız. Şişhane'deki metroyu kullanacaktınız olmadı, eski TÜYAP sergi sarayı olmadı...

Bu yerleri kaybettik çünkü görünürde şehrin özelleştirilmesi ve deneyim ekonomisine açılması bizim sergimizin hızından daha atak davrandı. Ama aynı zamanda bugün ikinci katı çıkmış olması gereken x binası (eski TÜYAP) ya da içindeki elektrik çalışması bitirilmiş olması gereken z binasına (Şişhane metrosu) kimse daha kazık çakmadı. Oralar gene boş duruyor. Hemen başlıyoruz demişlerdi ve altı ay önceydi... Ama sonuçta bu bize çok yaradı.

Yerel yönetim size istemeden iyilik mi etmiş oldu yani?
Şöyle. Aslında bizim serginin olması gereken yer özelleştirmeyle ve şehrin satışıyla, markalaşmasıyla koşut giden mekânlar değil, farklı mekânlarmış. Biz buradan bir ders aldık ve bu dersi serginin modeline çevirdik. Daha küçük, yürüyüş mesafesinde olan, şehrin içinde kaybolan mekânları kullanıyoruz. Bu bize çok yaradı, doğru olan buydu bence.
İstanbul Bienali, Türkiye'nin sanatla ilgili dünyada en çok ses getiren etkinliği. Buna rağmen yerel yönetimler yeterince sahip çıkmıyor. Üzücü değil mi?

Bu soruyu yerel yönetimlere ciddi şekilde sormak gerekiyor. Belki biz yeterince anlatamıyoruz, belki yeterince onların ufkuna girmiyoruz bilmiyorum ama bunun kent için ne türlü bir değer olduğunun farkında olduklarını sanmıyorum. Güney Kore'de bir bienalde jürideydim. Cumhurbaşkanı geldi, sergiyi açtı, 'Özür dilerim bu yıl 3.5 milyon dolar verdik ama önümüzdeki sene 5 milyon dolar vereceğiz' dedi. Ki bu başlangıç parası. Bizde belediye seviyesinde pek öyle bir durum yok. Şimdiki belediyeyle uğraşmak istemiyorum. Çünkü yeni bir şey değil. Hep böyleydi.
Bienal İstanbul'un öksüz çocuğu değil. Biz çok şanslı bir bienaliz, bu çok açık. Neden? 11 Eylül olmadı. Depremden iki hafta sonra ya da çok ciddi bir ekonomik kriz üzerine bienal yapmıyoruz. İstanbul'un tüm dünyanın odağı haline geldiği bir dönemde bu bienali yapıyoruz. Yılların bienal tecrübeleri var. Bütün bunlar üst üste katlandı. Bu sinerjinin oluşmasında eksik olan nedir diye sorarsanız, bence yerel yönetimdir.

Devlet yardım etti mi?
Evet.

Kültür Bakanlığı?
Hayır. Başbakanlık Türk Tanıtma Fonu. Vilayetten de yardım aldık. Öncekilerden daha çok destek verdiklerini söyleyebilirim. İstanbul Bienali, Türkiye'nin en önemli sanatsal kültürel faaliyeti. Bu ne Formula 1 ile karşılaştırılır ne de Şampiyonlar Ligi finaliyle...

Videoları 7 dakikayla sınırlayacağız demiştiniz...
Dedik ama dediğimizin biraz dışına çıktık. Bir tane 90 dk. var, Mario Rizzi, o da zaten film oldu. Ama videoların çoğu gene çok kısa.

Videoyu kısa tutmaktaki gayeniz neydi?
İzleyiciyi video yorgunluğundan kurtarmak için... Son bienallerde fazla, uzun, bitmeyen videolar vardı. Biz serginin zamanı daha gerçekçi, yaşanılabilir olsun istedik.

'Biz şanslıyız' dediniz. Baktığımızda bienale paralel etkinliklerin kalitesi de yüksek. İstanbul Modern'de açılacak sergide güncel sanatın sıkı isimleri var, keza Tünel-Karaköy hattındaki yaya sergisi...
Evet bu bir avantaj. Bienal sergisini gayet kifayetli projelerle desteklemek çok önemli. Şehirdeki sanat üretimi çok daha geniş bir skala içinde ortaya çıkacak. Ama bu 12 aya yayılmalı, tek atımlık değil.

Sanatçı listesi açıklandığında dert yananlar oldu...
Normal. Ben de sergiye alınmasam dert yanarım. Biz sergiye uygun olduğuna inandığımız sanatçıları seçtik. Milli takım seçmiyoruz. İki kişiyiz, öznel bir bakışla bu işi yapıyoruz. Bunun kriteri yok. Şöyle de bir şey var şikâyetçi olmak yerine sahiden pek çok sanatçı bienal etrafında ilgili kendi projesini yaptı. Bu çok iyi bir şey.

İki küratör olarak çalışmak...
Eğer birbirini iyi tanımıyorsanız imkânsız. Bizde işliyor, kavga dövüş ama hepsi sevecen bir şekilde gayet güzel işliyor. Bilmiyorum şu anda, bu sergi nasıl olacak, nasıl bir tepki alacak, izleyici ne diyecek, sanatçılar memnun olacak mı ama burada çok sihirli bir şey oluşuyor şu anda. Tam tarif edemediğimiz enteresan bir şey... Ben memnun kalacağım onu hissediyorum.

'İstanbul'un tema olarak belirlenmesi de eleştirilmişti.
Sergide başka İstanbul var. Ukala, kendini beğenmiş bir İstanbul değil bizimkisi. İstanbulizm değil.