|
Türkiye’de tarihi mezarlıklar
talan ediliyor
 Döneminin
tarihine ışık tutan, kitabeleriyle devrinin özelliklerini yansıtan eski
mezar taşları çalınıyor, bakımsızlıktan yok oluyor, mezarlık alanları
çeşitli nedenlerle ortadan kaldırılıyor.
Mezar taşları ölenlerin hatıralarını yaşatmak için yapılırlar.
Kaybedilenlerin hatıraları bu küçük anıtlarda yaşar. Fakat mezar taşları
kaybedilenlerin hatıralarını yaşatmakla kalmıyor aynı zamanda yapıldıkları
dönemin özelliklerini taşıyorlar.
Biçimleri, kitabeleri, süslemeleriyle tarihe ışık tutuyorlar. Bu da onları
tarihi birer belge haline getiriyor. Birçoğu tarihi eser değeri taşıyor.
İstanbul’daki tarihi mezarlıkların büyük bölümü kaderine terkedilmiş
durumda. Özel koruma altına almak bir tarafa birçoğu hiçbir şekilde
korunmuyor.Mezar taşları devriliyor, kırılıyor, parçalanıyor, yazıları
okunamayacak hale geliyor. Ama daha önemli sorunlar da var. Bazı mezarlıklar
tamamen yokolabiliyor. Örneğin 10 ya da 20 yıl önce var olan bazı mezarlıklar
artık yok. Bu yokoluşta kentsel planlamaların payı büyük. Uzmanlar
istimlak gibi nedenlerle birçok tarihi mezarlığın ortadan kaldırıldığına
dikkat çekiyor.
Tarihi mezarlıklarla ilgili geniş çaplı bir araştırma yapan sanat tarihçisi
Alım Karamürsel çalışması boyunca mezarlıklara yönelik birçok talana
tanıklık etmiş. Ve hala unutamadığı birçok olayla karşılaşmış. Karamürsel,
mezar taşlarının yer döşemesi yapıldığını, duvarlarda örgü taşı
olarak kullanıldığını görmüş. Karamürsel’in verdiği örnek de çok
çarpıcı. Araştırması sırasında Edirne’deki çalışmalarında Edirne Kız
Meslek Lisesi’nin duvarlarının mezar taşlarından dokunduğunu görmüş.
Mezar taşları ölülerin kişisel tarihi kadar dönemsel özellikleri taşımasıyla
sanat tarihi açısından da büyük değer taşıyor. Bazılarının yazıları,
bazılarının süslemeleri öyle incelikli ve öyle değerli oluyor ki bu da
onları tarihi eser kaçakçılarının gözdesi yapıyor.
Bunun üzerine bir de mezarlıklardaki koşullar eklenince tarihi eser kaçakçılarının
işleri oldukça kolaylaşıyor. Uzmanlar mezarlıklarda önlem alınmazsa bu
talanın devam edeceğini söylüyor. Çünkü tarihi eser kaçakçılarını
engelleyebilecek caydırıcı hiçbir somut önlem yok. Uzmanlar çalınan mezar
taşlarının sayılarını saptamanın çok zor olduğunu söylüyor. Çünkü
mezar taşlarına ilişkin yapılmış bir istatistik de yok. Ayrıca uzmanlara
göre tarihi mezarlıkların bu kadar yoğun Türkiye’de böyle bir
istatistiki çalışma yapmak da pek kolay değil.
Mezar taşlarını korumak için müzelere götürmek de çözüm değil.Uzmanlar
mezar taşlarının ait oldukları doğal ortamlarından koparılmaması gerektiğini
savunuyorlar. Çünkü her mezar taşı bir öyküyü anlatıyor. Ait olduğu kişiye
ilişkin bilgileri veriyor. Ve uzmanlar mezar taşlarının müzelerde değil doğal
yerlerinde korunması için gerekli tedbirlerin alınmasını istiyorlar.
Bu talana karşı bir an önce yapılması gereken tarihi mezarlıkların sıkı
güvenlik önlemleriyle korunması, ve bunun doğal ortamlarından koparılmadan
yapılması...
NTVMSNBC
|
