Yurtdışı müteahhitlere ‘dörtlü
güvence’ nefesi
Yurtdışında iş yapan Türk müteaahhitlerinin aldığı banka teminat
mektuplarının bir yılı aşkın bir süredir kabul edilmemesinin yol açtığı
kriz bu hafta çözülüyor.
Sorunun çözümü için Bakanlar Kurulu kararıyla oluşturulan komite, dörtlü
güvenceyi öngören bir formül geliştirdi.
YURTDIŞINDA iş yapan Türk müteaahhitlerinin aldığı banka teminat
mektuplarının bir yılı aşkın bir süredir kabul edilmemesinin yol açtığı
kriz bu hafta çözülüyor. Sorunun çözümü için Bakanlar Kurulu kararıyla
oluşturulan komite, dörtlü güvenceyi öngören bir formül geliştirdi.
Buna göre bankalar müteahhitlere teminat mektubu verirken öncelikle,
Uluslararası Müteahhitler Birliği'nden (UMB) firma, ülke ve işin cinsi ile
ilgili rapor isteyecek. Rapor doğrultusunda verilecek teminat mektubuna
Eximbank kontr-garanti olacak. Ancak Hazine, UMB'nin hesaplarına göre
uluslararası piyasalarda teminat mektubunun nakde çevrilme oranı yüzde 1'in
altında olmasına rağmen, karşılıksız ödemeyi gerektirecek yeni bir
kambur istemiyor. Bunun için Eximbank da kendini sağlama alacak.
Eximbank'ta bir fon hesabı açılacak. Bankalara teminat mektubu karşılığında
ödenen paranın belli bir yüzdesi bu fona yatırılacak. Teminat mektubu nakde
çevrilmek istenirse, Eximbank önce mektubu verirken müteahhitten güvence
alan bankaya başvuracak. Eğer banka ödeme yapamazsa para Eximbank'ta açılan
hesaptan sağlanacak. Eğer açılan hesapta da yeterli miktarda para yoksa,
sigorta şirketleri devreye girecek.
UMB Başkanı Nihat Özdemir, sistemde tehlike de, Eximbank'ın sırtına yüklenecek
kambur da görmediklerini söyledi. Özdemir, formülü küçük bir hesapla
anlattı:
‘‘Türk müteahhitleri her yıl 400 milyon dolarlık teminat mektubu
kullanırlar. Uluslararası piyasalarda bu teminat mektubunun bir bankadan alındığı
zamanki rakamını yüzde 2 kabul edersek, fonda her yıl 8 milyon dolar
birikir. Teminat mektubunun tazmin edilme (nakde çevrilme) oranı ise yüzde
1'in altında. En az 2-3 yıl sonra tazmin edilme gündeme gelebilir. 400 milyon
doların yüzde 1'i 4 milyon dolar. Tazmin edilme süresini üç yıl kabul
edersek, birikecek para 24 milyon dolar eder.’’
Özdemir, teminat mektubu sıkıntısı nedeniyle 2002 yılında 1 milyar
dolarlık iş kaybettiklerini söyledi. Firmalarda moral bozukluğu olduğunu ve
teminat mektubu bulamama endişesiyle işlere soğuk bakıldığını da ifade
eden Özdemir, ‘‘Mesela İrlanda çok büyük bir pazar. Önümüzdeki 10 yıl
içinde 50 milyar dolarlık iş yapılması bekleniyor. Bunun gibi birçok
pazara girmemiz için bu problemin çözülmesi gerekiyor’’ diye konuştu.
Özdemir, Eximbank'ın kendisinin teminat mektubu vermesi konusunda ise bankanın
teşkilat kanununda değişiklik yapılması gerektiğini bildirdi.
Hürriyet
|