|
Başbakanlık, kendi
genelgesinden vazgeçince İstanbul’un havası kurtuldu
 Çevre
Bakanlığı, şaşırtıcı bir şekilde kömür standartlarında İstanbul'un
havasını bozacak Başbakanlık genelgesinde ısrar etti. Valilik ve Büyükşehir'in
belgelerle direnmesinin ardından Başbakanlık hatasından dönerek genelgeden
vazgeçti. İstanbullular bu kış rahat bir nefes alacak.
İstanbul’da 1995’ten bu yana hava kirliliğinin azalmasında büyük
etkisi olan kömür kalitesinin korunması konusunda İstanbul Valiliği’yle,
Çevre Bakanlığı arasında 5 aydır süren çekişme bakanlık aleyhine sonuçlandı.
Yaklaşık 200 trilyon liralık kömür pazarına sahip İstanbul’da
Valilik ve Büyükşehir Belediyesi, 7 yıldır uygulanan ‘kaliteli kömür’
standardının korunmasını isterken, Çevre Bakanlığı daha düşük
standardı öngören ‘Başbakanlık genelgesi’nin uygulanmasında ısrar
etti. Adeta bürokratik savaşa dönüşen anlaşmazlık için Başbakanlık
devreye girerek İl Mahalli Çevre Kurulu (İMÇK) kararlarının uygulanmasına
karar verdi. Bu gelişmelerin ardından İstanbul’da özellikle
Kemerburgaz’dan çıkarılan kalitesi düşük kömürü satmak isteyen
madenciler amaçlarına ulaşamadı.
İstanbul, 1993 Ocak’ında dünya tarihinin en büyük hava
kirliliklerinden birini yaşadı. Fatih bölgesinde kükürt dioksit oranı günün
24 saatinde 3 bin 800 miligram/metreküpe çıktı. Aynı değer 1952’de İngiltere’nin
başkenti Londra’da yaşandı. Yapılan araştırmalar Londra’da 4 bin kişinin
hayatını kaybettiğini ortaya koydu. 1990’lı yılların başında insan
hayatını tehdit edecek seviyeye ulaşan hava kirliliğini önlemek üzere
1995’te Valilik ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) radikal önlemler
aldı. Bunlar arasında en önemlisi kömürün kaliteli ve torbalanmış bir şekilde
şehre girmesiydi. Buna göre; yerli üretim kömürlerde rutubet 21, toplam kükürtün
yüzde 1,5, kalorinin ise 5.400 olması şartı getirildi. Her yıl nisan ayında
toplanan İl Mahalli Çevre Kurulu, (İMÇK) kararların bir yıl daha
uygulanmasını sağladı. Uygulama 7 yıldır aynı şekilde devam ediyordu. 25
Mart 2002’de toplanan İMÇK, 3 No’lu kararıyla kararların 2002–2003 döneminde
de uygulanmasını karara bağladı.
Çevre Bakanlığı şaşırttı
Ancak bu yıl Çevre Bakanlığı sürpriz yaptı. Bakanlık, 10 Mayıs
2002’de İstanbul Valiliği’ne bir yazı gönderdi. Yazıda, 1999’da 6230
sayıyla yayınlanan İMÇK kararlarına göre daha kalitesiz kömür kullanımına
imkan sağlayan Başbakanlık kararlarının uygulanmasını istedi. Valilik, 15
Mayıs 2002’de Çevre Bakanlığı’na, Başbakanlık genelgesindeki
kriterlerin İstanbul’da hava kirliliğine yol açacağını bir yazıyla
bildirdi.
Çevre Kirliliğini Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüğü 2 Temmuz
2002’de İstanbul Valiliği’ne cevap verdi. Cevapta, 2002–2003 sezonu kömür
uygulamalarının Başbakanlık yazısı kapsamında uygulanması istendi.
Valilik, son çareyi Başbakanlık’a başvurmakta buldu. 11 Temmuz 2002’de
İMÇK kararıyla belirlenen kriterlerin uygulanmasını isteyen İstanbul
Valiliği’ne Başbakanlık 26 Temmuz 2002’de cevap vererek “İstanbul
ilinin nüfus, konut ve kullanılan kömür miktarı kullanılarak uygun görülmüştür.”
dendi. Böylece İstanbul’da hava kirliliğine yol açacağı iddia edilen Başbakanlık
genelgesi, yine Başbakanlık tarafından uygulamadan kaldırıldı.
Çevre Bakanı Fevzi Aytekin konuyla ilgili olarak Zaman’a yaptığı açıklamada,
“İstanbul’da hava kirliliği söz konusuysa tersini yapıp daha kaliteli kömürün
kullanılmasını sağlayabiliriz.” dedi. Aytekin şunları söyledi: “Her yıl
Enerji Bakanlığı’yla bu konuda bir araya geliyoruz. Başbakanlık kanalıyla
her ilin valiliklerine alınacak tedbirleri yolluyoruz. Bu kararlara uymak
zorundalar. İller daha sıkı tedbirleri kendi özelliklerine göre
alabilirler. İMÇK, kararlarını bakanlığımıza bildirmek ve onaylatmak
zorundadır. Bu olayda Başbakanlık kendi genelgesinden daha sıkı tedbirler
alınmasını uygun görmüştür.”
Türkiye Genç Maden İşletmecileri Derneği (GEMAD) Genel Sekreteri Murat
Turan ise, İstanbul’da İMÇK tarafından belirlenen kömür standardının
adresinin ithal kömür olduğunu vurguluyor. Turan, yaşananlara tepkili yaklaşıyor:
“Türkiye’de enerji kullanımında yetkili Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’dır.
Enerji Bakanlığı her yıl bu konuda genelge yayınlar. Enerji Bakanlığı’yla,
TSE’nin standartları birbirinin aynıdır. İllerimiz yetkileri olmadığı
halde standart belirliyor. İstanbul zaten başlıbaşına bir dükalık.”
İBB Çevre Koruma Dairesi eski Başkanı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, “Başbakanlık
genelgesi’’nin uygulanması halinde havanın yüzde 30 kirleneceğine dikkat
çekiyor. Öztürk’e göre, Başbakanlık genelgesinde yer alan kükürt,
kalori ve nem oranları bilgisizce belirlenmiş. Genelgede toplam kükürt
yerine yanabilir kükürt’e sınırlama getirilmiş. Böylece toplam kükürt
oranı yüzde 3–4, yanabilir kükürt oranı yüzde 1,5 olan kömürler şehre
girecek. Bu kömürler kalorifer kazanlarında 800 derecenin üzerinde yakılırsa
kükürtün tamamı havaya karışacak.
Zaman
|
