|
Kars'ta 'kimlik'
devrimi...
Belediye ve ÇEKÜL işbirliğiyle gerçekleştirilen ''koruma amaçlı
mimari doku saptaması'' çalışmalarını Kars'ta toplanarak inceleyen Erzurum
Koruma Kurulu, sayıları 100 olan tescilli yapıları 200'e çıkaran ve tüm
tarihsel merkezi ''kentsel SİT alanı'' yapan kararıyla ''kimlikli gelişme''
dönemini başlattı...
Yaklaşık 2 yıldır sürdürülen ''Kars'ın tarihsel dokusunu koruyarak
kentleşmesi'' çalışmalarında, belgeleme aşaması tamamlanarak ''uygulamaya
geçiş'' dönemi başlatıldı...
Erzurum Koruma Kurulu 'nun 8-9 Kasım 2002 günlerinde Kars'ta toplanarak aldığı
''Kentsel SİT'' kararıyla, tarihi dokunun çok katlı uygunsuz apartmanlarla
parçalanmasına dayanak tutulan 1988 tarihli imar planı geçersiz kılındı...
14 yıldır kentin geçmişini ''imha'' eden bu planın yerini alacak
''Koruma amaçlı imar düzeni'' için de temel kurallar belirlenirken daha önce
sayıları 100 kadar olan tarihi ev saptaması ise ''200'e'' çıkarılarak tümü
tescil edildi...
İlk adım, 1999 paneli...
Bu sürecin ilk adımları 1999'da atılmıştı... O yıl, Kars'ın ''kurtuluş
bayramı'' olan 29-30 Ekim günlerinde, Kafkas Üniversitesi (KÜ) oditoryumunda
Belediye 'nin evsahipliğiyle Mimarlar Odası 'nca ve ÇEKÜL 'ün de katılımıyla
düzenlenen panelin teması, ''Kimlikli gelişen bir Kars için'' di...
Panel konuşmalarının da derlendiği ''2000'lerde Kars'' kitabının sunuş
yazısı ise ''Daha Geç Kalınmadan'' başlığını taşıyordu.
Bunun sadece mimarlık ve şehircilik açısından değil, ''Karslıların''
kültürel birikimlerine yakışır bir kentte yaşama ''hakları'' açısından
da önem kazandığını yansıtan ve yine bu panel için Mimarlar Odası'nca
hazırlanmış; ''Doğu'nun Uygar Kenti Kars'' filminde de usta yönetmen Hasan
Özgen 'in gözler önüne serdiği ''kaygı'' şöyleydi: ''Tarihsel mimarisini
daha fazla yitirirse, Kars'ı aydınlanmanın kalesi yapan kentsel bellek de yok
olacak...''
2000'deki tarihi kurultay
Bu etkinliklerin ardından, 28-30 Haziran 2000'de dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman
Demirel , İçişleri Bakanı Sadettin Tantan ve Devlet Bakanı Rüştü Kâzım
Yücelen 'in de katılımıyla, yine Belediye ve KÜ'nün Mimarlar Odası ve ÇEKÜL
desteğinde düzenledikleri ''Kars Kent Kurultayı'' nın teması ise ''Kafkas
İstikrar Paktı'na Doğru'' ydu...
Bu hedefe yönelik ilan edilen Kurultay Bildirgesi'nde de Kars'ın
''Anadolu'daki Kafkasya'' kimliğini yaşatmanın önemi ele alınıyor, aynı
kimliğin kentsel değerlerini oluşturan ''Baltık, Avrupa mimarisi'' örneklerinin
korunması da yine öne çıkarılıyordu...
İşte bu beklentileri bir an önce yaşama geçirmek üzere harekete geçen
Belediye Başkanı Naif Alibeyoğlu , bir yandan aynı yıl kurulan Tarihi
Kentler Birliği 'nin kurucu üyeleri arasında yer alırken öbür yandan da ÇEKÜL'le
birlikte; ''Kars'ın tarihsel dokusunu ve kültürel mirasını belgeleme çalışmalarını''
başlattı...
Sezer'in tavsiyeleri...
Bu çalışmalar da 21 Eylül 2001'de yapılan ve bu kez Cumhurbaşkanımız
Ahmet Necdet Sezer 'in katıldığı Tarihi Kentler Birliği Kars Buluşması
'nda sergileniyor, kentteki imar düzeninin aynı mirası gözetmeyen niteliğine
de artık bir son vermenin gereği Sezer'in konuşmasında özetle şöyle
vurgulanıyordu:
''Kültürel çevresi bozulmamış kentlerde yurttaşlık bilinci ve
demokratik gelenekler de sarsılmaz bir toplumsal bilince dönüşür... Bu
nedenle Kars'taki şehirciliğin de temeli, geçmişi koruyan bir gelişme anlayışına
oturmalıdır...''
İşte, Cumhurbaşkanımızın da bu tavsiyeleriyle hızlandırılan
''kentsel koruma planlaması verileri'' çalışmalarını ÇEKÜL adına yürüten
Anadolu Üniversitesi'nden Prof. Dr. Erkan Uçkan ve yardımcısı Rıza Yılmaz
ile diğer proje çalışanlarının, yaklaşık 2 yıl süren özverili çabalarına
ait yüzlerce mimari belge ve paftalar dolusu çizimler, 8-9 Kasım 2002 günlerinde
Erzurum Koruma Kurulu'nca da Kars'ta incelenip görüşülerek ''yasal koruma
kararlarına'' bağlandı...
Kentin merkez semtlerini içeren tarihi ''Tahtdüzü'' bölgesini, kuzeydeki
Kars Kalesi 'nden güneydeki demiryoluna ve batıdaki Kars Çayı 'ndan doğudaki
eski ''Gölyeri'' ne kadar tümüyle ''kentsel SİT'' ilan eden Koruma Kurulu,
tescilli yapı sayısının da 100'den 200'e çıkarılması önerimizi kabul
ederek, 1988 onaylı imar planını iptal edip, imha sürecini de durduran
''imar uygarlığı'' dönemini başlatmış oldu...
Cumhuriyet - Oktay Ekinci
|
