|
Osmanlı Bankası Müzesi açıldı
 Türk
bankacılığının temel taşı Osmanlı Bankası’nın arşivinden oluşturulan
“Osmanlı Bankası Müzesi” açıldı.
Osmanlı İmparatorluğu’ndan bugüne siyasi ve ekonomik olaylar başta
olmak üzere tüm bir tarihe ışık tutan banka arşivi de araştırmacıların
hizmetine sunuldu.
Osmanlı Bankası’nın Bankalar Caddesi’ndeki eski genel müdürlük
binasında kurulan Osmanlı Bankası Müzesi, Garanti Bankası’nın çatısı
altında faaliyet gösteren Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma
Merkezi’nin bünyesinde yer alıyor. Bankanın zengin arşivinden yararlanılarak,
binada bulunan kasa dairelerinin içinde ve etrafında düzenlenen müze, Osmanlı
İmparatorluğu’nun merkez bankası, emisyon bankası ve hazinedarı olarak görev
yapan Osmanlı Bankası’nın tarihine ışık tutuyor.
Geçmişin kapıları aralanıyor
Müzede sergilenen obje ve belgeler, bankanın merkezi rol oynadığı geç
Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinin az bilinen dünyasının kapılarını
aralıyor. Kronolojik olduğu kadar tematik bir mantığı da içeren müzede,
bir yandan Osmanlı Bankası’nın 80 yıllık süreçte geçirdiği önemli değişiklikler,
yaşanan krizler ve gelişmeler ele alınırken, diğer yandan da aynı dönemin
şube binaları, müşterileri, faaliyet alanları ve çalışan profili
vurgulanıyor.
Müzenin kurgusu bankanın 1856’da kurulması ve 1863 yılında devlet
bankası statüsüne yükseltilmesiyle başlıyor. 1870’lerde yaşanan sıkıntılı
yıllardan sonra, 1880’den itibaren görülen büyüme ele alınıyor ve
bankanın 1914 öncesinde ulaştığı en güçlü döneme kadar olan süreç işleniyor.
Bu noktadan itibaren kurgu, tematik bir anlatıma yöneliyor. Osmanlı
toplumunu, siyasetini ve ekonomisini yansıtan arşiv belgeleriyle; bankanın
borsa operasyonları, ülke çapına yayılmış şubeleri, çeşitli müşteri
kategorileri ile banka çalışanlarından kesitler sunuluyor, tanıdık
simalar, inceleniyor. Kronolojik akışa tekrar dönülerek, I. Dünya Savaşı’nda
yaşanan zorluklar, Ankara Hükümeti’yle ilk temaslar ve Türkiye
Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte oluşan yeni dengelerin ele alındığı
bölümlerle müzenin ana kurgusu sona eriyor.
1926 yılında bankanın Trabzon şubesinde çalışan Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun
sicil belgesi.
Müzenin ana sergileme alanının ortasında bulunan dört kasa dairesi,
belirli tipteki belgeleri ayrıntılı şekilde ayrıntılı şekilde sergilemek
için kullanılıyor. İç içe geçmiş yapılarıyla bizzat bir müze objesi
olan dört kasada, bankanın muhasebe defterleri, müşteriler tarafından
emanet edilen hisse senetleri ve tahvillerin yanı sıra, müşteri dosyaları,
personel dosyaları ve banknotlar sergileniyor. Kasaların dışındaki mekanda
ise ziyaretçilerin bizzat inceleyebileceği yüzlerce dosya, müşteri kartı,
hisse senedi ve fotoğraf yer alıyor.
Para'nın öyküsü
Adını dönemin 20 kuruşluk sikkelerinden alan Mecidiye Kasası’nda, Osmanlı
Bankası’nın en önemli işlevleri arasında yer alan kağıt para ihracı ve
Osmanlı para sistemi hakkında bilgi veren belgeler tanıtılıyor. 1863-1914 yılları
arasında banka tarafından basılan her bir banknotun hikayesinin, tasarımı,
provaları, kayıtları ve örnekleriyle birlikte anlatıldığı iki katlı
kasada, Osmanlı Bankası arşivinin yanı sıra, Tahsin İsbiroğlu’nun
koleksiyonundan seçilen banknotlar da sergileniyor.
Müze güzergahının bitiminde yer alan bilgisayar ekranları, ziyaretçilerin,
bankanın tarihini oluşturan belgelere daha yakından ve interaktif şekilde
erişmesini sağlıyor. Kronolojik ve tematik olmak üzere iki alternatif
kurgudan hareketle kullanılabilen ekranlardan, Osmanlı Bankası tarihinin başlıca
dönemleri, siyaseti ve ekonomisiyle, dönemin önemli kişi ve olayları hakkında
ayrıntılı bilgilere ulaşılabiliyor.
Londra'ya sipariş edilen banknotların gecikmesi üzerine 12 Ağustos-12 Eylül
1914 tarihleri arasında, İstanbul'daki Zellich matbaasında kasa makbuzlarının
arkasına basılan ve 17 Ağustos'tan itibaren tedavüle çıkarılan 1 liralık
Osmanlı Bankası banknotu. 130.000 adet basılan banknottan günümüze ulaşan
tek örnek, Tahsin İsbiroğlu'nun koleksiyonunda yer alan banknottur.
Her dönem ve temanın alt başlıklarında yer alan olay ve gelişmeler,
belgeler eşliğinde tanıtılıyor.
Müzede sergilenen malzemenin çoğunu, faaliyette bulunduğu döneme ait belge
ve bilgilerle devlet arşivlerine alternatif teşkil eden Osmanlı Bankası Arşivleri
oluşturuyor. Arşivdeki belgeler, başka kaynaklardan elde edilen belge, obje
ve fotoğraflar kullanılarak zenginleştiriliyor. Her öğesinin, ait olduğu dönemin
siyaseti, ekonomisi, toplumu, hatta gündelik yaşamı ve kültürüyle ilişkilendirilebilecek
birer ipucu olarak değerlendirildiği Osmanlı Bankası Müzesi, yalnızca bir
kurumun öyküsünü aktarmakla kalmıyor, kendi başına bir anlatım mekanı
oluşturuyor. Ana ekseni Osmanlı Bankası tarihinin oluşturduğu müze, içeriği
ve tasarımıyla toplumsal tarih bilincinin yaratılmasına imkan sağlıyor.
Açılışa çok sayıda davetli katıldı
Müzenin açılış kokteylinde konuşan Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun
Özen, birleşme sürecinde verdikleri, Osmanlı Bankası’nın tarihsel mirasına
sahip çıkma sözünü yerine getirmekten gurur duyduklarını söyledi.
Müzenin küratörü Prof. Dr. Edhem Erdem de bankanın kuruluşundan itibaren
yaşadığı süreçleri anlatması nedeniyle müzenin toplumsal bir müze olma
niteliği taşıdığını vurguladı.
Kokteyle, aralarında eski Devlet Bakanı Masum Türker ve yazar Orhan
Pamuk’un da yer aldığı çok sayıda davetli katıldı.
145 yıllık tarih
Dokuz aylık bir çalışmanın sonucu olan “Osmanlı Bankası Müzesi” ve
“Arşiv Araştırma Merkezi”, Osmanlı Bankası’nın Karaköy’deki binasında
hergün 10.00-18.00 saatleri arasında ziyaret edilebilecek ve Osmanlı Bankası
Arşivi araştırmacılara açık olacak.
NTVMSNBC
|
