|
Kentin asırlık gözcüleri
Kol saatlerinin yaygın olmadığı dönemlerde insanlara zamanı öğreten
saat kuleleri, yıllarca kentlerin medeniyet simgelerinden biri oldu. Birçok
kentin meydanlarını süsleyen saat kulelerinden üçü de İstanbul'da
bulunuyor. İnsanlar, mekanik saatin bulunmadığı dönemlerde zamanı güneş
ışığı ile tahmin etti.
İlk olarak MÖ 2 bin-3 bin yıllarında Mısır, Hindistan ve Çin'de güneş,
kum ve su saati kullanılırken daha sonra mekanik saat kullanılmaya başlanır.
Saatin ortaya çıkış yerinin ''Doğu'' olmasına karşın medeniyet işareti
olan saat kuleleri ise Batılıların eseridir. Saat kuleleri, 13. yüzyıldan
sonra Avrupa'da kiliselerde ve saray kulelerinde kullanılırken Osmanlılara
ise Kanuni Sultan Süleyman döneminin sonlarında gelir. Saat kulelerinin
Anadolu'nun içlerine kadar girmesi ise II. Abdülhamit döneminde gerçekleşir.
Zamanı öğretmeleri dışında birçok işlevi de olan saat kuleleri
sevgililerin buluşma noktası da olmuştur.
Tophane Saat Kulesi
Tophane Salıpazarı'nda gümrük alanının içinde bulunan saat kulesi 19. yüzyılın
ikinci yarısında yapıldı. Eski resimlerinden Tophane limanında, deniz kenarında
olduğu görülen kule, denizin doldurulması nedeniyle içeride kalmış
bulunuyor. Gümrük alanının yüksek duvarları arkasında kaldığı için dışarıdan
görülemeyen kulenin denize bakan kapısının üstünde ise Abdülmecid 'in
arması yıpranmış bir şekilde duruyor. Yukarıya doğru kademeli olarak
daralan bir şekilde dört katlı olarak inşa edilen kulenin mimarisi Batı özellikleri
taşıyor. 1913'te bir yangın geçiren yapının tepesinde de bir sancak direği
bulunuyor. Günümüzde bakımsızlıktan harap durumda olan kule, depo olarak
kullanılıyor.
Yıldız Sarayı Saat Kulesi
Beşiktaş'ta Yıldız Camii avlusunun kuzeybatı köşesinde olan saat kulesi
ise 1890 yılında yapılmış. Mimarisi Yıldız Camii gibi oryantalist özellik
taşıyan kule, köşeleri kırık bir kare plan üzerinde üç katlı olarak inşa
edilmiş. Kulenin içinde bulunan nişlerin üzerindeki panolarda ise kitabeler
yer alıyor.
Dolmabahçe Saat Kulesi
Dolmabahçe Sarayı'nın saltanat kapısı girişinde bulunan kule, II. Abdülhamit
zamanında yapılmış. Dört katlı olarak inşa edilen kulenin yüksekliği 30
metreye yakın. Her katının biraz daha daraldığı kulenin tepesine taş bir
merdivenle çıkılıyor. En çok birinci katının süslendiği kulede,
saatlerin yerleştirildiği kat ikiye bölünmüştür. Saatlerinin Fransa'dan
getirtildiği kulenin, oturduğu mermer platformda fıskıye de bulunuyor.
Güneş saatleri
Güneşin bir mil gölgesinin özel olarak hazırlanmış mermer taş ya da
madeni bir kadran üzerine düşmesiyle zamanın belirlendiği araçlardır. Bazı
güneş saatlerinde aylar ve mevsimler de bulunurken bazıları da yalnızca
ikindi vaktini gösterecek şekilde ayarlanmıştır. Osmanlıların saati namaz
vakitlerini öğrenmek için kullandıkları düşünülürse güneş
saatlerinin camilerin güneş gören avlularına ya da batı duvarlarına yerleştirilme
nedeni anlaşılır. İstanbul'da bulunan 49 tane güneş saatinden en eskisi
Topkapı Sarayı'nda bulunuyor. Saray'ın üçüncü avlusunda bulunan saatin
Fatih Sultan 'ın emriyle dönemin büyük astronomi ve matematik bilgini Ali Kuşçu
tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir. Yine Ali Kuşçu tarafından yapıldığı
bilinen İstanbul'un en eski ikinci güneş saati ise Fatih Camii'nin batı
minaresinin batı yüzünde bulunmaktadır. Topkapı'daki Kürkçübaşı
Camii'nin minaresindeki mermer levha üzerinde olan güneş saati Mehmet bin
Ebu'l Kasım tarafından 1511'de yapılmıştır.
Cumhuriyet
|
