|
Arkeologlar Irak’taki kültürel
mirasın akıbetinden endişeli
 Arkeoloji
enstitüleri ve onlarca arkeolog, savaşın bir başka yüzünü gündeme
getirerek, Irak’taki binlerce arkeolojik alanın koruma altına alınması için
İngiltere, ABD ve BM nezdinde girişimlerde bulunuyor.
Amerikan ve İngiliz hükümetlerine ve BM’ye mektuplar gönderen
arkeologlar, Irak’taki kültür mirasının insanlığın ortak mirası olduğunu
belirtirken, Amerikalı Irak uzmanı arkeolog, Amerikan ve İngiliz
birliklerinin bombardımanında arkeolojik alanların tehdit altında olduğu
uyarısında bulundu. Fransa da Irak’taki kültürel mirasın akıbeti hakkında
UNESCO’ya başvurdu. Mektuplara imza koyanlar, Irak’a savaş açanlara
arkeolojik alanların korunması için gereken önlemleri alma ve savaş
durumunda kültürel varlığın korunmasına ilişkin 1954 Lahey
Konvansiyonu’na saygı duyma çağrısında bulundu, Irak Ulusal Miras Bakanlığı’na
da yardım vaat etti. Savaş sonrasında da yağmalama tehdidine karşı bu
alanların korunması talebinde bulunan arkeologlar, bunun örneğinin
1991’deki savaştan önce görüldüğünü de ifade etti.
Savaşta insan kaybının elbette çok daha önemli olduğunu vurgulayan
arkeolog McGuire Gibson, “Ancak tehdit altında olan dünya kültür mirasının
önemli bir parçasıdır. Irak demek, Mezopotamya demek, yani Fırat ve Dicle
nehirleri arasında MÖ 4. binyılda gelişen bir medeniyet.’’ dedi ve
Irak’taki arkeolojik alanların sayısını bilmenin neredeyse imkansız olduğunu
söyledi.
Irak’ta bilinen 10 bin arkeolojik alan bulunuyor. Ancak çok sayıda kazı
çalışması yapılmamış alanın bulunduğu sanılıyor. Tahmini rakamlara göre,
etrafında küçük köyler bulunan 25 bin arkeolojik alan gün ışığına çıkarılmayı
bekliyor. Arkeologlar, Irak’taki alanların sadece yüzde 25’inde arkeolojik
çalışmaların yapıldığını söylüyor. Mektuba imza koyanlar arasında
ABD Arkeoloji Enstitüsü, Amerikan–Kanada Arkeoloji Enstitüsü, Belçika’nın
Irak’a gönderdiği arkeoloji ekibi, Irak’taki İngiliz Arkeoloji Okulu,
Tokyo Kokushikan Üniversitesi bulunuyor. Bu arada, Fransa Kültür Bakanı
Jean–Jacques Aillagon, savaş boyunca Irak’taki kültürel mirasın akıbeti
hakkında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne
(UNESCO) başvurdu.
500’den fazla eser var
UNESCO’nun Irak’ta dünya hazinesi kabul ettiği tek kent olan Hatra, aynı
zamanda ilk Arap Krallığı’nın başkenti. Kalelerle güçlendirilmiş yüksek
ve kalın duvarları sayesinde, MS 116 ve 198 yıllarındaki Roma istilalarına
karşı koyabilmiş. Şehrin kalıntıları Helen ve Roma mimarisinden izler taşıyor.
Bağdat başta olmak üzere Selçuklu ve Osmanlılar döneminden izler taşıyor.
Bu dönemlere ait 500’den fazla eser olduğu belirtiliyor. Bugün Irak Savunma
Bakanlığı olarak kullanılan bina da Kanuni Sultan Süleyman’ın yaptırdığı
bir kışla ve saraydan oluşuyor. Irak’ta ayrıca Mustantiriye ve Mercan
Medreseleri, İmam–ı Azam Türbe ve Külliyesi, Geylani Türbesi bulunuyor.
Zaman
|
