|
Müteahhitler sırada
Amerika, savaş daha sona ermeden Irak'ı yeniden yapılandıracak kuruluşları
belirlemeye başladı. Umm Kasr'ı yönetecek şirket 4.8 milyon dolar alacak.
Bechtel, Louis Berger, Halliburton ve Parsons sırada
Dünyanın önde gelen yayınlarından The New York Times Gazetesi'ne göre,
savaştan çok yeniden yapılanmaya odaklanan Amerikan özel sektörü, hükümet
ile kontrat imzalamada kıran kırana rekabete girdi. Dün ABD Uluslararası
Gelişme Ajansı (USAID), halen çatışmaların devam ettiği Irak'ın Umm Kasr
kentindeki limanın idaresi için de, bir Amerikan şirketi ile 4.8 milyon
dolarlık anlaşmaya imza attı.
Hükümet kontrolü elinde tutuyor
İhaleye giren firmaların en önemli ortak özelliklerinin, savaş deneyimi ve
hükümette üst düzey bağlantıları olduğunu iddia eden gazete, yeniden yapılandırmanın
25 milyar ile 100 milyar dolara mal olacağını açıkladı. Bu durumda gazete
Amerika'da şu an en merak edilen konunun imar projelerine ne kadar bütçe ayırılacağı
olduğunu kaydediyor. Hükümetin Irak petrol yataklarından elde edilecek
gelirin yeterli olacağı iddiasına karşılık, gazete vergi oranlarında artışın
kaçınılmaz olduğunu ileri sürüyor.
New York Times, Amerika'nın 'başınabuyruk' tutumunun, uluslararası sivil
toplum örgütleri ve Avrupa'dan da eleştiri aldığını kaydediyor. Nitekim,
Amerika'nın aceleci tavrını fark eden Avrupa Birliği Ortak Savunma ve Dış
Politika Yüksek Temsilcisi Javier Solana 'Koalisyon güçlerinin hoşlarına
gitsin, gitmesin, savaş sonrası süreç Birleşmiş Milletler tarafından
idare edilecek' ifadesini kullandı. Ancak, Avrupa Birliği'nin halen fikir
birliği içinde olmadığını açıklayan Solana ve New York Times'a göre
ABD'nin savaş sonrası da kilit isim olması kaçınılmaz.
Umm Kasr ihalesi
Gazeteye göre, Beyaz Saray Hükümeti için yeniden yapılan programda yer alan
ilk plan dün ihalesi imzalanan Umm Kasr Limanı'ydı. Özellikle kargo ve
ticari gemiler için önem taşıyan limanda inşaatın savaş biter bitmez başlayacağı
söyleniyor. Bush Hükümeti, limanın ihalesini kazanan firmaya maksimum 8
hafta içinde limanın ulaşıma açılması için şart koştu.
Hizmet sözleşmelerinin uygulaması ve yürürlüğünü yürüten bir başka
kurum ise Savunma Bakanlığı'na bağlı olarak çalışan Uluslararası Gelişme
Ajansı. Bu departman ise Irak'ta 2 uluslararası ve 3 yerel hizmet verecek
havaalanları ile elektrik terminalleri, ulaşım yolları, okul, hastahane ve
sulama işlerinin yapılanmasından sorumlu olacak. Öte yandan askeri
birliklerin ise daha küçük çapta faaliyetlere katılacağı iddia ediliyor.
Amerikan Merkez Komutanlığı'nın kontrolü altında olacak olan bu birlikler
daha çok pencere, kapı, çatı onarımı gibi konut inşaatlarında çalışacağı
ileri sürülüyor.
Çernobil faciası ve sonrası
Halliburton'ın rakibi olan San Francisco'lu inşaat firması Bechtel de Beyaz
Saray ile bağlantısı bulunan firmalar içinde.
Eski Dışişleri Bakanı George Shultz'un yönetim kurulunda çalıştığı
Bechtel firmasında bir zamanlar da eski Savunma Bakanı Caspar Weinberger görev
aldı. Firmanın en önemli özelliği, dünyanın ikinci büyük nükleer kazasının
yaşandığı Çernobil'in yeniden imarında deneyimi olması. Boston anayol ve
tünellerinin inşaatını üstlenen firma, Massachusetts Eyalet Savcısı tarafından
1 milyar dolar ek maliyet çıkarmakla suçlanıyor.
Bosna-Hersek'te yapılanma
İnşaat sektörünün ve askeri imar projelerinin tanınmış isimlerinden
Parsons firmasının merkezi California'da bulunuyor. Suudi Arabistan'ın askeri
şehri Yanbu ve Washington eyaletinin metro hizmetlerine katkıda bulunan
Parsons firması, eski ordu silahlarının parçalara ayırılması ve kimyasal
imha silahların yok edilmesinde de deneyimli. Bir ara yönetim kurulunda eski
Çalışma Bakanı Elaine Chao'nun görev aldığı firma özellikle Bosna ve
Kosova'daki imar projeleri ile tanınıyor.
Afganistan'ın yeniden inşası
Merkezi New Jersey'de bulunan Louis Berger firması Kazakistan'dan Rusya'nın
Karadeniz sahillerine kadar ilerleyen petrol hattının müteahhiti. Balkan ülkelerinde
de birçok imar ve yeniden yapılanma projelerinde imzası bulunan firma ayrıca
Afganistan'ın yeniden yapılanmasında önemli rol oynadı. Firma, 300 milyon
dolarlık bir sözleşme ile Afganistan'da 965 kilometrekarelik şehirlerarası
karayolu inşa etti.
Guantanamo hapishanesi
Ünlü Kellogg Brown&Root firmasının askeri malzeme yapımı ve inşaat
ayağı olan Halliburton şüphesiz yeniden yapılanma için rekabete giren
firmalar arasında en torpillisi. ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'in bir dönem
icra kurulu başkanlığını yaptığı Halliburton, Baba Bush döneminde
ABD'nin Kuveyt savaşı sırasında yıktığı Irak petrol sahalarını onarmak
için Saddam Hüseyin'e çalışmıştı. İkinci Dünya Savaşı'ndan beri birçok
yeniden yapımlanma ihalelereni katılan firmanın en son yapıtı ise
Amerika'da 11 Eylül ve Afganistan savaş esirlerinin tutulduğu Guantanamo
Hapishanesi.
Akşam
|
